Met ons programma Welzijn Gezondheid en Zorg willen we er aan bijdragen dat mensen in onze
gemeente actief- en zo lang mogelijk zelfstandig- aan de samenleving meedoen en blijven meedoen. Ook als lichamelijke of geestelijke beperkingen dat lastiger maken. Om actief en zelfstandig aan de
samenleving mee te kunnen doen, is het van belang dat er voldoende voorzieningen in de directe omgeving zijn. In een veilige en levendige buurt. Met mensen die zo nodig een helpende hand toesteken, en – voor als dat nodig is – toegankelijke en toereikende professionele ondersteuning en zorg. Hiervoor richten we in 11 gebieden van de stad zogenaamde WIJ-teams in. In deze teams zijn vrijwilligers en medewerkers van welzijn-, hulpverlening- en zorg organisaties werkzaam. De in de wijk aanwezige STIP's en CJG’s zijn en worden in 2015 en 2016 onderdeel van deze WIJ-teams.
In ons deelprogramma Integratie en Emancipatie richten we ons met dezelfde doelen op groepen Stadjers die om andere redenen minder gemakkelijk meedoen aan onze samenleving.
Gezondheidsproblemen willen we in een zo vroeg mogelijk stadium opsporen en waar mogelijk proberen te voorkomen. We investeren in factoren die van invloed zijn op gezondheid en scheppen voorwaarden die onze Stadjers uitnodigen tot gezond gedrag.
Voor een belangrijk deel geven we aan het programma Welzijn Gezondheid en Zorg uitvoering via het beleidskader Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo).
Relevante beleidsnota's
Samen Sterk in Stad (2012-2015)
Meedoen maakt het verschil (maatschappelijke participatie) 2014 Samen Gezond in Stad 2012-2015
Uitvoeringsnota zelforganisaties 2011-2014
Nota regionaal kompas 'Actief onder Dak' (2014-2017) Regiovisie huiselijk geweld en kindermishandeling (2014) Regionaal Transitiearrangement Groningen (2013) Re)-visie zicht op werk & participatie in Stad (2012) Nota Maatschappelijke stages 2012-2015
Stad om te groeien, kadernota integraal jeugdbeleid Groningen 2011-2014
Beleidsplan / Uitvoeringsplan Vernieuwing Sociaal Domein gemeente Groningen 2014/2015
Groningen voor elkaar, visie en uitgangspunten voor de uitvoering van de decentralisaties en "Jeugd ieders zorg!" (2012)
Contouren jeugdstelsel Groningen 2015-2018 (2014)
Meerjarenprogramma 'Van Beschermd wonen naar wonen met begeleiding op maat', vastgesteld 23 colleges (2015)
Notitie afstemmingsoverleg Gemeenten-Onderwijs (2013)
Meerjarenprogramma 'Van Beschermd wonen naar wonen met begeleiding op maat', vastgesteld 23 colleges (2015)
111 DEELPROGRAMMA'S
1. Sociale samenhang en leefbaarheid
2. Preventie en zorg
3. Integratie en emancipatie
112
Evaluatie 2015
Voortkomend uit het beleid rondom Huiselijk Geweld en de casus D. is er in 2015 veel aandacht uitgegaan aan het thema Kindermishandeling. Zowel lokaal, regionaal als door de landelijke Inspectie is er ingezet op passende acties. Acties die doorlopen in 2016 en allen met als doel om zo snel mogelijk op te treden en waar mogelijk voorkomen van Kindermishandeling.
Samen Gezond in Stad heeft ook in 2015 ingezet op drie sporen, de Gezonde Stad, de Gezonde Wijk en de Gezonde Jeugd. Daarnaast is geïnvesteerd in de integratie van gezonde leefstijl op andere beleidsterreinen. De verbinding tussen preventie cure en care blijft aandacht vragen, maar ook daar zijn stappen gezet met bijvoorbeeld ‘Welzijn op Recept’. In vier wijken is extra ingezet op het verkleinen van de
gezondheidsverschillen en het bevorderen van een gezonde leefstijl waarbij ‘Groningen Fit’ als katalysator dient. In 2016 gaan we voort op de ingeslagen weg waarbij we de uitvoering van het gezondheidsbeleid zoveel mogelijk integreren in de WIJ aanpak.
In 2015 hebben wij ten volle te maken gekregen met de dynamiek van de vluchtelingenproblematiek. Sinds maart 2015 bieden wij sobere opvang aan uitgeprocedeerde vreemdelingen (de zogenoemde bed-bad-brood regeling). Om een bijdrage te leveren aan de opvang van de sterk toegenomen stroom vluchtelingen die in Nederland om bescherming vragen, is sinds oktober 2015 een noodopvanglocatie van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) in gebruik. Hier verblijven circa 500 mensen die nog in afwachting zijn van de start van de asielprocedure. Ook zijn voorbereidingen gestart voor de vestiging van twee
asielzoekerscentra in de gemeente Groningen.
Belangrijke stap in het uitwerken van het integratie en emancipatiebeleid is de diversiteitsagenda. In 2015 zijn we begonnen mensen, groepen en instellingen met elkaar in contact te brengen en ontwikkelen we nieuwe activiteiten en vormen van samenwerking.
Deze agenda is een aanvulling op bestaand beleid en beproefde, bewezen effectieve werkwijzen. We willen bereiken dat we door middel van de diversiteitsagenda het maatschappelijke veld versterken en
vernieuwen, coalities tussen verschillende spelers creëren en de gemeentelijke rol herijken. Al werkend willen we in dit proces van elkaar leren, de dialoog aangaan en gaan we ook discussie over verandering van het beleid niet uit de weg.
113
Deelprogramma 4.1 SOCIALE SAMENHANG EN LEEFBAARHEID
We willen dat Stadjers mee kunnen doen in onze stad. In dit deelprogramma staat meedoen voor:
Meedoen door de zelf- en samen-redzaamheid en het zelf-oplossend vermogen van mensen te vergroten, door voorzieningen toegankelijker te maken of door individuele voorzieningen te verstrekken;
Meehelpen door vormen van respijtzorg verder te ontwikkelen met inzet van vrijwilligers en mantelzorgers;
Meedenken door ook in beleid burgerparticipatie te stimuleren, bijvoorbeeld door toepassing van de (te ontwikkelen) nieuwe adviesraadstructuur, bewonersorganisaties, klankbordgroepen en overige vormen van interactieve beleidsvorming te ontwikkelen.
De participerende burger is een terugkerend beleidsstreven, op het vlak van rehabilitatie, integratie en re-integratie. Om mensen die aan de kant (dreigen te komen) staan weer bij de samenleving te betrekken, is een krachtige sociale structuur nodig. Een sociale structuur, waarin zelforganisatie en maatschappelijke binding een belangrijke plaats innemen en met elkaar zijn verbonden.
GELD
Het lastentotaal van deelprogramma Sociale samenhang en leefbaarheid bedraagt 134,7 miljoen euro. Deze lasten worden gedekt uit de integratie uitkering Wmo, specifieke rijksbijdragen, decentralisatie uitkeringen via het gemeentefonds, bezoekers/verhuur opbrengsten, onttrekking uit de reserves, eigen bijdragen, overige inkomsten en een bijdrage uit de algemene middelen.
BELEIDSVELDEN
Bevorderen sociale samenhang en leefbaarheid wijken Individuele voorzieningen (WMO)
Laaggeletterdheid
Beleidsveld Bevorderen sociale samenhang en leefbaarheid wijken
We willen dat de mensen in de Groninger wijken en dorpen met plezier wonen en dat ze zich opgenomen en geaccepteerd voelen. Dit geldt ook voor mensen met een hoge leeftijd, met een beperking of een niet-Nederlandse achtergrond. In de Groninger wijken en dorpen hebben bewoners aandacht voor elkaar en ze helpen naar
vermogen mee aan de leefbaarheid van de wijk. Goede informatievoorziening en een ondersteuningsstructuur zijn belangrijk om preventief te werken en een beroep op langdurige en zware zorg te voorkomen. Het is daarom van belang dat er op wijk- en buurtniveau laagdrempelige informatie en ondersteuning beschikbaar is. Burgers en organisaties kunnen hier terecht met hun vragen en aanbod. Ook kunnen we hier de vroeg signalering in buurten en wijken vormgeven en goed op elkaar afstemmen. Tevens kan via deze voorziening een ‘match’ plaatsvinden van de vraag naar lichte ondersteuning en begeleiding en het aanbod van vrijwillige inzet in buurten en wijken. De vrijwillige- en mantelzorginzet van Stadjers levert een belangrijke bijdrage aan de maatschappelijke infrastructuur. Het bevordert de sociale samenhang en voorkomt uitsluiting van Stadjers. Vrijwilligers en mantelzorgers dragen in belangrijke mate bij aan het beantwoorden van ondersteuningsvragen. In het beleidsveld ‘sociale samenhang en leefbaarheid wijken’ bundelen we onze activiteiten om te anticiperen op de Gebiedsgerichte Aanpak (GGA). Het gaat hierbij vooral om de vertaling en uitvoering van het WMO-beleid naar de wijk.
114 Doelen Wat wilden we bereiken?
In 2015 wilden we:
het gemiddelde cijfer voor de sociale samenhang handhaven op een 6,0; het percentage bewoners dat actief is in de buurt handhaven op 25 procent;
het percentage bewoners dat zich medeverantwoordelijk voelt voor de buurt handhaven op 80 procent;
steun- en informatiepunten (Stip’s en CJG’s) handhaven en ontwikkelen volgens de uitvoeringsagenda GGA;
verdere vernieuwing en innovatie van het welzijnswerk stimuleren; de basisfuncties van de WMO zoals informatie en advies, ontmoeting en participatie, activering en ondersteuning, signalering in de hulpverlening, begeleiding en coördinatie van zorg in de wijken faciliteren en verder
ontwikkelen;
samen met bewoners en netwerkpartners in de wijken Beijum en Lewenborg een Gebiedsgerichte Aanpak realiseren;
“gezond” mantelzorgen stimuleren;
ontmoeting en participatie van wijkbewoners stimuleren en versterken. Activiteiten Wat hebben we hiervoor gedaan?
Subsidiëren buurtwelzijn
In 2015 hebben we Buurtwelzijn gesubsidieerd om aan de uitvoering van de Wmo-functies in de wijken een vervolg te geven. Aansluiting bij de visie en uitvoering van het programma Vernieuwing Sociaal Domein is daarbij leidend geweest. Buurtwelzijn, waar ook het opbouwwerk deel van uitmaakt, werkt samen met bewoners, vrijwilligers, professionals en organisaties. Daarbij werkt ze volgens de principes van Welzijn Nieuwe Stijl. De verbinding en integratie van deze welzijnsfunctie met gebiedsgebonden aanpak en de sociale (wijk)teams is belangrijk. Buurtwelzijn is onderdeel geworden van de 6 sociale teams (WIJ-teams) die in 2015 zijn gestart. In de overige gebieden heeft Buurtwelzijn aan de hand van een ontwikkelagenda gewerkt aan de voorbereiding daarvan.
Ontwikkelen Gebiedsgerichte Aanpak
Concreet hebben we de elf WIJ-teams uitgebreid met de nieuwe functie WIJ-werkers
mantelzorgondersteuning. Deze medewerkers zoeken dicht bij in de buurt contact met mantelzorgers en andere informele zorgverleners. Zij bieden - samen met vrijwilligers – een luisterend oor, advies, ondersteuning, lotgenotencontact en training/coaching, afhankelijk van de behoeften en vragen van mantelzorgers. Zo nodig zoeken zij naar mogelijkheden om het sociale netwerk rond de informele zorg te versterken en of uit te breiden zodat mensen de zorg meer met anderen uit hun omgeving kunnen delen. De WIJ-werkers mantelzorg zijn de linking pin in de WIJ-teams tussen de mogelijkheden van informele zorg en vrijwillige inzet en de ondersteuning van beroepskrachten. Doel is dat de formele zorg aansluit bij en afgestemd is op de mogelijkheden en kracht van de informele zorg.
Subsidiëren onderhoud, verbouw, exploitatie en beheer accommodaties
Groningen heeft 32 gesubsidieerde sociaal-culturele accommodaties. Ze worden geëxploiteerd door vrijwilligersbesturen. Ze zijn bedoeld als ontmoetingsplaatsen waar algemeen toegankelijke activiteiten voor wijk- en buurtbewoners plaatsvinden en dragen zo bij aan de doelen van het WMO-beleid. Per 1 januari 2015 zijn de 30 ID-banen in het beheer afgeschaft. Om deze ingrijpende vermindering van beheeruren te versoepelen is eenmalig een Noodfonds van 100.000 beschikbaar gesteld om knelpunten in 2015 op te lossen. Een aantal voormalige ID-ers kon zo nog een jaar aan het werk blijven, nu in een
115
reguliere baan. In november is besloten 150.000 euro structureel toe te voegen aan het beheerbudget. Daardoor konden 7 voormalige ID-ers een vaste baan krijgen.
Besturen hebben in 2015 de haalbaarheid onderzocht om gezamenlijk een nieuwe beheerstichting in het leven te roepen. Deze is in maart 2016 opgericht. Daarmee is er een alternatief voor WerkPro ontstaan. Beheerders die overgaan behouden alle rechten en plichten.
In december is een regeling van kracht geworden waarbij werkgevers in de komende jaren een fonds kunnen opbouwen voor transitiekosten. Tot deze ontslagvergoeding zijn werkgevers wettelijk verplicht. De besturen hebben de onderlinge samenwerking in 2015 een sterke impuls gegeven. Er werd per gebied overlegd en afgestemd over organisatie, beheer en activiteiten. De Speeltuincentrale biedt hiervoor de aangesloten besturen ook alle ruimte.
Instandhouden Meldpunten Overlast & Zorg in de vijf stadsdelen
Voor het in stand houden van de Meldpunten Overlast & Zorg hebben we dit jaar opnieuw extra beleidsmiddelen beschikbaar gesteld. De meldpunten vervullen een belangrijke rol in de
signaleringsstructuur voor de wijken van onze stad. Door burgers en medewerkers beter te informeren en toe te rusten op meldingen die zorgvragen betreffen investeren we in een preventieve aanpak en een signaleringsstructuur. Meerwaarde van de meldpunten is de directe verbinding met de politie.
Subsidiëren steun- en informatiepunten (Stip’s) in 14 wijken
Het jaar 2015 stond in het licht van de overgang van de STIP’s naar de WIJ-teams. De Stip functies informatie, advies, ontmoeting, activering, participatie, hulp, begeleiding,
ondersteuning en verwijzing zijn voor de WIJ-teams een belangrijke basis. Dat helpt bij het gericht verwijzen naar vervolghulp in de buurt. We hebben de MJD gevraagd om zowel de exploitatie en organisatie van de STIP’s, als de eigen dienstverlening en die van Buurtwelzijn te integreren in de ‘front- en backoffice’ van WIJ. Door al deze inhoudelijke verbindingen is de relatie met het
uitvoeringsprogramma VSD nadrukkelijk gezocht.
Subsidiëren makelaarsfunctie vrijwilligerswerk
Ook in 2015 hebben we geïnvesteerd in de coöperatie WeHelpen, een digitale matchingsite die individuele hulpvragen en hulpaanbod aan elkaar koppelt. Deze site biedt ook een digitale agenda voor mantelzorgers om taken en klussen te (ver)delen met het eigen sociale netwerk. We participeren in een stedelijk aanjaagteam om deze site nog meer bekendheid te geven: hoe meer mensen mee doen, hoe beter de matching. Gerichte communicatie met name bij hulpvragers blijft nodig. Het hulpaanbod overstijgt de hulpvraag.
Versterken en verstevigen van de wijkgerichte uitvoering mantelzorgondersteuning
We zijn bezig (met uitloop in 2016) met het in kaart brengen van de respijtmogelijkheden om
mantelzorgers te ontlasten en ontwikkelen we daarvoor een website. We denken en doen mee met het burgerinitiatief De Opstap, logeerhuis voor respijt en herstel. Het logeerhuis staat inmiddels in de startblokken en is inmiddels een stichting met een bestuur en vrijwilligers in de startblokken. Het enige dat nog ontbreekt, is een passend en toegankelijk huis.
Er zijn trainingen gegeven aan zwaar belaste mantelzorgers; om de balans tussen geven en nemen, draaglast en draagkracht te herstellen.
116
Subsidiëren wijkgerichte uitvoering maatschappelijk werk en sociaal raadsliedenwerk
In 2015 hebben we de MJD opnieuw gesubsidieerd voor de uitvoering van sociaal maatschappelijke dienstverlening. Verder vormden de samenwerking met de WIJ-teams en de vrijwilligersprojecten in de wijk een aandachtspunt. De dienstverlening en uitvoering op het terrein van vrijwilligersbeleid heeft meer wijkgerichte accenten gekregen.
Conclusie Wat hebben we bereikt?
De rol van mantelzorgers en vrijwilligers bij het verlenen van zorg in hun eigen omgeving wordt steeds belangrijker. Daarom hebben we de waardering en ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers en informele zorg versterkt en uitgebreid. Met het doel dat mantelzorgers en andere de informele zorgverleners zich (h)erkent en gewaardeerd voelen en dat zij door de nodige ondersteuning het zorgen voor een ander op met voldoening en op een voor hen gezonde en plezierige manier kunnen volhouden.
Beleidsveld Individuele voorzieningen (WMO)
In de huidige Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) heeft de gemeente een wettelijke opdracht om bepaalde voorzieningen te treffen ter bevordering van de maatschappelijke participatie van haar inwoners. Voorzieningen zoals huishoudelijke hulp, een rolstoel, taxivervoer en woningaanpassingen vallen
daaronder.
We creëren door adequate communicatie naar- en samenwerking met burgers, zorgorganisaties,
zorgmedewerkers, ambtenaren en bedrijfsleven, bewustwording van de veranderende rol van de overheid. De overheid is niet langer continu dienstverlenend, in toenemende mate zal de Groningse samenleving zorgzaamheid en betrokkenheid voor elkaar moeten oppakken en oplossingen in de eigen omgeving moeten vinden. Er is een (financiële) noodzaak om te komen tot een zo groot mogelijke zelfredzaamheid en samen-redzaamheid.
In de (nieuwe) Wmo 2015 worden geen voorzieningen meer expliciet benoemd. Gesproken wordt nu van (noodzakelijke) ondersteuning van de zelfredzaamheid en de participatie van personen met een beperking, chronisch psychische en psychosociale problemen om zo lang mogelijk in de eigen omgeving te kunnen blijven wonen. Dit kan in de vorm van algemene en/of individuele voorzieningen. Als een voorziening individueel van aard is, dan wordt gesproken van een maatwerkvoorziening.
Er wordt bekeken wat redelijkerwijs verwacht mag worden van de cliënt en zijn sociaal netwerk, vervolgens zal waar nodig de gemeente in aanvulling hierop hem in staat stellen gebruik te maken van een algemene voorziening of – als dat niet volstaat – een maatwerkvoorziening waarmee een passende bijdrage wordt geleverd aan zijn mogelijkheden om deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer en zelfstandig te functioneren in de maatschappij.
Doelen Wat wilden we bereiken?
De gemeente staat een nieuwe benadering van huishoudelijke hulp (HH) voor ogen. Deze benadering is gebaseerd op de (nieuwe) Wmo 2015 en moet ervoor zorgen dat de uitgaven voor huishoudelijke hulp in 2015 en daarna binnen het beschikbare budget blijven.
De inzet voor 2015 is gericht op het zetten van stappen om voor de lange termijn (2017), met in ieder geval de gemeenten in de provincie Groningen, te komen tot een vergaande integratie van het
117 Activiteiten Wat hebben we hiervoor gedaan?
Ontwikkelen Huishoudelijke Hulp
Op grond van het beleidsplan vernieuwing sociaal domein 2014-2015 is de was- en strijkvoorziening vanaf januari 2015 een algemene voorziening. Met de inzet van de Huishoudelijk Hulp Toelage (HHT) van het Rijk konden inwoners met een indicatie voor huishoudelijke hulp tegen een sterk gereduceerd tarief een was- en strijkvoorziening inkopen bij de gecontracteerde zorgaanbieders. Voor inwoners waarbij het wassen en strijken al onderdeel was van de indicatie voor huishoudelijke hulp gold een overgangsrecht van een half jaar. Zij hielden het wassen en strijken nog een half jaar als maatwerkvoorziening.
In het voorjaar 2015 hebben we met alle mensen met een indicatie voor lichte huishoudelijke hulp (HH1) individuele gesprekken gevoerd om hen goed voor te bereiden op de wijzigingen in de huishoudelijke hulp per 2016. Tijdens deze gesprekken was er ook aandacht voor de wijzigingen per juli 2015 in de was- en strijkvoorziening wanneer dit onderdeel was van de indicatie voor huishoudelijke hulp.
Per januari 2016 blijft de huishoudelijke hulp als maatwerkvoorziening bestaan voor mensen zonder regie of mensen die veel ondersteuning nodig hebben blijft de huishoudelijke hulp als maatwerkvoorziening bestaan. In 2015 hebben we de maatwerkondersteuning opnieuw aanbesteed. Hierbij hebben we een vernieuwing doorgevoerd. Dit betreft de samenvoeging van de voormalige zware huishoudelijke hulp (HH2) met de voormalige lichte (AWBZ) begeleiding tot ‘lichte individuele ondersteuning’.
Per januari 2016 is de lichte huishoudelijke hulp (HH1) een algemene voorziening. In principe dragen inwoners de kosten van een algemene voorziening zelf. Inwoners kunnen in aanmerking komen voor een financiële tegemoetkoming van de gemeente. Hiervoor hebben we medio 2015 de Regeling
Tegemoetkoming Huishoudelijke Hulp 2016 vastgesteld. Eind 2015 is deze regeling gewijzigd vastgesteld op grond van een verruiming van de mogelijkheden voor de inzet van de HHT van het Rijk. Deze wijziging houdt een verhoging van de tegemoetkoming in.
De hoogte van de tegemoetkoming is afhankelijk van de hoogte van het inkomen; hoe lager het inkomen, hoe hoger de tegemoetkoming. De tegemoetkoming dekt niet alle kosten van de algemene voorziening. Voor inwoners resteert een tariefbijdrage in de kosten. Als de tariefbijdrage niet op te brengen is kunnen inwoners een beroep doen op de individuele bijzondere bijstand.
In oktober 2015 hebben we alle mensen met een HH1-indicatie opgeroepen een aanvraag in te dienen voor een tegemoetkoming in de kosten voor de algemene voorziening huishoudelijke hulp. Ruim 70 procent van deze groep diende naar aanleiding hiervan een aanvraag in. Op grond van de motie `Continuïteit van zorg en werk’ hebben wij in december alle mensen die nog niet gereageerd hadden opnieuw aangeschreven over de tegemoetkoming huishoudelijke hulp.
Uitvoeren doelgroepenvervoer
In 2015 is het Wmo-taxivervoer uitgevoerd voor mensen die wegens fysieke- of psychische beperkingen niet in staat zijn om met het openbaar vervoer te reizen.
Het voormalige AWBZ-vervoer (naar de dagbesteding) was voor 2015 ondergebracht in de
continuïteitsarrangementen. Bij de in 2015 uitgevoerde aanbesteding van de Wmo maatwerkvoorzieningen voor 2016 en 2017 is het vervoer naar en van de dagbesteding meegenomen bij de inkoop van de
dagbesteding. Aanbieders kunnen een vergoeding krijgen voor de kosten van vervoer.
Ten aanzien van het vervoer op de lange termijn hebben wij eind 2015 besloten om in 2016, gezamenlijk met alle Groningse en Drentse gemeenten en de provincies Groningen en Drenthe, een aanbesteding van