De onderstaande fiches geven je een overzicht van het doel en van de visie en de aanpak van de praktijken die deel uitmaakten van het reflectietraject.
Dienst Ondersteuningsplan (DOP) Oost-Vlaanderen (Melle)
De diensten ondersteuningsplan zijn in het leven geroepen om de vermaatschappelijking van de zorg te faciliteren. Ze zijn opgestart vanuit de zorgvernieuwingsbeweging en de werking van perspectief 2020 waarbij men veel meer de regie in handen wil geven van personen met een beperking en hun netwerk. De diensten ondersteuningsplan worden gesubsidieerd door het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH). In de raad van bestuur zijn alle geledingen van het werkveld vertegenwoordigd. Zij bewaken mee de onafhankelijkheid van de dienst.
Doel?
DOP wil kinderen, jongeren en jongvolwassenen met een beperking zo inclusief mogelijk laten leven. We willen het hokjes-denken doorbreken en veel meer op maat van kinderen, jongeren en jongvolwassenen werken waarbij het kind, de jongere, de jongvolwassene zelf en de context waarin zij leven als uitgangspunt wordt genomen.
Visie en aanpak?
DOP werkt aan community building: deze dienst promoot het werken vanuit sociale netwerkstrategieën naar andere organisaties toe. De dienst zoekt
samenwerkingsverbanden over alle sectoren heen.
De medewerkers van DOP zijn geen hulpverleners, ze nemen zelf geen begeleiding van kinderen of jongeren op. Hun werking is te vergelijken met de Eigen Krachtconferenties (cf. IJH). Ook bij DOP wordt immers de regie in handen van de jongere en zijn netwerk gelegd. Het grote verschil is dat er bij ons gewerkt wordt met een professional die het volledige proces faciliteert.
De medewerker gaat met de cliënt op zoek naar het netwerk van de cliënt. Bijvoorbeeld:
Wie staat er rond jou? Wat waren leuke momenten voor jou? De medewerker helpt de cliënt en andere mensen die deze persoon goed kent (bv. mantelzorgers, buren, vrijwilligers, professionals enz. of m.a.w. het netwerk) bij:
(1) de vraagverheldering om tot een gedeelde vraag te komen
de medewerker brengt samen met al de aanwezigen de unieke
persoonlijkheid van de cliënt en diens krachten, vragen, wensen en noden in kaart, alsook de bezorgdheden vanuit het netwerk
(2) de opmaak van een realistisch en concreet uitgewerkt ondersteuningsplan waar de persoon en zijn netwerk (steungroep) zelf mee aan de slag kan
ze denken samen na welke ondersteuningsbronnen er nodig zijn voor zowel de cliënt als het netwerk om tegemoet te komen aan de ondersteuningsnoden
essentieel daarbij is dat de aanwezigen niet aanbod gestuurd denken, maar out of de box denken en dat de cliënt en zijn netwerk beslist welke informatie zij nodig hebben en waarvoor ze zullen kiezen
(3) de samenstelling van de steungroep rond de cliënt
deze steungroep volgt het ondersteuningsplan mee op en zoekt bij ‘nieuwe’
problemen samen een antwoord
DOP kan met een cliënt maximum 12 ‘begeleidingen’ opnemen en dat over een periode van 12 maanden. De begeleiding door DOP is gratis.
Meer weten? http://www.dop-ovl.be/
Gretl Dons, gretl.dons@dop-ovl.be Brusselsesteenweg 153
9090 Melle 0473/73 87 68
53
vzw Jong (Gent)
Vzw Jong is een particuliere organisatie die zich bezighoudt met jeugdwelzijnswerk in Gent. De vzw realiseert een aanbod van spelotheken en ander gedifferentieerd, complementair, buurtgericht, innovatief en participatief jeugdwerk, met een divers bereik. Ze hebben onder meer een kinderwerking, een tienerwerking, een
jongerenwerking, een meisjeswerking en een nieuwkomerswerking.
Deze organisatie is een fusie van 10 vzw’s die elk in hun wijken partnerschappen hadden. Deze partnerschappen kende ook in de fusie tot vzw Jong een doorgroei. Vzw Jong wordt op meer dan 300
overlegstructuren rechtstreeks of onrechtstreeks uitgenodigd. Dat zorgt er voor dat zij een gekende speler zijn in de stad.
Doel?
Vzw Jong wil de persoonlijke en maatschappelijke emancipatie en participatie van kinderen en jongeren bevorderen. Ze wil de zelfredzaamheid en het probleemoplossend vermogen van kinderen en jongeren verhogen, zodat ze eigen keuzes leren maken en zelfstandig een beroep kunnen doen op maatschappelijke diensten. Ze richten zich in hun werking in het bijzonder tot de meest kwetsbare kinderen en jongeren.
De spelotheken van vzw Jong willen sociale contact onder de leden bevorderen. Daarom creëren ze een fysiek en mentaal klimaat of ruimte om vriendschappen aan te gaan.
Daarnaast beogen ze ook de ontwikkeling van kinderen en jongeren te stimuleren en bij te dragen in het verkleinen van kansarmoede.
Visie en aanpak?
De werking van vzw Jong is gestoeld op 5 kernelementen: vertrouwen, verbinden, versterken, verenigen, veranderen. Deze 5 V’s zijn samenhangend in al hun acties terug te vinden.
De 7 spelotheken liggen in aandachtswijken van Gent. Ze nemen 4 functies op:
- uitleenmomenten van speelgoed, ze stellen hun speelgoed open voor iedereen - de organisatie van activiteiten voor kinderen en ouders en daarbij spel en
ontmoeting tussen kinderen, tussen ouders en kinderen en tussen ouders stimuleren - voor ouders, in de buurt, ruimte creëren om ontspannen te babbelen of ervaringen
uit te wisselen met andere ouders, met lotgenoten én met andere (bv.
middenklasse) ouders
- informatie- en adviesverstrekking over ontwikkeling, opvoeding, onderwijs en buurtactiviteiten
Aansluitend bij de spelotheek- en de kinder- en jongerenwerkingen, zet vzw Jong via projecten uitdrukkelijk in op hun brugfunctie tussen verschillende domeinen. Een voorbeeld daarvan is de samenwerking in het kader van tandzorg: de kinderwerkingen gingen al knutselend aan de slag rond tandzorg, in de spelotheken werden spelletjes gespeeld en boekjes voorgelezen over tandzorg, de tandmobiel van Glimlachen.be kwam langs op de speelpleinwerkingen en een tandarts van de UGent onderzocht ter plekke het gebit van de kinderen.
vzw Jong heeft op verschillende levensdomeinen heel nauwe contacten met
zorgverstrekkers en hulpverleners, stadsdiensten en met de politiek. Dat maakt dat ze, indien nodig, ook garant kunnen staan voor een ‘warme overdracht’ (doorverwijzing).
Vzw Jong doet in zijn diverse aanbod beroep op vrijwilligers (400-tal over al de verschillende deelwerkingen heen).
Meer weten? http://www.vzwjong.be/
Griet De Wachter, griet.dewachter@vzwjong.be Antwerpsesteenweg 195
9040 Sint-Amandsberg 09/268.29.50
54
Huis van het Kind (HVHK) in Heusden-Zolder
De samenwerking die de basis vormt voor het HVHK in Heusden-Zolder is organisch, door de jaren heen, gegroeid. Ze is een verderzetting van een traditie in netwerking tussen welzijn en lokale economie en bouwt onder meer verder op het Lokaal overleg kinderopvang. De gezamenlijke bezorgdheid over het aantal kansarme geboortes in de gemeente creëerde een draagvlak voor de oprichting van een HVHK.
Doel?
Het HVHK wil bijdragen in de ontwikkeling van een familievriendelijk lokaal beleid en een kwaliteitsvolle leefomgeving. Het beoogt doorheen de verschillende deelwerkingen afstemming en een laagdrempelig aanbod te realiseren.
Het wil uitdrukkelijk een samenspel van betaalde krachten en vrijwilligers stimuleren. Ze halen daarom een band aan met ouderverenigingen en allochtone verenigingen, met de consultatiebureaus en de gezinsbond.
Dit samenwerkingsverband maakt een verbinding tussen verschillende beleidsdomeinen waaronder integratie, kinderopvang, onderwijs, jeugd/vrije tijd.
Visie en aanpak?
Verschillende partners, die reeds deel uitmaakten van het LOK, waren in de erkenningsaanvraag voor het HVHK betrokken en nemen een rol op in het
ondersteuningsaanbod. De betrokken actoren zijn: Kind en Gezin, Kind en Preventie vzw , Vrij CLB Midden-Limburg, CLB GO Hasselt, Opvoedingswinkel West-Limburg, OCMW Heusden-Zolder, Bibliotheek Heusden-Zolder, Lokaal loket kinderopvang Heusden-Zolder, Lokale buurtgerichte baby en peuteropvang Onki, Lokale buurtgerichte kinderopvang Berkenbos, IBO ’t Klim-Op-Ke, Landelijke kinderopvang vzw, Kinderdagverblijf Windekind, Centrum Geestelijke Gezondheidszorg / Kind in Nood, Sint-Franciscusziekenhuis, CKG Molenhof, vzw Kind en Taal / Instapje, Solidariteit voor het Gezin / Expertisecentrum Kraamzorg Amerijtje, de Gezinsbond en het Turks-Belgisch Cultuur- en
Ontmoetingscentrum Diyanet.
Het HVHK zet m.a.w. niet alleen in op lokale uitwisseling en samenwerking, bovenlokaal overleg en (intergemeentelijke) samenwerking maken mee de dienst uit. Dit alles laat hen toe om specifieke expertise aan te trekken. De gemeentelijke lokale coördinator opvoedingsondersteuning neemt de regierol op, maar is ook mede-actor. Zowel in de werking met gezinnen als in de verschillende samenwerkingsverbanden, neemt de krachtgerichte kijk en aanpak een sleutelpositie in.
In navolging van de regelgeving inzake preventie gezinsondersteuning, zet het HVHK in op 3 pijlers: preventieve gezondheidszorg, opvoedingsondersteuning en activiteiten om ontmoeting en sociale cohesie te bevorderen. Concreet ‘groepeert’ het HVHK van Heusden-Zolder de volgende deelwerkingen:
- de spelotheek Patapoef die gegroeid is vanuit het integratiecentrum - oudergroepswerkingen in wijken en scholen vanuit het schoolopbouwwerk - het voorschools project Hupsakee dat deel is van het lokaal flankerend
onderwijsbeleid en kleuterparticipatie wil bevorderen, het is een vaste moeder- en kindergroep die wekelijks samenkomt
- een speelterrein dat gelegen is op het domein van de spelotheek, het is toegankelijk voor buurtbewoners en wordt door buurtbewoners mee ‘beheerd’
- de gezinscoachwerking die onder meer instaat voor een integrale aanpak
De spelotheek en het project Hupsakee bevinden zich op dezelfde locatie. Het is op deze locatie dat de pedagogische adviesfunctie wordt gerealiseerd.
Meer weten?
http://www.heusden-zolder.be/product.aspx?id=4213
Kathleen Vandenput, kathleen.vandenput@heusden-zolder.be Heldenplein 1
3550 Heusden-Zolder 011/80.83.35
55
De Tuindagen, buurtvakantieopvang in Asse
Het buurtfeest en de wijkwerking bestaat en draait al enkele jaren heel goed. Eén van de sleutelelementen is het persoonlijk uitnodigen van de mensen uit de buurt. Door die wijkwerking leerden mensen elkaar kennen, deden ouders samen activiteiten, ontstonden vriendengroepen, gingen kinderen bij ‘de buren’ babysitten enz. Dit alles is er niet van de ene op de andere dag gekomen, maar heeft tijd gevraagd. Daar zijn jaren over gegaan.
De vakantieopvang, in de huizen en de tuinen van verschillende wijkbewoners, is 4 jaar geleden uit die wijkwerking ontsproten.
Doel?
De initiatiefnemers willen elkaar een handje helpen bij de vakantieopvang van de kinderen uit de buurt en ze willen de kinderen een leuke vakantietijd bieden.
Ze willen bij de kinderen ook openheid creëren voor andere kinderen, voor minder bedeelde kinderen. Met dat doel voor ogen hebben ze het voorbije jaar een kind uit een kwetsbaar gezin opgenomen in hun werking.
De initiatiefnemers hopen dat er uit dit initiatief, vriendschapsbanden ‘voor het leven’
ontstaan en dat zowel voor de kinderen als hun ouders.
Visie en aanpak?
De Tuindagen is een buurtvakantieopvang voor een 30-tal kinderen uit de wijk in de 3e week van augustus. Verschillende moeders uit de wijk namen spontaan het initiatief en konden op de medewerking van (groot)ouders en kinderen uit de buurt rekenen.
Elke dag ‘onthalen’ telkens 2 andere gastmoeder uit de wijk de kinderen. Ze geven
‘gepaste’ aandacht aan de kinderen, spelen al dan niet mee en voorzien een vieruurtje.
Jongeren uit de wijk of de ruimere buurt en met of zonder jeugdwerkervaring, voorzien en begeleiden de activiteiten voor de kinderen uit de wijk. Zij engageren zich voor een hele week.
De jongeren leggen het weekprogramma vast. De ouders die dit initiatief mee opvolgen overleggen over praktische en andere zaken (bv. aankoop van boxen voor de
brooddozen, themavoorstellen of mensen die aangesproken kunnen worden).
De voorbije 2 jaar werkten ze thematisch: het ene jaar kregen de activiteiten een invulling vanuit het thema kleuren, het andere jaar vanuit het thema beroepen. Andere wijkbewoners brengen ook zelf nieuwe ideeën voor activiteiten aan of bieden hun diensten aan (bv. kar om de kinderen naar de dierenarts te brengen, frietkraam ter beschikking stellen).
Ze proberen enerzijds de familiale sfeer te bewaken door activiteiten te voorzien op het tempo van de kinderen, door rust en veiligheid te bieden. Anderzijds proberen ze, mede ten gevolge van de uitbreiding van de groep, ook wat meer structuur in te bouwen. Ze werken nu bijvoorbeeld met een leeftijdsgroepenindeling, met een begin- en
afrondingsmoment en een evaluatieformulier. De uitbreiding van de groep kinderen, noopte hen ook tot de aankoop van een grote tent. Ze geeft de kinderen bij regenweer toch voldoende ‘binnenspeelruimte’. Ze wordt elk dag van tuin naar tuin verhuisd.
De vakantieopvangweek wordt afgesloten met een aperitiefavond. De mensen die hun diensten hebben aangeboden worden dan in de bloemetjes gezet. Het is een moment waarop de appreciatie voor hun bijdrage uitdrukkelijk uitgesproken wordt.
In de grote vakantie is er ook een buurtfeest waar ‘heel de straat’ aan meewerkt. Ook daar komt het er vooral op aan om de buurtbewoners (jonge gezinnen en ouderen) persoonlijk aan te spreken om mee te helpen of om langs te komen.
Meer weten?
http://www.vlaamsbrabant.be/binaries/Draaiboek_goed_gezien-014_tcm5-97964.pdf Katelijne van Waes, Katelijne.van.Waes@telenet.be of Petra De Gols,
petradegols@hotmail.com Keierberg
1730 Asse
56
Netwerkgroep Pedagogische Civil Society (PCS) in Antwerpen
Minderhedenforum Internationaal Comité
IVCA
Centrum Kauwenberg SAMIK Symbiose vzw
Vormingplus Antwerpen, Minderhedenforum, Internationaal comité, IVCA, Centrum Kauwenberg, Symbiose vzw en Samik deel uit van de Netwerkgroep PCS. De Gezinsbond wil ook aansluiten. Vormingplus is trekker van dit initiatief en zette in het verleden al met verschillende van deze partners kleinere projecten op.
Deze gelijkgestemden zetten zich samen rond de tafel omdat ze ervaarden dat ze in dezelfde richting werken, maar zonder echt vaste omlijning. Ze zagen een mogelijkheid om ‘samen te stromen’ rond thema’s zoals pedagogisch burgerschap, sociale cohesie, verbinding met instellingen, burgerinitiatief enz.
Doel?
De netwerkgroep beoogt een plezant samenwerkingsproject te realiseren. Ze willen samen denken en doen in het teken van PCS. Ze zien zich dat te realiseren door de expertise van de verschillende partners bij elkaar te leggen en duurzame
samenwerkingsverbanden te kneden. Ze beogen op die manier een grotere impact te realiseren dan doorgaans bij versnippering van groepen en projecten het geval is.
Visie en aanpak?
Deze groep wil de lange traditie van project- en ervaringsgericht werk verder zetten en verder uitbouwen. De focus van hun werking zal dan ook in de toekomstig liggen op projectmatig werken en op procesmatig werken met groepen in de stad en in de regio.
Het werkingsgebied van Vormingplus bestrijkt 30 gemeenten en steden van de regio Antwerpen.
Thema’s die in de netwerkgroep besproken werden of nog op de agenda staan zijn: het basisconcept van PCS, de wensen en noden van de doelgroep (als collectiviteit).
Vanuit deze netwerkgroep willen ze groepen ouders samen proberen te krijgen en met hen projecten opzetten waarin ze samen iets doen. Sleutelbegrippen in de aanpak zijn organische groei, ontwikkeling, uitwisseling en creatief bezig zijn.
Voor de opzet en uitwerking van projecten kunnen ze terugvallen op de lange traditie van het sociaal-cultureel vormingswerk in het werken met groepen. Dit groepswerk kenmerkt zich door (1) een informeel verloop en (2) vrijwillige deelname van doelgroepen.
Daarnaast zal ook de expertise rond innoverend werken en werken van onderuit (met, door en voor burgers als actoren, in dit geval ouders) ten volle ingezet worden Dit alles betekent dat de projecten van stad tot stad, van gemeente tot gemeente kunnen verschillen, maar dat de beschreven principes en kernelementen steevast in de aanpak vertegenwoordigd zullen zijn.
Er zijn reeds verschillende voorbeelden van samenwerkingsprojecten waarin die aanpak succesvol bleek te zijn. In één van de oudergroepen die Vormingplus in Centrum Kauwenberg begeleidde, maakten de ouders een ‘eigen verhaal’ dat een neerslag kreeg in de website 'Sterke ouders’. Recent, op 26 november 2014, maakten de ‘creatieve ouders en computerbeginners’ op een opendeur in Centrum Kauwenberg hun werk aanschouwelijk.
Meer weten?
http://www.vormingplusantwerpen.be/icms/web/php/index.php?pag_id=160121 http://www.vormingplusantwerpen.be/icms/images/downloads/2012-03-14-Opvoeden-tussen-2-culturen.pdf
Marjan Blokland, marjan.blokland@vormingplusantwerpen.be Klokstraat 12, 2600 Berchem
03/230.03.33
57
DOMO vzw (Door Ondersteuning Mee Opvoeden)
Domo staat voor ‘Door Ondersteuning Mee Opvoeden’. De oprichtster verwoorde de belangrijkste bestaansreden van Domo als volgt: ‘Je kán zoveel doen door eenvoudigweg aanwezig te zijn en mensen het gevoel tegeven: je staat er niet alleen voor.’ Domo werkt op een autonome en ongebonden manier, los van bestaande zuilen of andere instellingen.
Doel?
Domo wil de levenskwaliteit van kinderen en hun ouders verhogen en er toe bijdragen dat kinderen de kans krijgen om uit te groeien tot evenwichtige en veerkrachtige volwassenen. Ze willen voorkomen dat alledaagse problemen in gezinnen uitgroeien tot ernstige en langdurige hinderpalen.
Visie en aanpak?
Domo versterkt gezinnen, breidt hun sociaal netwerk uit en doet hen aansluiting vinden in de maatschappij. Solidariteit en sociale steun zijn immers de meest beschermende factoren voor kwetsbare gezinnen. Domo beroept zich daarvoor op het balansmodel van Bakker. Andere kaders die hun werk vorm geven zijn de presentietheorie (Baart), het empowerment denken (Van Regenmortel) en Talent in Actie (Dewulf).
Domo werkt met vrijwilligers die wekelijks enkele uren bij het gezin in hun eigen leefomgeving doorbrengen. Ze ondersteunen en bieden praktische hulp bij gezins- en opvoedende taken. De vrijwilliger peilt naar de noden en wensen van ouders. Zij geven aan op welk terrein en hoe het stuk gezinsweg mee bewandeld kan worden. Er worden geen te realiseren doelen vooropgesteld. Zowel de vrijwilligers als de gezinnen staan op een ongedwongen, vrijwillige manier in relatie tot elkaar. De vrijwilliger ‘is er’, luistert zonder iets op te dringen, wisselt ervaringen uit en steunt en bevestigt. De vrijwilliger stimuleert hen hun kracht te (her)vinden om moeilijke situaties het hoofd te bieden. Dit bevordert hun zelfvertrouwen en zo krijgen ze terug greep op hun leven.
Domo zorgt ervoor dat er een goede match is tussen het gezin en de vrijwilliger. Die unieke langdurige één-op-één-relatie aan huis bevordert de opbouw van een vertrouwensband en maakt dat Domo ook gezinnen bereikt die door andere hulpverleners of dienstverleners moeilijk(er) bereikt worden.
De vrijwilliger ondersteunt gezinnen bij het herstellen of opbouwen van hun sociale netwerk door een brede waaier aan buitenshuis activiteiten aan te bieden. Deze activiteiten maken deel uit van het reguliere aanbod. Ze worden niet door Domo zelf geïnitieerd. De vrijwilliger moedigt gezinnen aan om gebruik te maken van beschikbare diensten, voorzieningen en regelingen. Ze vormen een brug naar school, hulp- en dienstverlening (bv. met de ouders naar een oudercontact gaan, naar de mutualiteit of de mogelijkheden verkennen om hulp te zoeken). De vrijwilliger doet activiteiten met de kinderen (bv. spelen, sporten), neemt het gezin mee naar het theater of de speeltuin, moedigt de kinderen aan om lid te worden van een jeugdbeweging of een sportclub enz.
Hij stimuleert hun ontwikkeling en ontdekt, bevestigt en versterkt hun talenten. Ook de talenten van de vrijwilliger worden daardoor zichtbaar en versterkt.
Domo respecteert ten allen tijde de anonimiteit van de gezinnen: de vrijwilligers doen dan ten opzichte van elkaar tijdens de maandelijkse vergaderingen en in hun contacten met andere organisaties of derden. Hetzelfde geldt voor Domo als organisatie.
De lokale Domo’s hebben een maximale inspraak in de bovenlokale structuur: hun leden maken deel uit van inhoudelijke werkgroepen en zijn de draaischijf van Domo Vlaanderen voor fondsenwerving, communicatie, beleidsaspecten, vrijwilligerswerking en
vrijetijdsbesteding van de gezinnen.
Meer weten?
http://www.domovlaanderen.be Brigiet Croes, info@domoleuven.be Naamsestraat 153-155, 3000 Leuven 016/89.04.69
58
Eigen Kracht Conferentie vzw
De Eigen Kracht Conferentie heeft haar oorsprong in de ‘Family Group Conferencing’, een model dat in Nieuw-Zeeland ontwikkeld werd. Deze ontwikkeling kadert in een streven naar meer en consequente ruimte voor burgerrechten. Het is ‘een besluitvormingsmodel dat het recht wil
De Eigen Kracht Conferentie heeft haar oorsprong in de ‘Family Group Conferencing’, een model dat in Nieuw-Zeeland ontwikkeld werd. Deze ontwikkeling kadert in een streven naar meer en consequente ruimte voor burgerrechten. Het is ‘een besluitvormingsmodel dat het recht wil