WillowTreez

Uitgeverij WillowTreez is in 2016 opgericht door auteur Patricia Verlinde. Dit is een uitgeverij gericht op fantasy, literatuur voor jongeren en YA-boeken. In 2014 debuteerde zij bij uitgeverij Macc met haar YA-roman Het Antiserum. Ook Patricia Verlinde wil meer aandacht vestigen op Vlaamse en Nederlandse auteurs die ook YA-boeken kunnen schrijven op het niveau van buitenlandse YA-auteurs. Zij stelt dat Nederlandse YA-auteurs niet succesvol zijn onder jongeren, want ‘ze krijgen moeilijk voet aan de grond in de boekhandel.’374

Verlinde is onderdeel van de groep YA-auteurs van Nederlandse bodem ´NL YA on tour´. Deze groep bestaat alleen uit YA-auteurs van Nederlandse bodem, zoals Jen Minkman, Hilda Spruit, Chinouk Thijssen, Debora Elisabeth, Natascha van Limpt, Marijke F. Jansen en Mizt aan de Maas. Hieruit kan worden opgemaakt dat het netwerk onder de kleine uitgeverijen ongeveer uit dezelfde auteurs bestaan. Ze kennen elkaar allemaal en vermoedelijk hebben ze ook dezelfde dat de lezersgroep. De auteurs gaan samen langs boekhandels om YA te promoten. Dat doen ze door activiteiten te organiseren. Ook geven ze workshops, signeersessies, presentaties en interviews.375 Het is ook mogelijk om de diensten van de auteurs in te huren voor een vastgestelde prijs die te vinden is op de website.

De Nederlandse YA-auteurs van uitgeverij WillowTreez zijn Patricia Verlinde, Merel de Keyzer, Peter Elshout, Tamara Anthuenis, Anita Henriët en Mascha Schoonakker. Het fonds bestaat uit zes Nederlandse YA-titels. Dat betekent dat 100% van het fonds van WillowTreez uit oorspronkelijk Nederlandse YA bestaat.

Over wezenloze zielen van Merel de Keyzer

374 _{‘Terneuzense uitgeverij.’ Provinciale Zeeuwse Courant, 29 april 2016.} 375 _{NL YA on tour.}

169 Dit boek is een fairytalefantasy en is genomineerd voor de Jonge Jury Debuutprijs 2019. Over wezenloze zielen (2018) vertelt het verhaal van Sieglinde. Zij woont in een klein dorpje in Flüstern. Sieglinde is onvruchtbaar, dat betekent dat ze niet kan trouwen en dus de rest van haar leven bij haar familie moet wonen. Dat ziet ze bepaald niet zitten, vooral omdat ze verliefd is op haar jeugdvriend. Haar leven verandert compleet als ze gekozen wordt om te gaan werken in het kasteel van de mysterieuze graaf Nedelburg. Er worden verschrikkelijke verhalen verteld over deze graaf. Het leven van de graaf en Sieglinde is onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het verhaal speelt zich af in de zestiende eeuw.

Over wezenloze zielen is een YA-sprookje en laat zien dat uitgeverij WillowTreez net als Dutch Venture Publishing meedoet met de hype van sprookjes en hertellingen. De nominatie voor de Jonge Jury Debuutprijs is een indicatie voor de populariteit van sprookjes én de waardering voor dit boek.

De setting van dit verhaal is opvallende niet-Nederlands. Maar als we dit verhaal vergelijken met de kenmerken van young adults, dan gedraagt Sieglinde zich wel als een echte Nederlandse young adult. Ze is grof in de mond, rebels en opstandig. Naast haar rebelse kant heeft ze ook een andere kant, namelijk die van de onzekere young adult. Hierdoor voldoet ze aan de internaliserende of emotionele problemen waaraan young adults mee worden gekenmerkt. Sieglinde is onzeker en twijfelt aan zichzelf. Zij moet keuzes maken, waardoor ze vaak in tweestrijd is. Denkt Sieglinde aan zichzelf of aan de rest van de wereld? Ook Nederlandse young adults krijgen te maken met het maken van keuzes, denken ze aan zichzelf of anderen? Dit vraagstuk heeft Merel de Keyzer verweven in een fairytalefantasy.

Bloedband van Patricia Verlinde

Het eerste deel Het Antiserum (2014) verscheen bij uitgeverij Macc en het tweede deel heeft ze zelf uitgegeven. Bloedband (2016) is een romantische YA-fantasy verhaal en wordt door recensenten vergeleken met Twilight (2006) één van de populairste YA-series. Het verhaal speelt zich af in een wereld met vampiers, weerwolven en heksen. De hoofdpersoon Melanie is dolverliefd op haar vriendje Tristan, een vampier. Melanie wil dat Tristan haar transformeert in een vampier. Melanies leven wordt nog gecompliceerder als ze bezoek krijgt van een onbekende jongeman die haar vertelt dat ze uitverkoren is.

Als we dit verhaal vergelijken met de kenmerken uit hoofdstuk 1, dan voert de liefde de boventoon in Bloedband. Young adults bevinden zich in de leeftijdsfase waar de liefde erg belangrijk wordt gezien. Als ze verliefd zijn, dan is dit zo overweldigend dat een verliefd stelletje niet uit elkaar te krijgen is of als het uitgaat tussen een stelletje dan ´vergaat de

170 wereld´. Ook in Bloedband is de liefde overweldigend en bepalend voor de keuzes die Melanie maakt. Melanie is stapelverliefd op Tristan. Ze is zo verliefd dat ze zelfs haar menselijke leven wil opgeven om, net als hem, een vampier te zijn. Natuurlijk gaat dit mis en zijn er obstakels. In het echte leven krijgen young adults ook te maken met belemmeringen en dan reist de vraag overleeft hun liefde of blijven ze achter met een gebroken hart? Daarnaast is Bloedband een verhaal over de zoektocht naar jezelf. Dit is één van de kenmerken van hoofdstuk 1. Young adults zijn op zoek naar zichzelf. Ze zijn nu op een leeftijd gekomen waar ze nadenken over de toekomst en een eigen identiteit willen hebben.

Het zoeken van Vera van Peter Elshout

Het zoeken van Vera (2019) vertelt het verhaal van Vera, een zestienjarig meisje. Zij loopt weg van huis om over vraagstukken over het leven na te denken.

Dit boek behandelt problemen en vraagstukken waar Nederlandse young adults mee te maken krijgen. Jongeren houden zich bezig met levensbeschouwelijke vragen en religieuze vragen en zijn bezig met een zoektocht naar de eigen identiteit. Het zoeken van Vera illustreert deze zoektocht van young adults. Vera komt tijdens haar zoektocht verschillende mensen tegen, zowel jonge als oude mensen. Zij hebben allemaal een eigen manier gevonden op de levensvragen die Vera en waarschijnlijk Nederlandse young adults hebben. De verschillende antwoorden botsen met elkaar en is ook een confrontatie met Vera´s eigen opvattingen en opvoeding.

Samengevat is WillowTreez dus een kleine uitgeverij met zes Nederlandse YA- boeken. Het percentage Nederlandse YA is daarmee 100%. Deze YA-boeken vallen onder verschillende genres binnen YA, zoals hedendaags, sprookjes en fantasy. Ook WillowTreez geeft YA-boeken uit in de genres die populair zijn onder Nederlandse Young Adults, zoals hedendaagse YA en sprookjes. Daarnaast is Patricia Verlinde onderdeel van hetzelfde netwerk als Natasja Storm en Jen Minkman. Dit netwerk wordt gebruikt om nieuwe samenwerkingen aan te gaan.

5.9 Conclusie

Uit het voorgaande kan geconcludeerd worden dat grotere uitgeverijen dankzij een groter budget gemakkelijker YA-boeken van internationale auteurs kunnen aankopen. Als we kijken naar het percentage Nederlandse YA bij de grotere uitgeverijen: Best of YA (15,9%), Moon (19,4%) en Blossom Books (8,9%), dan geven zij allemaal meer vertaalde YA uit dan oorspronkelijk Nederlandstalige YA. De kleinere uitgeverijen geven juist meer of zelfs alleen

171 oorspronkelijk Nederlandse YA uit: Storm Publishers (100%), Dutch Venture Publishing (71,9%) en WillowTreez (100%).

Daarnaast werken de kleinere uitgeverijen grotendeels vanuit de huiskamer in tegenstelling tot de grotere uitgeverijen, die een eigen kantoor hebben. De grotere uitgeverijen hebben meer personeel, gespecialiseerd in bepaalde taken. Natasja Storm en Jen Minkman doen grotendeels alles zelf, de redactie, marketing en verkoop. De grotere uitgeverijen hebben meer ruimte om betaalde marketingstrategieën uit te voeren en de YA-titels worden vaker genomineerd voor prijzen, zoals die van de Jonge Jury.

Verder valt op dat het netwerk tussen de grotere en kleinere uitgeverijen van elkaar verschilt. De kleinere onbekende uitgeverijen zitten in hetzelfde netwerk, dat zij ook zelf hebben gecreëerd. De auteurs van Storm Publishers, WillowTreez en Dutch Venture Publishing kennen elkaar en gaan zelfs onderling samenwerkingen met elkaar aan of zijn lid van dezelfde groep. Een aantal auteurs die een contract hadden bij Storm Publishers zijn verder gegaan bij Dutch Venture Publishing. Natasja Storm, Jen Minkman en Patricia Verlinde kennen de YA-auteurs en lezers. Storm brengt iedereen uit het netwerk samen door evenementen te organiseren, zoals het zomerkamp voor beginnende schrijvers, dat nu niet meer georganiseerd wordt nu Storm Publishers niet meer bestaat. Wellicht zal Dutch Venture Publishers dit in de toekomst overnemen.

Als we kijken naar het soort YA-boeken dat wordt uitgegeven in Nederland dan is er toch een verschil te zien tussen de grotere en kleinere uitgeverijen. De grotere uitgeverijen geven voornamelijk hedendaagse YA uit met een enkele YA-fantasy (De Zwendelprins). De kleinere uitgeverijen geven meer én sneller YA-fantasy uit met paranormale elementen. De populariteit van hedendaagse YA ontgaat de kleinere uitgeverijen niet. Daarom zijn er ook een paar hedendaagse YA-boeken uitgegeven bij Storm Publishers, Dutch Venture Publishers en WillowTreez, maar dit aantal is in de minderheid. De problemen die het meeste behandeld worden in de Nederlandse YA-literatuur is: eerste keren, pestgedrag, middelengebruik en strijd tegen autoriteiten.

Tot slot viel op dat bij zowel de grotere als de kleinere uitgeverijen de Nederlandse YA-auteurs uit vrouwen bestaan. Mannelijke YA-auteurs komen zelden voor. Best of YA heeft wel Buddy Tegenbosch als auteur en WillowTreez heeft Peter Elshout als auteur.

172

Conclusie

De opwinding over YA in het buitenland heeft de vraag doen oprijzen of dit fenomeen in populariteit is gestegen in Nederland én of YA überhaupt leeft in de Nederlandse boekenwereld. Deze scriptie is opgezet om YA in Nederland in kaart te brengen, met als doel te achterhalen of er daarbij ook sprake is van oorspronkelijke Nederlandse Young Adult. Om het genre YA te onderzoeken is eerst de doelgroep onderzocht. Uit de psychologie kwam naar voren dat adolescentie een bepaalde levensfase van de mens typeert die gepaard gaat met kenmerken. Volgens Erik H. Erikson en David Elkind worden young adults gekenmerkt door bijvoorbeeld egocentrisme, rebellie, afzetten tegen de norm, eerste keren, grensoverschrijdend gedrag en op zoek gaan naar de eigen identiteit. De kenmerken die Erikson en Elkind noemen gelden voor young adults in het algemeen. Als we kijken naar specifiek Nederlandse young adults dan worden zij gekenmerkt door overmatig gebruik van sociale media, grensoverschrijdend gedrag, behoren tot een groep, pesten, roken en alcoholgebruik. De kenmerken die toegeschreven worden aan young adults zouden een rol kunnen spelen voor de opkomst en populariteit van YA in Nederland.

De boekwetenschap en literatuurwetenschap geven meer inzicht in de smaak voor boeken van young adults. De theorie van Charlotte Bühler stelde dat de fase waarin iemand zich bevindt samengaat met een aan die leeftijd aangepaste literatuur. De jeugd van een kind bestaat uit vijf fasen: Strüwwelpeterleeftijd, sprookjesleeftijd, robinsonleeftijd, heldenleeftijd en lyrische en romanleeftijd. Die laatste fase is de soort waarin YA zich heeft ontwikkeld. Daarnaast is uit het onderzoek van KVB Boekwerk gebleken dat naarmate een kind ouder wordt er steeds minder gelezen wordt. Young adults krijgen te maken met allerlei afleidingen, zoals sociale media, Tv-series kijken en sociale contacten onderhouden. Hierdoor wordt het lezen van een boek steeds minder belangrijk gevonden. De young adults die nog wel lezen, lezen vooral YA.

In hoofdstuk 3 stond de historische kant van YA-literatuur en de opkomst van de term centraal. De term YA-literatuur komt oorspronkelijk uit de Verenigde Staten, maar een precieze datering is niet te geven. Het was een term die later gebruikt werd om boeken voor jongeren aan te duiden. Echter, voordat deze term er was, werden er al boeken voor young adults uitgegeven. Verschillende onderzoekers hebben getracht te achterhalen wat het beginpunt was voor YA-literatuur in het buitenland. Michael Cart stelde dat de publicatie van Seventeenth Summer in 1942 gezien kan worden als het beginpunt van YA-literatuur. Voor dit onderzoek schaarde ik me achter de redenatie van Cart, omdat de marketing van dit boek

173 specifiek gericht was op young adults en dat betekent dat deze doelgroep eindelijk erkend werd als een aparte groep. De opkomst van YA-literatuur begint ook in Nederland vanaf de eind jaren ´40, dan verschijnen er boeken specifiek voor young adults. Miep Diekmann wordt gezien als pionier van YA-boeken in Nederland. Zij wijst op het gebrek aan jeugdboeken. Daarom besluit ze zelf boeken voor jongeren te schrijven over onderwerpen waar de jeugd op dat moment mee te maken kreeg. Er zijn verschillende Nederlandse auteurs die als YA-auteur bekend staan, zoals Buddy Tegenbosch, Marieke Nijkamp, Daniëlle Bakhuis, Mirjam Mous en Astrid Boonstoppel. Het gaat om succesvolle schrijvers, van wie een enkeling zelfs in het buitenland is doorgebroken.

In Nederland wordt vooral de term adolescentenliteratuur gebruikt voor boeken die onder YA-literatuur vallen, maar er blijken meer termen in omloop. Een aantal termen die gebruikt worden zijn bijvoorbeeld cross-over-roman, initiatieroman, jeansproza en Bildungsroman. Hieruit kan dus worden opgemaakt dat in Nederland een verscheidenheid aan termen gebruikt wordt voor één type literatuur: YA. De verschillende benamingen wijzen op kenmerken die zijn toegeschreven aan young adults, zoals hun ‘eerste keren’-beleving, grensoverschrijdend gedrag en de innerlijke reis.

YA-literatuur blijkt geen compleet nieuw genre te zijn, maar een genre geïnspireerd op drie historische modellen, namelijk de robinsonade, de schelmenroman en de Bildungs- en ontwikkelingsroman.

YA maakt, zoals alle boeken, deel uit van het communicatiecircuit zoals geschetst door Robert Darnton. Voor dit onderzoek is er gekeken naar de schakels bibliotheken, boekhandels, uitgevers, boekboxen en e-commerce en wat deze allemaal doen om young adults te bereiken.

Als we weer teruggrijpen op de hoofdvraag: ‘In hoeverre bestaat er zoiets als Nederlandse Young Adult?’ dan blijkt elke instelling op één of andere manier hier aandacht aan te schenken. Uit het onderzoek is gebleken dat Nederlandse bibliotheken zich bewust zijn van het fenomeen YA en ook oorspronkelijk Nederlandse YA is niet onbekend bij de bibliotheken. Bibliotheken organiseren evenementen rondom Nederlandse YA-auteurs, leesclubs en hebben speciale YA-boekenkasten. Zij hopen zo young adults het gevoel te geven dat zij gezien worden als een aparte doelgroep. Bibliotheken proberen steeds actiever te zijn voor hun bezoekers. Deze actieve houding heeft vooral te maken met het imago van bibliotheken. Tegenwoordig willen bibliotheken vooral een ontmoetingsplaats zijn die het maatschappelijk belang in het oog houdt. Dat betekent jongeren bekend maken met YA. In de praktijk blijkt dit vaak om Nederlandse YA te gaan. Bibliotheken hebben een groot podium en

174 kunnen Nederlandse YA-auteurs helpen om meer bekendheid te krijgen onder jongeren. Daarom is het organiseren van evenementen met Nederlandse YA-auteurs in de bibliotheek van groot belang. Natuurlijk is het logistiek eenvoudiger en praktischer om Nederlandse auteurs uit te nodigen in plaats van buitenlandse auteurs. De Nederlandse auteurs hebben daarom een voorsprong. Bibliotheken proberen zoveel mogelijk om young adults aan te spreken. Dit is ook nodig, omdat uit het onderzoek rondom bibliotheken is gebleken dat naarmate jongeren ouder worden, ze steeds minder vaak naar de bibliotheek gaan. Bibliotheken moeten ook andere doelgroepen bedienen. Hierdoor is het niet altijd realistisch om extra aandacht te geven aan young adults.

YA neemt in buitenlandse boekhandels een sterke positie in. In het buitenland proberen boekhandels zoveel mogelijk YA een apart gedeelte in de winkel te geven en zo veel mogelijk ruimte te creëren tussen de kinderboekengedeelte en het YA-gedeelte. Het imago van jongeren wordt namelijk aangetast als ze rondneuzen op de kinderboekenafdeling voor een YA-boek. Dit is ook één van de kenmerken van young adults, namelijk het gevoel hebben dat anderen op hen letten. Ook organiseren buitenlandse boekhandels zoveel mogelijk in-store evenementen in de winkel om een community te creëren. Young adults bevinden zich in de leeftijdsfase waar onderdeel zijn van een community erg belangrijk wordt gevonden.

Uit onderzoek van Futureconsult blijkt dat boekhandels ook in Nederland willen innoveren op het gebied van doelgroepinnovatie. De doelgroep die boekhandels meer willen bereiken zijn young adults. Deze lezers willen ze bereiken door een community te creëren in de boekhandel. Uit het veldonderzoek voor deze scriptie is gebleken dat elke boekhandel gebruik maakt van in-store activiteiten, maar niet alle boekhandels organiseren in-store activiteiten speciaal voor young adults. Boekhandel Donner doet van de onderzochte boekhandels het meeste op het gebied van YA, zoals het organiseren van een boekenclub, signeersessies, releaseparty’s en regelmatige winacties. Ook Adr. Heinen besteedt aanzienlijk veel aandacht aan YA. Scheltema is één van de grootste boekhandels in Nederland. Opvallend genoeg organiseert deze boekhandel weinig op het gebied van YA. Ook Paagman, Waanders in de Broeren en Riemer organiseren weinig of geen in-store activiteiten voor young adults.

Op het gebied van (online) klantenbinding verschillen de boekhandels van elkaar. Elke boekhandel maakt gebruik van sociale media, maar alleen Donner en Scheltema hebben een aparte YA-kanaal. Hierdoor is het mogelijk voor Donner en Scheltema om makkelijker YA aan te prijzen voor de doelgroep en een community te creëren. De andere boekhandels hebben een algemene pagina, waardoor alle doelgroepen aangesproken worden. Young adults kunnen hierdoor het overzicht kwijtraken en worden niet bekend met YA of Nederlandse YA.

175 Aangezien Nederlandse jongeren erg actief zijn op sociale media lijkt dit dé manier om de doelgroep te bereiken.

Het is duidelijk dat in Nederland de boekhandels bekend zijn met het fenomeen YA. Uit het veldonderzoek bleek namelijk dat alle boekhandels aparte YA-boekenkasten hebben. Toch plaatsen de boekhandels onderling het YA-gedeelte op verschillende locaties in de winkel. Donner, Paagman, Waanders in de Broeren en Riemer hebben het YA-gedeelte bij het kinderboekengedeelte geplaatst. Hierdoor is er nog steeds een associatie met kinderen en dit heeft een negatieve invloed op het imago van jongeren. Scheltema en Adr. Heinen hebben het YA-gedeelte op een andere verdieping gelokaliseerd dan het kinderboekengedeelte. Deze boekhandels willen de associatie met kinderen helemaal wegwerken en illustreren hiermee dat zij als boekhandel young adults ziet als een aparte doelgroep die een aparte plek in de winkel nodig heeft.

In Nederland geven de boekhandels dus genoeg aandacht aan YA, maar hoe zit het met oorspronkelijk Nederlandse YA? Alle boekhandels hebben oorspronkelijk Nederlandstalige YA in het assortiment (online of in de winkel), maar in het YA-gedeelte zijn geen aparte kasten met alleen Nederlandse YA. Er wordt geen speciale aandacht gegeven aan oorspronkelijk Nederlandse YA, alleen soms, als er een debuut is of een boek van een bekende Nederlands YA-auteur. De oorspronkelijk Nederlandse YA is geplaatst tussen vertaalde YA of ligt op displaytafels tussen vertaalde YA. Boekhandels doen dit om een praktische en financiële reden. Nederlandse YA verkoopt namelijk minder goed dan vertaalde YA, zo blijkt uit de interviews. Verkoopcijfers zijn niet toegankelijk. Voor de boekhandel betekent dit dat de ruimte in de winkel zo optimaal mogelijk ingedeeld moet worden. En een aparte YA-kast met alleen oorspronkelijk Nederlandse YA is verkooptechnisch niet slim. De nadruk in het YA-gedeelte ligt dus op vertaalde YA. Verschillende medewerkers lieten tevens