§6.4 Hervormen van de Europese Unie
7. Verlangen naar verandering
In haar boek 'Strangers in their own lands' gebruikt Hochschild (2016) een metafoor van een rij wachtende mensen in Amerika. De mensen die achteraan staan in de rij hebben de minste (economische) middelen tot hun beschikking en zien dat andere mensen voordringen. Deze mensen die voordringen zijn migranten en vluchtelingen die (economische) middelen krijgen van de elite, verwijzend naar bijvoorbeeld de overheid die vluchtelingen een huis en subsidies aanbiedt. Dit wordt door de mensen achteraan in de rij als oneerlijk ervaren, want zij staan al lang in de rij en worden achtergesteld. Dit achtergestelde gevoel zorgt er mede voor dat deze mensen op de populistische Thea Party partij stemmen. Bij mijn respondenten heerst geen achtergesteld gevoel, maar meer het idee dat we als Nederlanders in een heel mooi land leven. Het is alsof we op een hoge berg zitten (met veel welvaart en relatief weinig criminaliteit), waar het huidige beleid ons vanaf gaat stoten. De huidige politieke partijen, en dan met name de van oudsher grote regeringspartijen als de VVD, PvdA, CDA en ook D66 (het partijkartel volgens Baudet), maken verkeerde keuzes. Met name wanneer het gaat om integratie, maar ook het 'eindeloos financieren van de Europese Unie' brengt Nederland verder naar 'de afgrond'.
Volgens de respondenten wil Forum voor Democratie het publieke debat toegankelijker maken voor iedereen. Dit is volgens Daan, Sandra en Tobias nodig om de politiek te veranderen. Zo moet iedereen volgens Tobias kunnen zeggen wat hij of zij vindt, hoe extreem ook. Als mensen dingen niet mogen zeggen en gecensureerd worden ontstaan juist extremistische groepen stelt hij, en zolang het niet aanzet tot geweld of haat moet alles gezegd kunnen worden. Jesse zegt er het volgende over: "De wereld is niet zo'n hele mooie plek, het is mooi, vooral in Nederland ... maar de vrijheid die je hebt om je mening te geven op een universiteit, en ook in het publieke debat, daar word je al gauw op afgerekend."
dit komt volgens hem doordat er een soort politieke correctheid in de samenleving is geslopen door politieke partijen als de VVD, D66 en de PvdA. Ook Harm is het hier mee eens, hij gelooft dat Forum voor Democratie veel kan veranderen in de politiek:
"Forum heeft mij hoop gegeven ... nu vormen ze een stem, en daarvan zitten ze nog in de beginnersfase, waardoor het niet altijd uit de verf komt. Maar ehh, maar goed ze groeien eigenlijk heel goed, als een instituut dat betrouwbaarheid en stabiliteit wil vestigen. Laten we de politiek maar afbreken en een soort van 21e eeuwse politiek uitvinden." Interessant is dat Matthijs vindt dat er niet veel hoeft te veranderen in de Nederlandse politiek. Het politiek systeem is volgens Matthijs goed, alleen het beleid van politieke partijen deugt lang niet altijd. Matthijs ziet potentie in de groei van Forum voor Democratie, maar: "Ik geloof niet dat die partij opzich alles gaat veranderen, dat hoeft ook niet nogmaals he.". Wel spreekt het 'zakenkabinet' hem, evenals alle andere respondenten, erg aan. Praktijkervaring is volgens de respondenten belangrijker dan 'het spelen van het politieke spelletje' waar veel politici zich nu mee bezig houden. Hieruit blijkt toch enig verlangen naar een verandering in het huidige politiek bestel.
Niels vertelt dat het gebrek aan integratie zorgt voor problemen die steeds groter worden. Hij spreekt over het vijf voor twaalf moment van Pim Fortuyn, die daarmee aangaf dat we zo snel mogelijk dingen moesten veranderen in onze maatschappij:
"En dat is wel jammer dat dat zo moet, maar zie naarmate die groep die niet goed integreert, die wordt steeds groter. Dan wordt dat echt een probleem, en je ziet nu al weer problemen ontstaan, en vandaar die visie van twee voor twaalf of vijf voor twaalf in de Pim Fortuyn periode. Dat speelt nog steeds eigenlijk, en nu is het één voor twaalf."
Hier blijkt weer dat we als Nederland nog steeds op de berg staan, maar dat er problemen zijn ontstaan binnen de Nederlandse samenleving die Nederland de afgrond in kunnen helpen. Volgens Niels wil Forum voor Democratie hier harder tegen optreden, mensen stimuleren om te integreren en aanpakken als dit niet genoeg gebeurt. Niels stelt dat de VVD ook meer deze kant op nijgt sinds Forum voor Democratie in opkomst is, deze 'trek naar rechts' zoals hij dat noemt, vindt hij een goede ontwikkeling. Niels is niet de enige die de 'trek naar rechts' als positief ervaart, volgens een aantal respondenten (waaronder Jesse, Jason en Daan) is de Nederlandse politiek té links en té politiek correct. Forum voor Democratie brengt hier volgens hen verandering in door zowel op economisch gebied als op gebied van immigratie en integratie rechts te zijn.
Forum voor Democratie onderscheidt zich zo van de andere populistische partijen als de PVV en de SP, door een 'volledig rechtse' partij te zijn. Dit sluit aan bij de bevindingen van Otjes & Louwerse (2013) die stellen dat het politiek spectrum waarbinnen de politieke partij zich bevindt (links of rechts) meer invloed heeft op de standpunten dan de gedeelde populistische factor. Het is daarom interessant om te zien dat Forum voor Democratie een pluriforme groep aanspreekt, jonge en oude kiezers, hoog en laag opgeleiden, en dat deze kiezers eerst stemden op de PVV, VVD, CDA en 50PLUS.
Verder heeft Forum voor Democratie volgens de respondenten ook een vernieuwende en aantrekkelijke stijl van politiek voeren. Zo vinden Teun, Jason, Daan, Niels, Matthijs, Jesse en Jack het goed dat er veel ledenvergaderingen worden georganiseerd, en dat Baudet en Hiddema vaak het land ingaan om met kiezers te praten. Forum voor Democratie staat zo voor een meer democratische partij die dichterbij zijn kiezers staat en goed op de hoogte blijft van wat de kiezers willen. Hierbij spelen standpunten als een gekozen burgemeester en meer (bindende) referenda een rol, want zo komt de macht meer bij de burgers te liggen volgens de respondenten. De keuze voor de populistische partij Forum voor Democratie geeft zo, net als Kemmers et al. (2018) stellen, blijk van politieke betrokkenheid. Het uiten van politieke onvrede is hier juist het praktiseren van democratische waarden.