Hoe verhoud ik me tot de mogelijkheden op de huidige arbeidsmarkt?

Dit vierde thema gaat over de invloed van de bredere maatschappelijke context op het maken van keuzes rondom werk. Het merendeel (1,3,4,6,7) van de respondenten heeft namelijk moeite (gehad) met het vinden van een baan die aansluit bij hun opleidingsniveau. De huidige arbeidsmarkt is hiervan een van de belangrijkste oorzaken. Hoewel de jongvolwassenen na het afstuderen te maken krijgen met een ongekende vrijheid wat betreft het bepalen van hun doel, liggen niet alle opties open. Sterker nog, uit de ervaringen van respondenten blijkt dat ze op het gebied van werk juist ook vaak te maken krijgen met onmogelijkheden.

5.5.1 omgaan met onmogelijkheden

Op de huidige arbeidsmarkt is het voor veel respondenten lastig om een baan op hun opleidingsniveau te vinden. Dit uit zich voor veel respondenten op twee manieren: aan de ene kant blijven ze hangen in (uitzend)baantjes waar ze weinig energie uit halen. Aan de andere kant krijgen de respondenten afwijzing na afwijzing op hun sollicitatiebrieven te verduren. Vrijwel alle ervaringen van respondenten waarin ze spreken over negatieve emoties zijn gerelateerd aan het niet kunnen vinden van passend werk. Vooral het constant afgewezen worden maakt veel respondenten onzeker, verslagen en gefrustreerd.

‘Ehm.. ik denk wel gewoon een soort van verslagen. Van, ok laat maar, de wereld wil me niet. Zoiets. Dat je denkt van... je zelfvertrouwen gaat heel erg omlaag.’

50 Hoewel veel respondenten weten dat het niet perse persoonlijk is en dat ze ook last hebben van de situatie op de huidige arbeidsmarkt doet het toch veel met hun gemoedstoestand. Toch behouden de meesten over het algemeen een redelijk proactieve houding. Ze blijven doorzoeken, beginnen voor zichzelf of troosten zich met het feit dat het nou eenmaal economisch een lastige situatie is, waar meer mensen last van hebben

‘Je hebt het gevoel dat het aan jou ligt. Terwijl je ook wel rationeel weet dat het niet zo is. Dat het echt een moeilijke tijd is. Dat er heel veel mensen zijn net zoals jij. Maar je hebt echt het idee dat.. ik weet eigenlijk niet zo goed, ik heb er nu minder last van. Sinds ik die baan heb bij die kunstenaar, dat is echt een baan waar ik gewoon op gesolliciteerd heb van buitenaf. Dat ik misschien wel, ja het een beetje geaccepteerd heb. Het is nu eenmaal deze tijd. We moeten er maar van maken wat we kunnen.’ (respondent, 1, v, 1:30)

Respondent 8 bekijkt de situatie vanuit een breder, maatschappelijk perspectief. Hij is opgegroeid in Afghanistan en kijkt daardoor met een heel andere bril naar de dingen die de andere respondenten wellicht als ‘normaal’ ervaren. In plaats van frustratie over de onmogelijkheden is hij dan ook vaak bewust dankbaar voor alle mogelijkheden die hem hier geboden worden.

‘Maar hier is het gewoon allemaal gemoedelijk. Je hebt een 2e kamer waar de president zit waar je dan gewoon bij de vergadering aanwezig kan zijn in de publiekstribune. In Afghanistan worden gewoon straatblokken helemaal afgezet zeg maar als hij een keertje langs komt rijden. Vrijheid gewoon, mogelijkheden die iedereen krijgt, kansen, ja die iedereen krijgt. Dat ehm, dat onderschat vaak iedereen. Its a good life. Good life. Ja.’(respondent 8, m, 8:84)

5.5.2 Wat blijven respondenten belangrijk vinden als ze hun doelen moeten bijstellen?

De situatie op de arbeidsmarkt dwingt respondenten ook om hun doelen bij te stellen. Waar ze in eerste instantie willen gaan voor een baan die past bij hun opleiding, talent en interesses worden er nu ook andere dingen belangrijk. Eén van de aspecten die hierbij vaak wordt genoemd is financiële zekerheid. Hoewel geen van de respondenten het verdienen van geld als belangrijkste reden aangeeft om te werken, hebben ze het wel nodig om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Veel respondenten staan dan ook voor een lastige afweging; kies ik voor (financiële) zekerheid bij een baan die ik minder leuk vind? Of ga ik voor meer (financiële) onzekerheid bij een werkervaringsplek of als zzper?

51 ‘Aan de ene kant denk ik van ja, dat zou ik moeten doen, want het is een mogelijkheid, het is een kans. Aan de andere kant denk ik van ja maar eigenlijk wil ik dat niet. Omdat dit is niet het bedrijf waar ik eigenlijk verder mee wil. Het is niet het bedrijf dat mij zo erg aanspreekt dat ik daar volledig in wil duiken. Maar dat wil wel zeggen dat je dat dus links laat liggen, terwijl dat zijn wel weer betaalde uren. Je kan er wat mee verdienen, je kan er zeker ervaring op doen. Maar aan de andere kant denk ik van, is dit wat ik wil? Is dat het bedrijf waar ik mee verder wil? daar twijfel ik aan. Ik ben er nog niet helemaal over uit’ (respondent 5, m, 5:60)

Zolang het financieel enigszins mogelijk is, lijken de meeste respondenten een interessante baan te verkiezen boven financiële zekerheid. Een ander doorslaggevend aspect bij de keuze of een baan al dan niet acceptabel is, is voor vrijwel alle respondenten energie. Zodra een baan teveel energie kost proberen de respondenten er zonder uitzondering vanaf te komen, terwijl ze extra moeite doen om een baan te behouden die energie oplevert.

‘Of waar ik.. maar ik vind deze stage heel erg leuk om te doen. Ik heb dan die baan bij het advocatenkantoor, daar haal ik niet zo heel veel energie uit. Hier haal ik wel veel energie uit. Dit vind ik leuk om te doen. Dus, het is eigenlijk het geen waar ik minst voor krijg, waar ik het meest voor offer, daar krijg ik het meeste energie voor terug. Dus het is gewoon een hele ingewikkelde situatie. Wat voor mij nu de doorslag geeft om het toch te blijven doen is toch wel het idee dat ik er misschien iets mee zou kunnen later. En omdat ik het dus leuk vind om te doen.’ (respondent 1, v, 1,73)