Grijs/Elementenbeheer
4.7 Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Bij de begroting en bij de jaarrekening bevat deze paragraaf, naast de gegevens m.b.t. het weerstandvermogen en risicobeheersing, ook een aantal financiële kengetallen, waarmee de raad beter inzicht krijgt in de financiële positie van de gemeente. Bij tussentijdse rapportages worden deze kengetallen niet opgenomen, en beperkt de paragraaf zicht tot de berekening van de weerstandsratio aan de hand van een actualisering van de in de primitieve begroting al opgenomen risico’s en de vernieuwde stand van de reserves 2020 per standdatum 31 december van het jaar.
Weerstandscapaciteit
De totale weerstandscapaciteit geeft het volgende beeld:
De stand van de reserves per 31 dec 2020 voor de Slotrapportage 2020 is gebaseerd op de stand van de reserves inclusief de mutaties van de 4e financiële bijstellingsrapportage. Vanwege het zeer geringe bedrag en al in lijn met de in de nieuwe nota weerstandsvermogen en risicomanagement 2021 voorgestelde nieuwe werkwijze vanaf 2021 is de resterende ruimte in de post (structureel) onvoorzien niet meer meegenomen.
Weerstandsbehoefte
In de programmabegroting 2020 zijn per programma de risico’s in kaart gebracht met de daarop van toepassing zijnde beheersmaatregelen en de mogelijke financiële restimpact. Ten tijde van het opstellen van de tussenrapportage was er onzekerheid over de impact van de Corona crisis op de te verwachten tekorten bij de verbonden partijen.
x €1000
De volledige budgettaire gevolgen in 2020 vanwege de COVID-19 crisis zijn op dit moment nog niet volledig in kaart te brengen. Dit mede omdat de gevolgen van de 2e Lock Down nog niet inzichtelijk zijn. Noch bij contractpartners in het sociaal domein noch bij alle verbonden partijen en de door ons gesubsidieerde professionele instellingen.
We sluiten daarom niet uit dat bij vaststelling van de jaarrekeningen we rekening zullen moeten houden met aanvullende bijdragen. We handhaven daarom de risicostelpost van €1 miljoen zoals we die ook in de tussenrapportage al hadden staan.
Weerstandsratio
Op basis van een geactualiseerde omvang van de aanwezige weerstandscapaciteit en benodigde weerstandsbehoefte zijn in onderstaande tabel de weerstandsratio’s becijferd.
x € 1000 Weerstandscapaciteit per 31-12-2020 B2020 primitief Tussenrapportage 2020 Slotrapportage 2020 Post (structureel) onvoorzien 175 126
Algemene reserve 9.128 8.175 8.389 Bestemmingsreserves 13.117 12.507 12.956 Egalisatiereserves 3.062 4.500 4.388 Weerstandscapaciteit totaal 25.482 25.308 25.733
Risicobedrag programma Begroting Opgekomen Bijgesteld
primitief 2020 risico's risicobedrag
0. Bestuur en ondersteuning 2.296 700 0
1. Veiligheid - - 0
2. Verkeer, vervoer en waterstaat 1.500 2.079 0
3. Economie - - 0
4. Onderwijs - - 0
5. Sport, cultuur en recreatie 32 - 80
6. Sociaal domein 1.579 3.496 375
7. Volksgezondheid en milieu - - 510
8. Volkshuisversting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing 105 - 105 Nog niet geconcretiseerde te verwachten tekorten a.g.v. COVID-19 - - 1000 Subtotaal programma's + covid-19 5.512 6.275 1.990
20% buffer niet majeure risico's 1.102 398
Totaal risico's 6.614 6.275 2.388
69
x € 1000
Weerstandsratio
slotrapportage 2020
Weerstandscapaciteit klein r (alleen algemene reserve) 8.389
Weerstandscapaciteit groot R(incl. bestemmings- en egalisatiereserves) 25.733
Weerstandsbehoefte = risico's 2.388
Weerstandsratio klein r 4
Weerstandsratio groot R 11
We zien dat ten opzichte van de geïdentificeerde risico’s in de primitieve begroting een behoorlijk groot deel van de risico’s is opgekomen. Dit betreft met name de risico’s op programma 0 Bestuur, programma 2 Verkeer en vervoer en programma 6 sociaal domein. Alles bij elkaar een opgekomen bedrag van ca. € 6,3 miljoen. Ten opzichte van de primitieve risico-inschatting een realisatie van maar liefst 95%. Mede daardoor is het restant risicobedrag voor 2020 zeer sterk afgenomen tot ca. € 2.388 duizend. Bij nagenoeg gelijkblijvende omvang van de weerstandscapaciteit heeft dit een grote ratio tot gevolg. Een stijgende ratio in het actuele begrotingsjaar is in de toegepaste systematiek een normale ontwikkeling.
70
4.8 Covid-19
De Covid-19 maatregelen hebben nog steeds een grote impact op de Landgraafse samenleving. Na een eerdere versoepeling van de maatregelen, zijn deze inmiddels door de Rijksoverheid weer aangescherpt om de uitbraak van het Covid-19 virus beheersbaar te houden. Ondertussen worden er veel maatregelen gecontinueerd en aanvullend ingezet om de negatieve effecten hiervan zoveel mogelijk te compenseren. De gemeente Landgraaf is nog steeds proactief aan de slag om de negatieve gevolgen voor de Landgraafse samenleving te beperken.
Deze maatregelen zijn financieel deels opgevangen binnen bestaande budgetten of verlopen kostenneutraal door middel van compensatie door de Rijksoverheid of minder kosten als gevolg van activiteiten die niet uitgevoerd konden worden. Daarnaast zijn er steunmaatregelen genomen, gericht op het ondersteunen van de liquiditeitspositie bij organisaties.
In deze paragraaf wordt alleen ingegaan op de besluiten genomen ná 15 juli 2020. De eerder genomen besluiten zijn opgenomen in de tussenrapportage.
Sociaal Domein
Met de zorgaanbieders en maatschappelijke organisaties is er sinds de Covid-19 maatregelen intensief contact.
We hanteren nog steeds het Escalatiemodel om te waarborgen dat de zorg niet in het geding komt en de liquiditeit van organisaties gewaarborgd is. Bij het nemen van maatregelen sluiten we zoveel mogelijk aan op de afspraken tussen VNG en Rijksoverheid. Met de aanscherping van de maatregelen is de verwachting dat er ook opnieuw aanspraak gedaan zal worden op de meerkosten die zorgaanbieders maken. Deze worden tot en met 31 december 2020 door de Rijksoverheid vergoed aan gemeenten. De financiële effecten die de Covid-19 maatregelen in totaliteit met zich meebrengen voor het sociaal domein kunnen op dit moment nog niet concreet gemaakt worden. In de prognoses zoals deze opgenomen zijn in de 4e financiële bijstellingsrapportage is dan ook geen rekening gehouden met de effecten van Covid-19 op de begrote budgetten.
Professionele maatschappelijke organisaties
Met de professionele organisaties waarmee we een subsidierelatie hebben, zal vergoeding van eventuele tekorten en meerkosten grotendeels verlopen via de subsidievaststelling over 2020. Daar waar vanwege de liquiditeit noodzaak is tot een eerdere vergoeding, worden aanvullende subsidies verleend. De financiële consequenties hiervan worden meegenomen in de jaarrekening 2020. Een eerste inventarisatie wijst uit dat het hier voornamelijk gaat om huurkosten vanwege het niet kunnen gebruiken van locaties of het huren van extra locaties vanwege de 1.5 meter regel, hygiëne materiaal en kosten als gevolg van digitalisering (thuiswerken e.d.).
Economie
De realisering van onze ambities in dit programma staat onder druk als gevolg van de Covid-19-crisis en de aandacht is verlegd naar het zo goed mogelijk informeren van onze ondernemers en het bijstaan met raad en daad.
Going concern
Voor onze eigen organisatie zijn tevens maatregelen genomen om te voldoen aan de richtlijnen van het RIVM. Er wordt nog steeds zoveel mogelijk thuis gewerkt en overleggen en vergaderingen worden digitaal gefaciliteerd. Onze locaties zijn daar waar nodig aangepast om te voldoen aan de richtlijnen van het RIVM. De daaraan verbonden kosten zijn, voor zover nodig, verwerkt in de voorliggende 4e financiële bijstellingsrapportage.
In algemene zin kunnen we concluderen dat het merendeel van de voor 2020 geplande werkzaamheden is gecontinueerd. Daar waar bijeenkomsten niet konden doorgaan, zijn deze soms uitgesteld naar een later moment, maar merendeels opgevangen met de inzet van alternatieven. Op onderdelen ontstaan er vertragingen. Dit wordt veroorzaakt, omdat processen rondom burgerparticipatie zijn vertraagd of doordat de inzet van ambtelijke capaciteit nodig is voor de aanpak van Covid-19. In de afgelopen maanden is getracht de achterstand op onderdelen in te halen, maar met de nieuwe aanscherping van de maatregelen, wordt opnieuw een beroep gedaan op de inzet van ambtelijke capaciteit voor de aanpak van Covid-19.
We hebben zoveel mogelijk gebruik gemaakt van het bestaand instrumentarium (vergunningen, subsidies, kwijtscheldingen e.d.) binnen de juridische en maatschappelijke mogelijkheden. Daarnaast wordt, waar nodig, aanspraak gemaakt op het Covid-19 budget van € 1 miljoen (toegelicht bij besluit 36 van de 4e financiële bijstellingsrapportage, bijlage 2) en het Covid-19 fonds (de verordening) gemeente Landgraaf.
Nieuwe besluiten ná 15 juli 2020:
Ten laste van Covid-19 budget gemeente Landgraaf:
Compenseren van precario belasting onderdeel/categorie terras voor heel 2020, bedrag van € 6 duizend.
Vergoeding speeltuinen en jeugd- en jongerenwerk
71
Vanuit het Rijk hebben we extra financiële middelen ontvangen om speeltuinen en het jeugd- en jongerenwerk in Landgraaf financieel te compenseren. Het college stelt voor om deze middelen te verdelen onder de Landgraafse organisaties. Het gaat om een bedrag van € 12,6 duizend.
Vergoeding buurt- en dorpshuizen
Vanuit het Rijk hebben we extra financiële middelen ontvangen om buurt- en dorpshuizen financieel te compenseren. In deze 4e financiële bijstellingsrapportage wordt voorgesteld om deze middelen ter hoogte van € 33.670,- in te zetten om de Landgraafse organisaties die het betreft te compenseren. Het College zal in een afzonderlijk voorstel, na inventarisatie bij betreffende organisaties een verdeling vaststellen.
Compensatie huur- en hypotheeklasten vrijwilligersorganisaties
De Rijksoverheid stelt een vergoeding voor huurkosten beschikbaar voor amateursportorganisaties over de periode 1 maart tot 1 juni 2020. De impact in Landgraaf rijkt verder dan alleen amateursportorganisaties, waardoor er een noodzaak voor bredere compensatie is. Het college heeft op 8 september besloten om de huurlasten aan vrijwilligersorganisaties die gemeentelijke vastgoed huren deels kwijt te schelden. Het gaat dan om vrijwilligersorganisaties en sportaccommodaties (inclusief kantines) die als gevolg van Covid-19 over de periode 1 maart 2020 tot 1 juli 2020 de accommodatie niet of deels konden gebruiken. Voor gebruikers van het Burgerhoes geldt deze kwijtschelding tot 1 september 2020. Zij nemen dan het Burgerhoes weer in gebruik. Naast vrijwilligersorganisaties en sportverenigingen die huren van de gemeente, zijn er ook vrijwilligersorganisaties die basissubsidie van de gemeente ontvangen en die particulier huren of een accommodatie in eigendom hebben. Zij kunnen een incidentele subsidie aanvragen om eveneens deze compensatie over de periode 1 maart tot 1 juli 2020 te ontvangen.
De kosten worden gedekt vanuit het Covid-19 budget. De kwijtscheldingen huur van gemeentelijke accommodaties betreft een bedrag van c.a. 17 duizend euro per maand over bovengenoemde maanden, totaal € 66 duizend. De hoogte van de uitbetaling van de incidentele subsidies aan vrijwilligersorganisaties en (sport)verenigingen die particulier huren is totaal € 10,7 duizend.
Vergoeding ouderbijdrage kinderopvangorganisaties
In de periode van 16 maart tot en met 28 april heeft de kinderopvang haar deuren moeten sluiten vanwege COVID-19. De noodopvang vanuit de kinderopvang heeft dagelijks plaatsgevonden tot en met 7 juni. Sinds 8 juni zijn alle kinderopvanglocaties weer regulier open. Zo ook de buitenschoolse opvang, die vanaf 11 mei gedeeltelijk open is gegaan. De vergoeding voor de eigen bijdrage vanuit de Rijksoverheid (Kinderopvang Toeslag) in de kinderopvang is ook per 8 juni 2020 gestopt. Vanwege de (gedeeltelijke) sluiting van de kinderopvang van 16 maart tot en met 7 juni hebben ouders een vergoeding ontvangen voor de doorbetaalde eigen bijdrage. Ouders die voor kinderopvang betalen en daarbij worden gesubsidieerd via een gemeentelijke regeling, in het kader van voorschoolse educatie, peuteraanbod of vanwege een sociaal-medische indicatie, krijgen een vergoeding over deze zelfde periode via de gemeente. De gemeenten ontvangen hiervoor extra middelen vanuit de Rijksoverheid. Er is een bedrag van c.a. 13 duizend euro als aanvullend tekort uitbetaald.
Financieel
Bijstelling gemeentelijke lasten en baten in verband met Covid-19
Als gevolg van het Covid-19 virus en de voorgeschreven maatregelen zijn er extra kosten gemaakt. De raad heeft, zoals bekend, € 1 miljoen euro beschikbaar gesteld in de vorm van een Covid budget. Tussentijds bent u op de hoogte gehouden omtrent de toekenningen die we hebben gedaan uit dit Covid budget.
Onderstaand volgt een overzicht van de totale lasten die tot en met 11 november 2020 als gevolg van het Covid-19 virus en de gehanteerde maatregelen zijn op gekomen. Deze lasten zijn ten laste van dit Covid budget gebracht.
Om dit laatste te bewerkstelligen, worden op diverse taakvelden de lasten en baten voor in totaal afgerond € 198 duizend bijgesteld en als dekking hiervoor wordt het Covid budget ingezet.
Het restant van het budget van € 1 miljoen, zijnde afgerond € 802 duizend, wordt in 2020 in de algemene reserve teruggestort.
72 Covid-19 steunpakket vanuit het Rijk
Vanuit de Rijksoverheid ontvangen wij de onderstaande financiële compensatie voor extra gemaakte kosten en niet ontvangen, maar wel geraamde baten als gevolg van Covid-19. We vermelden hier alleen de compensatie per onderdeel. In het jaarverslag over 2020 zullen we een zo volledig als mogelijk totaalbeeld schetsen: we laten dan niet alleen de compensatie van het rijk zien, maar ook de werkelijk gederfde baten, extra lasten GR-en, hogere kosten bedrijfsvoering gemeente, lasten nieuw beleid (Covid-19 budget), etc.
Pas dan is het mogelijk een vergelijking te maken tussen de direct ontvangen compensatie vanuit het Rijk en de meerkosten of minderbaten a.g.v. de Covid-19 crisis met de kanttekening dat onze verwachting is dat niet in alle gevallen volledige ontvlechting van de meerkosten tussen de Covid-19 oorzaak en andere oorzaken door alle partijen te maken is. Onderstaand een overzicht van de Covid steunpakketten voor onze gemeente (1e en 2e tranche):
** De integratie-uitkering Participatie heeft betrekking op het sociale werkbedrijf WSW. Als gevolg van het Covid-19 virus zijn sociale werkbedrijven geheel of gedeeltelijk gesloten. Daardoor vallen bedrijfsopbrengsten weg waarmee (deels) de loonkosten van medewerkers die werkzaam zijn voor het Sociale Werkbedrijf worden gefinancierd. Tekorten in de exploitatie worden in de reguliere systematiek opgevangen door een hogere gemeentelijke bijdrage. Het kabinet komt gemeenten nu financieel tegemoet door een gedeeltelijke compensatie van de loonkosten via de integratie-uitkering Participatie, onderdeel Wet Sociale Werkvoorziening.
Ten laste van het Covid budget van € 1 miljoen
Generieke subsidieverhoging met 10% € 37.700 Overige aanvullende subsidies sociaal-maatschappelijk € 2.300 Creditering huren sociaal-maatschappelijk € 64.766
Extra kosten organisatie Raad € 7.865
Extra kosten Burgerzaken € 18.356
Extra kosten Beheer Openbare Ruimte € 39.322
Extra representatiekosten € 2.555
Extra kosten OOV € 2.205
Vergoeding precariobelasting € 6.000
Mondkapjes Landgraafse minima € 17.200
Totaal € 198.269