Hoe verklaren verschillende stakeholders homofobie in voetbal? Dit is de vraag die centraal staat in deze scriptie. Het doel van deze vraag is om meer inzicht te krijgen in de verklaringen van homofobie in voetbal.
De eerste stakeholders zijn de auteurs die zich theorieën ontwikkelen om meer inzicht te krijgen in homofobie. Uit de literatuur kwam naar voren dat de productie en reproductie van hegemonische masculiniteit een belangrijke rol speelt bij de houding van heteroseksuelen naar homoseksuelen. Op allerlei locaties in de samenleving wordt deze hegemonische vorm van mannelijkheid in stand gehouden. In de sport gebeurt dit doormiddel van het uitsluiten van mensen die niet binnen deze
hegemonische vorm passen. Dit lijdt tot minder participatie in voetbal van de mensen die worden uitgesloten waardoor de mensen die overblijven allemaal goed passen
61 binnen de dominante vorm van mannelijkheid. Deze dominante vorm zorgt onder andere voor een heteroseksueel klimaat waarbij homoseksualiteit een taboe is. Dit klimaat is de bron van homofobie.
De volgende stakeholders waar ik naar heb gekeken zijn organisaties die strijden voor homoacceptatie. Het heteroseksuele klimaat waar homofobie uit voort komt wordt ook door de organisaties als bron van het probleem gezien. Het probleem waar zij zich het meest mee bezig houden is dat men niet beseft dat homoseksuelen een mindere sociale positie hebben dan heteroseksuelen. Men denkt dat homo’s al lang geëmancipeerd zijn waardoor er weinig drang is om zich in te zetten voor homoacceptatie. Angst is ook genoemd oorzaak van homofoob gedrag. Angst voor het onbekende vloeit echter voort uit de gebrekkige kennis die heteroseksuelen hebben over homoseksuelen.
De laatste stakeholders die ik onderzocht heb zijn voetbalfans die op internet discussiëren over homoseksualiteit in voetbal. De houding van deze voetbalfans ten opzichte van homoseksualiteit bepaalt hoe zij homofobie verklaren. De mensen met een negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit zoeken de antwoorden bij de homo’s zelf. Zij roepen het over zichzelf af door steeds de media op te zoeken op een uitbundige manier. De mensen met een positieve en waarderende houding zijn zich vaak bewust van de oorzaken die de vorige stakeholders. Dit wordt het meest concreet verwoord in haantjesgedrag. Voetbalfans op internet met een waarderende houding ten opzichte van homoseksualiteit zijn zich bewust van het machogedrag dat een klimaat veroorzaakt die niet prettig is voor homoseksuelen.
De organisaties en de voetbalfans op internet komen zonder het letterlijk te noemen, zoals in de theorie, beide uit op een klimaat dat negatief is voor
homoseksuelen. Waar de voetbalfans dit klimaat meestal in de vorm van de kleedkamer bespraken focuste de organisaties zich meer op het klimaat op de
vereniging. Hoe verklaren verschillende stakeholders homofobie in voetbal? Er is een klimaat in de voetbalwereld die afgestemd is op heteroseksuelen. Dit verandert langzaam door angst voor homoseksualiteit, haantjes gedrag en het idee dat homoacceptatie niet nodig is.
Deze antwoorden en de manier waarop deze tot stand zijn gekomen vat ik samen in de conclusie. De conclusie voorzie ik verder van een nieuw inzicht en suggesties van toekomstig onderzoek en tips voor de strijd tegen homofbobie.
62
CONCLUSIE
Homoseksuele professionele voetballers komen doorgaans na hun carrière uit de kast. In het amateurvoetbal komen homoseksuele voetballers ook niet makkelijk uit de kast. Vaak is de voetbalvereniging de laatste plek waar iemand uit de kast komt. Het klimaat rondom voetbal zorgt er dus voor dat homoseksuelen zich niet graag uiten. De houding ten opzichte van homoseksualiteit lijkt hiermee anders dan in andere delen van onze samenleving. De reacties die volgden na het publiekelijk uit de kast komen van Thomas Hitzlsperger maakte duidelijk dat het een gevoelig onderwerp is. Zo zei Jens Lehman, oud collega van Hitzlsperger, dat je wel gek moet zijn om tijdens je carrière uit de kast te komen. Hitzlsperger zelf vertelde dat hij te bang was voor de nog onbekende gevolgen van het uit de kast komen tijdens zijn voetbal carrière.
Wat de oorzaken van deze situatie zijn heb ik onderzocht doormiddel van een literatuur vergelijkend onderzoek. Vervolgens heb ik gekeken naar wat voor acties, organisaties die strijden voor homoacceptatie ondernemen om deze situatie te veranderen. Tot slot heb ik gekeken hoe homoseksualiteit in het voetbal besproken wordt op internet.
Hoe verklaren verschillende stakeholders homofobie in voetbal? Er is een klimaat in de voetbalwereld die afgestemd is op heteroseksuelen. Dit verandert langzaam door angst voor homoseksualiteit, haantjes gedrag en het idee dat
homoacceptatie niet nodig is. Dit is hoe de verschillende stakeholders homofobie in voetbal verklaren.
In de literatuur wordt duidelijk dat de hegemonische masculiniteit in de samenleving een grote rol speelt bij de situatie van homo’s in het voetbal. Er heerst een beeld van hoe een man zich hoort te gedragen in de samenleving. Dit is de dominante vorm van mannelijkheid. Een professionele voetballer is een schoolvoorbeeld van deze dominante man. Voetbal spelen staat symbool voor mannelijk gedrag en homoseksuelen worden in deze dominante visie op
mannelijkheid gezien als vrouwelijk. Dit zorgt voor de ongemakkelijke positie van homoseksuele mannen in het voetbal. Tevens zorgt dit ervoor dat men denkt dat homo’s om deze reden niet van voetbal houden en dus geen voetbal spelen.
Hier komen organisaties die strijden voor homoacceptatie binnen het voetbal voor in actie. Hun gemeenschappelijke doel is de acceptatie van homoseksualiteit in het voetbal. De eerste stap is mensen bewust maken dat homo’s wel degelijk van voetbal houden. Dit doen zij door mensen voor te lichten en door de zichtbaarheid van
63 homoseksualiteit in voetbal te vergroten. Dit laatste doen de Roze Reigers van ADO Den Haag in het Kyocera stadion van Den Haag. Hier laten zij zien dat homo’s ook van ADO houden. Vooroordelen worden zo deels weggenomen. Zo wordt duidelijk dat voetbal niet alleen voor hetero mannen is en dat homo’s ook echte mannen zijn. Op deze manier oefenen de organisaties die strijden voor homoacceptatie invloed uit op de hegemonische masculiniteit. Het is de bedoeling dat deze dominante vorm van mannelijkheid verandert zodat meerdere soorten mannen geaccepteerd en
gerespecteerd worden.
Dat dit langzaam aan gebeurt werd duidelijk in mijn analyse van discussies op internet over homoseksualiteit in voetbal. In deze discussies ben ik verschillende houdingen van voetbalfans ten opzichte van homoseksualiteit tegen gekomen. Van negatief naar positief ben ik een homofobe, tolerante, accepterende en waarderende houding tegengekomen. De waarderende houding, een houding die homo’s waardeert en begrip heeft voor de mindere sociale positie van homoseksuele mannen, ben ik het meeste tegen gekomen. Bovendien doen mensen met deze houding hard hun best om hun kennis over te dragen aan mensen met een andere houding.
Fans op internet kunnen doormiddel van deze discussies bijdragen aan het in stand houden van heersende ideeën over homoseksualiteit of aan het veranderen van heersende denkbeelden over homoseksualiteit in voetbal en in de samenleving. Deze voetbalfans en de discussies die zij op internet voeren, zouden dus wel eens te weinig aandacht kunnen krijgen. Ik denk dat de invloed van deze fans en hun uitlatingen op internet onderschat wordt.
Ik stel daarom voor dat de organisaties die strijden voor homoacceptatie en de wetenschappers die onderzoek doen naar homofobie in het voetbal meer aandacht schenken aan deze voetbalfans op internet en de discussies die zij daar voeren. Voetbal fans in het stadion worden ook niet betrokken bij de actieplannen van organisaties die strijden voor homoacceptatie. De Roze Reigers hebben mij door hun directe contact met hetero voetbalfans overtuigd van het belang van voetbalfans bij de strijd voor homoacceptatie. Dialogen die op internet gaande zijn worden zo in de praktijk gebracht. Ik denk dat het nuttig kan zijn om te investeren in deze dialogen op internet. Het zou een goede aanvulling kunnen zijn op de huidige acties van
organisaties die strijden voor homoacceptatie. Samen kan er zo, door het delen van kennis, aan de hegemonische masculiniteit in de voetbalwereld gewerkt worden.
64 Als er in de voetbalwereld op deze manier meer soorten mannen geaccepteerd en gewaardeerd worden heeft dit positieve gevolgen voor de hele samenleving. Voetbal is de populairste sport van Nederland en profvoetballers zijn voor veele jongens een groot voorbeeld. Worden er in deze voetbalwereld homoseksuele mannen geaccepteerd in plaats van alleen de dominante heteromannen dan kan de
hegemonische masculiniteit in de hele samenleving veel inclusiever worden. Veel meer soorten mannen zouden zo gewaardeerd kunnen worden als echte mannen, dus ook de homoseksuele.
DISCUSSIE
De methode die ik gebruikt heb om de houding ten opzichte van homoseksualiteit te meten is discutabel. Deze methode is in een ander onderzoek gebruikt bij diepte interviews. Het onderscheid tussen verschillende houdingen op internet is hierdoor soms twijfelachtig. Op basis van de uitspraken die ik geselecteerd heb valt wel degelijk een houding op te maken maar hoe deze voetbalfans echt denken valt beter op te maken uit diepte interviews.
Verder besef ik dat uitspraken op internet verschillende motieven kunnen hebben. Er zijn mensen op internet die graag opvallende meningen plaatsen in een forum om hier reacties mee uit te lokken. Dit kan ook op een subtiele manier gebeuren waardoor de betrouwbaarheid van uitspraken lastig te herkennen kan zijn.
De generalisaties die ik gemaakt heb op basis van deze houdingen zijn hierdoor ook discutabel. De waarderende houding was echter het meest duidelijk te onderscheiden en mijn bevinding dat mensen met deze houding in de ruime
meerderheid waren is daarom wel valide.
Ik denk wel dat een analyse van voetbalfans op internet een goed onderzoek op kan leveren. Een goede vervolgstap van mijn analyse zou kunnen zijn dat de onderzoeker deelneemt aan bepaalde fora. Zo kan de onderzoeker zelf vragen stellen waardoor de houding ten opzichte van homoseksualiteit duidelijker bepaald kan worden. Het kan een vorm van publieke sociologie aannemen door een dialoog aan te gaan met de voetbalfans op internet. Ook organisaties die strijden voor
65
Bibliografie:
Anderson, E. 2002. Openly Gay Athletes: Contesting Hegemonic Masculinity in a Homophobic Environment. Gender & Society. Irvine: Sage publications, pp. 860-877. Anderson, E. 2005. In the game: Gay athletes and the cult of masculinity. New York: State University of New York Press.
Bury, J., 2012. Can a Footballer be Gay? The problem of homosexuality and coming out in English Professional Football. Sport and Leisure Ethics, Rights and Social Relationships. Eastbourne: LSA publication, pp. 79-95.
Bury, J., 2013. Non-performing inclusion: A critique of the English Football Association's Action Plan on homophobia in football. International Review for the Sociology of Sport. Bristol: Sage publications, pp. 1-16
Caudwell, J., 2011. ‘Does your boyfriend know you’re here?’ The spatiality of homophobia in men’s football culture in the UK. Leisure Studies.
Connell, R.W. 1990. An iron man: the body and some contradictions of hegemonic masculinity. Sport, Men and the Gender Order: critical feminist perspectives Champaign: IL, Human Kinetics.
Connell, R.W. 1992. A very straight gay: masculinity, homosexual experience, and the dynamics of gender, American Sociological Review. pp. 735–751.
Connell, R.W. 1995. Masculinities. Cambridge: Polity Press.
Elling, A. & Annelies. K., 2005. Sport, Gender and Ethnicity: Practises of Symbolic Inclusion/Exclusion. Journal of Youth and Adolescence, 34: 3, pp 257-268.
Hekma, G., 1998. "As Long as They Don't Make an Issue of it…". Journal of Homosexuality. 35: 1, pp 1-23
Janssens, j. & Agnes. E., 2009. Sexuality as a Structural Principle in Sport
Participation: Negotiating Sports Spaces. International Review for the Sociology of Sport, Issue 44, pp. 71-86.
Kian, E., Eric, A., Vincent, J., Murray, R. 2013. Sport journalists' views on gay men in sport, society and within sport media. International Review for the Sociology of Sport. pp 1-17
McCormack, M., Eric, A., 2010. The re-prodcution of homosexually-themed
discourse in educationally based organised sport. Culture, Health & sexuality. 12: 8, pp 913-927
66 Swain, J., 2000 'The money's Good, The Fame's Good, The Girls are Good': The role of playground football in the construction of young boys' masculinity in a junior school. British Journal of Sociology of Education. 21:1, pp 95-109
Wright, R. (2000). Redefining homophobia. One point along a continuum of attitudes toward lesbians and gay men. Alameda, ca: California School of Professional
Psychology.