i,
• VAN DE JUSTITIE, il
EERSTE AFDEEUNG.
e '
'• Algtmttnt Beichikkingen,
B
U S . Er wordt alom ia de Nederlanden r«gt gtsproken ia naam d«s Konisgs.
36 GRONDWET VOOR HBT
1*6. Er is een een algemeen wetboek van burgerlijk regt, van koophandel , van strafregt, van burgerlijke regts- «n ' van strafvordering en van de zamenstellingder regterlijke magt.
De wet regelt insgelijks het regtsgobied over het krijgs-volk en de schutterijen.
Zij regelt ook de regtspraak over geschillen en overtre-dingen in zake aller belastingen.
147. Niemand kan van zijn eigendom worden ontzet, dan ten algemeenen nutte en tegen voorafgaande seinde -loosstelling.
De wet verklaart vooraf, dat het algemeen nut de ontei-gening vordert.
Eene algemeeoe wet regelt de uitzondering op het vereischte van zoodanige verklaring ten behoeve van vestingbouw en den aanleg, het herstel of onderhoud van dijken, hij besmetting en andere dringeude omstan-digheden.
De bovengenoemde voreischten van voorafgaande verkla-ring door eene wet en van voorafgaande schadeloosstelling kunnen niet worden ingeroepen , wanneer oorlog, brand of watersnood eene onverwijlde inbezitneming vorderen.
Het regt van den onteigende op schadeloosstelling wordt hierdoor echter niet verkort.
148. Alle twistgedingen over eigendom of daaruit voort spruitende regten . over schuldvordering en andere b u r -gerlijke regten, behooren bij uitsluiting tot de kennis van de regterlijkc raagt.
Aan haar behoort insgelijki , behoudens de uitzonderin-gen door de wet te bepalen, de beslissing overburger-schapsregten.
149. De regterlijkemagt wordt alleen uitgeoefend door '' regters, welke de wet aanwijst.
150. Niemand kan tegen zijnen wil worden afgetrokken van den regier, dien de wet hem toekent.
De wet regelt de wijze, waarop geschillen over bevoegd-heid, tusschen de administratieve en regterlijke magt onl- f staan , worden beiist.
151. Buiten de gevallen in de welbepaald, mag niemand in hechtenis worden genomen, dan op een bevel vanden regter , inhoudende de redenen der gedane aanhouding.
KONINQRUK BEIt HBDHKLANDHH. 2T Dil bevel moet bij ol zoo spoedig mogelijk na de aanhou-ding betcekend worden aan dengene, tegen wien het is gerigt.
De wet bepaalt den vormvan dit bevel, en den tijd , bin-nen welken alle aangeklaagden moeten worden verhoord.
152. Wanneer een ingezeten, in buitengewone omstan-digheden , door het politiek gezag is gearresteerd , is hij, op wiena bevel zoodanige arrestatie plaals heeft gehad, gehouden , daarvan terstond kennis te geven aan den plaal-seüjken regier, en hem voorts don gearresteerde binnen den tijd van drie dagen over te leveren.
De criminele regtbanken zijn verpligt, elke in haar res-sort , te zorgen , dat znlks stiptelijk worde nagekomen.
153. Niemand mag de woning eens ingezeten diens ondanks binnentreden, dan op last eener magt, door de wet bevoegd verklaard dien last te geven, en volgens do vormen, in de wet bepaald.
154. Het geheim der aan de post of andere openbare instelling van vervoer toevertrouwde brieven is onschend-baar, behalve op last des regters, in de gevallen in de wet omschreven.
155. Op geene misdaad mag als slraf gesteld worden de verbeurd-verklaring der goederen , de» schuldige locbc-hoorende,
156. Alle vonnissen moeien de gronden, waarop zij rusten, en in strafzaken de artikelen der wet, waarop de veroordecling rust, vermelden en mei open deuren worden uitgesproken.
De teregtzittingen zijn openbaar, behoudens de uitzonde-ringen in bet belang der openbare orde en zedelijkheid, dour de wet vast te stellen.
TWEEDE AFDEELING.
Van den Hoogen Raad en de Regterlijke Collégien.
: 157. Er bestaat voor het gehecle Rijk een oppersle ge-regtshof, onder den naam van Hooge JUad der Neder-landen , waarvan de leden door den Koning, uit eene nomi-natie , volgeus art. 158 worden benoemd.
158. Van eene voorgevallen vacature wordt door den
1 8 «aoKBWJT yoon BET
noogcn Raad aan de Tweede Kamer der Slaten-Gener»»1
kennia gegeven, d i e , 1er vervulling daarvan een«
nominatie van vgl per.onen aan den Koning aanbiedt, len einde daaruit cene keuze te doen. De Koning W Ba°,T'.B ï P/esident uit de leden van den Hoogen , Baad en heeft de regtstreeksche aanstelling van de« vail
procureur-generaal. °lk°i
m l ü f s L ? . ' ' i0""" * " S 1" ™ - e ™ « « l . «e hoofden fJÜJ*^1
ministenele departementen, de gouverneura-generaal ofgelitk' lok 3 , T , " T " °n d e' c e" '"deren naam met «e- ,J,k'
Qke magt hekleed ,n de koloniën of bezittingen de.RijM n i e , "
• n andere werelddeelen, de leden van den Raad van 1, h"
e i ï , ° . . " " c o n>m i sMn'sen des Konlngs in de provin- „ * ' van K,»,ngawege, hetztj van wege de Tweede Kamer, ,c„7' Ie regt voor den Hoogen Raad. , , "
100. De wet bepaalt, welke andere ambtenaren en L""
v o o r V » " « B e » " ' i6 8 1 6" ' W C g e"S "»bt.mi.drjjver,. j voor den Hoogen Raad te regt «taan. „,., * de Koning T8? ^ ° °r d e e U °, e r a U e «tien. waarin „„"„
s L f , / ' H i^™ ï a" h e l "»»"'"Uk Huis o f d e ,s t° d è r L dP/ a ,8" " " , T " " "1 m e e s p r o k e n , met uilzon- .£
16Î. De llooge Raad heeft hel toezegt op den ,rer.- J S ^ Óp hCe"t 'Z'™*« a f d»e n i" ^ - " ^ d i n g e n " A ? op he nakomen der weiten bij alle rcgterliiko colleeiën «
Hu kan hunne handelingen , beschikkingen en " 3 „ t ' "
•en wanneer die met de wetten strijdig zifn, , r„Ië"i ' „ ra k,
«u huuen werking stellen, volgens de bepaling door , e o de wet daaromtrent te maken. ' 8 ™ ''*•
163. De leden en de procureur-generaal bii dan a'»"1
S T ! e»'
d e' r
0"
Va"
de^ h o v e n zoo d *%
•<• z g n , en van de regtbanken van eersten aanleir ti. • worden voor hun leven aangesteld. S ] ' "
U K S Ä Ä Ä - *•••"••'• »•'"•
KONINGRIJK DHR KEDERLAÏTDSN.
,»«i ZESDE HOOFDSTUK.
een' edl.
ie- VAM DE GODSDIENST.
* belijdt zijne godsdienstige nv Komen vrijheid , behoudens de bescherming der maat-de11 v ii ^e d e r belijdt zijne godsdienstige meeningen met
"olkoi
«hap
6° . Aan alle kerkgenootschappen in het Rijk wordt
s e.«c"Jte bescherming verleend.
iik<n[ï 6 6" UK ueujaers aer onderscheidene godsdiensten gé-' D e b e l iid e r s d c r onder;
rait e " allen dezelfde burgerlijke en burgerschaps-reglen ,
rin 'n n ebben gelijke aanspraak op het bekleeden van .„ij *'a,r<iigheden , ambten en bedieningen,
e r . * ' A I l e openbare godsdienstoefening binnen gebon-. c" en besloten plaatsen wordt toegelaten, behoudens
„n n e. n°odige maatregelen ter verzekering der openbare _••""roe en rust.
" ' „?'"i < ; r dezelfde bepaling blijft de openbare godsdienst-rin 0 e , 'nS buiten de gebouwen en besloten plaatsen ge-orloofd, w'aar zij thans naar de wettenen reglementen
" ' ls 'oegeiaten.
ter si*0 8' D o t r f , k t e m e n t e n . pensioenen en andere inkom-'en , van welken aard ook, thans door de
onder-t. h l 3 i ,'e n« godsdienstige gezindheden of derzelver leeraars
&' zek°l Ç" w o r d e n < l e. blijven aan dezelve gezindheden
ver-•"• Aan de leeraars, welke tot nog toe uil 'stands kas en t r i " °f e e" "i e t 'oereilt<<nd traktement genieten , kan een or , „e m e n l toegelegd of het bestaande vermeerderd worden,
zi h D o K ( , n i n« w a a K t . dat alle kerkgenootschappen .n «„ ''»"den binnen de palen van gehoorzaamheid aan
"J 0 e wette« van den Staat.
•g ei1 "i°' I ) e l u s 5 c , l e , l k om s t der Regering wordt niet ver-i„l b i' d e briefwisseling met de hoorden dor onder-, '"-'"iMe kerkgenootschappen onder-, noch . behouden« ver-) ''Woordelijkheid volgens do wet, bij de afkondiging u «n kerkelijke vooisehrifleu.
ao OltOSnwlsT VOOB HBÏ
ZEVENDE HOOFDSTUK.
»at! Y'een ' M"»ar (
VAN DB FINANTIeN. " 9 .
°»erle 171. Geen« belastingen kunnen ten behoeve van ' i ' ï ' Lands kas worden geheven , dan uit krachte van ee.ie wet- „ 8 0
-172. Geene privilegiën kunnen in het stuk van be U «J laslingen worden verleend. ". "e
173 De verbir.dtenissen van den Staat jegens zijne d e 8' : schulde.schers worden gewaarborgd. De schuld wordt ,el °"
jaarlijks in overweging genomen 1er bevordering der , " , ! "
belangen van de schnldtischers van den Slaat l l
. , 1 " » ' H e t/e w! i " . «e gehalle en de waarde der munt- ?8>
speciën worden door de wet geregeld l- 2
munt en de beslissing der geschillen over het allooi, il essai en wat dies meer zij, worden door de wet gerege d- ,, „di'
„ I t , ,r " e e"e M«en">°™ Hekenkamer, welker k'n"d
Bi h « * e" MMk d 0 0 r "e W e' WOTde" ««Wold. T8 ''
d. r ^ * T ' " r""
P'
aa,S in dcze•"»"* »"a' ük
de Tweede Kamer der Staten-Generaal eene opgave ,,„
van drie personen aan den Koning , die daaruit k i c ï Z' De leden der Rekenkamer worden voor hun leven aan- ™Zii
T . tUr " ,n e » « o "1«1» « ™ * doorde we. gerege . T i Het Sde l,d van art. 163 is op hen van toepassing ^ ^
De
• - — ning boude
ACHTSTE HOOFDSTUK. >C;
e*eel
VAN DE DEFENSIE. Jem
ÖIleen o n , l h , „ ï , ' -t' lr afn d e r W a', e n e n " " "»"dhaving der ' " « s ' onalhankehjkheid van den Staat en tot beveili-ing van «an m.
."gezeur"
6''
bliitt Mn dw CerSle*••- « 2S 'S h'
toeVéitade t " " ' ' "8 Z O r S' ' d a' " 'e n a , l e" « d e eene z « " " . toereikende zee- en I.ndm.gt onderhouden worde,
K O N I N G R I J K DHR N K DE RL A W D E N . S I
, ît!geworven uit vrijwilligers, hetzij inboorlingen of 'eemdelingen, om te dienen in of huiten Europa,
a a r de omstandigheden.
*79. Vreemde troepen worden niet dan met gempen
*erleg <ie3 Konings en der Staten-Generaal in dienst
t -3 Gnomen.
•e t' D.180" Er 's s t e o d s e e n e nationale militie, zooveel be :„ °S e l iJk zanien te stellen uit vrijwilligers , om te dienen
'P de wijze in de wet bepaald.
jne /8 lt BiJ gebrek aan genoegzame vrywillifrors, wordt rdt i m^l t'e voltallig gemaakt door loting uit de ingeze-der i6"6"' d i e o p d e n e e r d t e n -lanuarij van elk jaar hun
ivintigstejaar zi jn ingetreden. De inschrijving geschiedt . Ber> jaar te voren.
*82. z i j , die aldus in de militie te land zijn
inge-»M , worden in vredestijd, na eene vijfjarige dienst
" : oritslagen.
ld' u d e S t a a t 'n o o r*o g o f 'n andere buitengewone om-cer U g l , e d e n' z o° k a n c e n e w e t' Jaarlijks te vernieuwen,
Der> tot langere dienst verpligten.
idt l8 3' D e rai,itie te land komt, ip. gewone tijden, jaar-veli c e n t" a a l te zamen, om, gedurende niet langer
lan zes weken, in den wapenhandel te worden geoefend,
enziJ de Koning het raadzaam mögt oordeeïen dat j " Zamenkomen geheel of gedeeltelijk achterwege te laten.
' i h °e K o n i nS K a n e e n deel der militie, door de wet te
|nepalen, doen zamenblijven.
De ligting van het loopende jaar kan tot eerste oefe'°g hoogstens twaalf maanden onder de wapenen g e -i d e n worden.
184, ingeval van oorlog of andere buitengewone om-tandigheden , kan de Koning de militie te land, hetzij
"heel hetzij ten deele, buitengewoon bijeenroepen.
Tenzelfden tijd roept de Koniug de Staten-Generaal
»een , opdat eene wet het zamenblijven der militie,
^»oveel noodig bepale.
e r ' 8 5 . De lotelingen bij de militie te land mogen niet '1 Ja" met hunne toestemming naar de koloniën en bezittingen
, e a n het Rijk In andere werelddeclen worden gezonden.
' 8 6 . Een gedeelte der militie kan voor de dienst ter
i e e a worden bestemd op de wijïe door de wel te bepalen.
äs OHOSDWBt TOOa HET
Voor dat gedeelte w o r t t, behalve endere door de wet Ds oe te kennen Ivoordeelen, een korter diensttijd bepaald. d«rt, Het voorbaande artikel Is op deze zcemilitie niet van » 3
•epassmg, gen
187. Alle de kosten voor de legers van het Sijk worden werk<
uit s Lands kaB voldaan. dens
De inkwartieringen en he! onderhoud van het krijg«- '"«'B volk , de transporten en leverantiën , van welken aard.
ook, voor sRonings legers of vestingen gevorderd kun-nen niet dan tegen schadeloosstelling, op den voet in de reglementen bepaald , ten laste van een or meer inwoners of gemeenten worden gehragt.
De uilzondering voor tijden van oorlog regelt de wet.
188. In de gemeenten worden schutterijen opgerigt-Zij dienen in lijd van gevaar en oorlog lot verdediging des vaderlands en ten allen tijde tot behoud der
in-wendige rust. | ,9 4
189. De sterkte en inrigtlng der militie en der schul- '«nhoi terijen worden geregeld door de wet. De i terbic,
! " e ' g.
Er ,
NEGENDE HOOFDSTUK. '"aê!"
iler o,
VAN DEW WATEnSTAAT, enlage
'Ie bek I9i De Koning heeft het opperloezlgt over alles wal ^D inû
helicli jen waterstaat, de wegen en bruggen daaronder , D c K
begrepen, zond.r onderscheid, of de kosten daarvan wor- ï * ™ <
. d.n betaald uit's lands kas of op eene andere wijzege- ,"n:'
vonden. J s 195.
101. De wet regelt het algemeene en het bijzondere be- ?r s , k
stuur van den waterstaat lu den bovengemelden omvang » '"s
19!. De Provinciale Staten hebben binnen hunne pro- u i t
ilnc!6n het toezigt oF „lie wateren, bruggen, wegen water- I werken en walerscbappen ; z(j zijn bevoegd , onder goed-keuring des Konings, in de bestaande inrlgtingiu en reglementen der waterschapen , behoudens d. bepalingen der twse voorgaande «rlikelen , vêrsodsringsn Is « . H o «c ntsuvrs vist ta «tellen.
KCWmGRIJR DKR flÜDBRI-ABDBR. S I
wet 0 8 b e i t u r e o d e z e r w a t e r s c h a p p e n k u n n e n aan da Staten ild- Qaartoe v o o r d r a g t e n d o e n .
yaii 193, De Staten hebben het t o e i i g t o v e r alle v e r v e e n in
-^e n , o n t g r o n d i n g e n , i n d i j k ï n g e n , d r o o g m a k e r i j e n , mijnjeB erken en s t e e n g r o e v e n b i n n e n h u n n e p r o v i n c i e , b e h o u
-e i l3 de b e v o e g d h e i d des K o n i n g s , o m h e t o n m i d d t ü i j k p* ° e i i g t d a a r o v e r te voeren , aan a n d e r e n o p te d r a g e e ,
«rd 1