Vergelijkbaarheid en agency problem 32

(Kamp, 2010, p. 8).

5.4 Vergelijkbaarheid en agency problem  

In het vorige hoofdstuk is besproken dat financiële verslaggevingswaarden vergelijkbaar zijn indien twee bedrijven die dezelfde economische uitkomsten hebben, ook dezelfde financiële verslaggevingswaarden rapporteren. Uit dat hoofdstuk bleek ook dat de vergelijkbaarheid toegenomen was na invoering van IFRS. Hiervoor werden verschillende argumenten genoemd. Als eerste wordt door de invoering van IFRS het makkelijker om financiële prestaties van bedrijven in

verschillende landen te vergelijken. Ook is het minder moeilijk voor investeerders om verschillende bedrijven uit andere landen te analyseren, omdat ze alleen kennis hoeven te hebben van IFRS. Daarnaast zorgt de verplichte invoering bij veel

bedrijven ervoor dat investeerders de link tussen financiële verslaggevingswaarden en de economische uitkomsten makkelijker kunnen leggen.

Er zijn veel verschillende definities en classificaties van MKB-ondernemingen in verschillende landen (Schutte & Buys, 2011, p. 20). Hierdoor wordt het lastiger om MKB-ondernemingen uit verschillende landen te vergelijken.

Toch blijkt uit het PricewaterhouseCoopers onderzoek, met betrekking tot de ontwikkeling van IFRS-for-SME, dat de invoering van IFRS-for-SME voor veel voordelen zal zorgen voor MKB-ondernemingen (Bohušová, Blašková, & Nerudová, 2013, p. 34). De invoering zal namelijk zorgen voor een verbeterde vergelijkbaarheid van de financiële verslaggevingsinformatie van MKB-ondernemingen op nationaal en internationaal niveau. Net als bij IFRS zorgt dit ervoor dat investeerders makkelijker de bedrijven kunnen vergelijken, waardoor ze sneller earnings management kunnen ontdekken. Dit zorgt ervoor dat bedrijven minder mogelijkheden hebben om earnings management ongemerkt toe te passen. Ook zorgt de verbeterde vergelijkbaarheid ervoor dat het makkelijker is om grensoverschrijdende acquisities uit te voeren en om samen te werken met buitenlandse bedrijven. Dit helpt de MKB-ondernemingen om internationale markten te bereiken, ook al heeft maar een klein percentage van de MKB-ondernemingen een connectie met het buitenland, bijvoorbeeld door handel met het buitenland (Schutte & Buys, 2010, p. 188). Ook kan het een positief effect hebben

op de kredietratingscores van bedrijven, omdat er meer inzicht is in het risico van de bedrijven. Dit zal de relatie met kredietinstellingen verbeteren. Dit zorgt ervoor dat de financiële positie van de MKB-ondernemingen beter wordt door de invoering van IFRS-for-SME. Indien de financiële positie beter is, zullen bedrijven minder motieven hebben om earnings management toe te passen. Dit komt doordat ze niet meer hun winst hoeven te verhogen om op deze manier aan financiering te komen.

IFRS-for-SME verbetert de financiële verslaggeving naar externe investeerders ten opzichte van de lokale financiële verslaggevingsstandaarden (Litjens et al., 2012, p. 234). Banken worden gezien als de belangrijkste externe gebruiker van de financiële verslaggeving van MKB-ondernemingen. Door de toegenomen (internationale) vergelijkbaarheid komen MKB-ondernemingen meer in aanmerking voor financiering bij buitenlandse banken (Kamp, 2010, p. 3). Dit komt doordat de kosten voor de banken dalen om de financiële positie van de bedrijven te bekijken. Dit is belangrijk voor MKB-ondernemingen omdat ze meestal niet deelnemen aan kapitaalmarkten (Masca & Gall, 2008, p. 81). Doordat de kosten voor de banken omlaag gaan, zal de gevraagde rente op een lening ook omlaag gaan. Dit betekent dat de kosten van kapitaal voor een bedrijf lager zijn. Maar aangezien IFRS-for-SME een versimpelde versie is van IFRS, kunnen de verschillen met de lokale financiële verslaggevings- standaarden kleiner zijn (Kamp, 2010, p.4). Hierdoor kan het effect dat IFRS-for- SME op de kosten van kapitaal heeft ook kleiner zijn. Verlaagde kosten van kapitaal voor een bedrijf kunnen ervoor zorgen dat er minder earnings management toegepast wordt. In het algemeen kan een motief om earnings management toe te passen namelijk zijn het verbeteren van de cijfers waarop banken hun gevraagde rente op baseren. Door de toegenomen vergelijkbaarheid wordt er al een lagere rente gegeven, waardoor dit motief kan verdwijnen of verminderen.

Volgens Chua en Taylor (geciteerd in Kamp, 2010) is er geen empirisch bewijs voor de rol van vergelijkbaarheid. Zij zeggen dat de meeste onderzoeken zich richten op de vergelijkbaarheid van andere eigenschappen. Er wordt volgens hen dus niet

geprobeerd om vergelijkbaarheid zelf te definiëren en vervolgens te meten. Ook DeFranco et al. (geciteerd in Kamp, 2010) vinden dat financiële verslaggevingsver- gelijkbaarheid empirisch niet gemeten wordt in de huidige literatuur. Hieruit blijkt dat

resulteert in een verhoogde vergelijkbaarheid nog niet is beantwoord. Daarnaast zijn er ook enkele respondenten op de raadpleging van de Europese Commissie die beweren dat vergelijkbaarheid niet erg belangrijk is voor MKB-ondernemingen, aangezien de individuele omstandigheden van bedrijven ervoor zorgen dat de bedrijven niet goed vergeleken kunnen worden (Kamp, 2010, p. 9). Deze verschillende omstandigheden van bedrijven ontstaan bijvoorbeeld door de verschillende niveaus van schuldfinanciering die als normaal worden beschouwd binnen verschillende landen.

In het vorige hoofdstuk hebben we ook gezien dat IFRS ervoor zorgt dat informatieasymmetrie verlaagd wordt. Dit had als gevolg dat managers minder motieven en mogelijkheden hebben om earnings management toe te passen. MKB-ondernemingen hebben minder agency information problemen dan

beursgenoteerde bedrijven (Coppens & Peek, 2005, p. 3). Dit komt doordat, indien ze aandelen hebben, hun aandelen vaak in handen zijn van het management van het bedrijf of bij aandeelhouders die in relatie staan tot het management. Toch zijn agency information problemen niet volledig afwezig bij MKB-ondernemingen. Deze kunnen namelijk nog ontstaan tussen bedrijven en belanghebbenden. Dit is

bijvoorbeeld het geval indien aandeelhouders hun aandelen van het bedrijf willen verkopen. Er ontstaat dan namelijk een agency information probleem tussen de huidige aandeelhouders en potentiele aandeelhouders. Ook kunnen bedrijven de waarnemingen van kredietverstrekkers willen beïnvloeden om op deze manier bijvoorbeeld een lagere rente te krijgen. Als laatste willen bedrijven de voorwaarden van transacties met belanghebbenden, zoals leveranciers, klanten en werknemers beïnvloeden.

Adverse selection en informatieasymmetrie kunnen ervoor zorgen dat de kosten van het hebben van schulden omhoog gaan (Litjens et al., 2012, p. 229). Ook al kunnen banken informatie eisen van particuliere bedrijven, bedrijven kunnen alsnog financiële verslaggevingskeuzes maken die ervoor zorgen dat het bedrijf van hogere financiële kwaliteit lijkt dan dat het daadwerkelijk is. De toegenomen vergelijkbaarheid, indien IFRS-for-SME ingevoerd wordt, kan ervoor zorgen dat informatieasymmetrie verminderd wordt. Dit komt doordat belanghebbenden

makkelijker bedrijven kunnen vergelijken en daar meer informatie uit kunnen halen. Dus ook als een bedrijf informatie achterhoudt kan een belanghebbende hierachter

komen door het vergelijken van bedrijven. Natuurlijk kan niet alle informatieasym- metrie vermeden worden.

In paragraaf 5.1 staat dat uit het onderzoek van Kamp blijkt dat de Germaanse respondenten de voorkeur geven aan uniformiteit over flexibiliteit. De Nederlandse financiële verslaggevingsstandaarden heeft meer flexibiliteit dan IFRS-for-SME, wat betekent dat de Nederlandse respondenten dan de voorkeur geven aan IFRS-for-SME. Aan de andere kant kan worden beargumenteerd dat IFRS-for-SME meer flexibiliteit heeft doordat veel zaken minder in detail beschreven zijn. Dit zorgt voor toegenomen beoordelingsvrijheid. Hier geldt ook weer dat deze flexibiliteit ervoor kan zorgen dat er meer of minder toepassing van earnings management plaatsvindt. De Germaanse respondenten geven ook voornamelijk de voorkeur aan gedetailleerde regels, wat betekent dat ze dan juist niet de voorkeur geven aan IFRS-for-SME of ze willen in ieder geval een “rules-based” financiële verslaggevingsrichtlijn indien IFRS-for-SME wordt ingevoerd.

In paragraaf 5.2 wordt beschreven dat één van de doelen van IFRS-for-SME het verbeteren van transparantie is. Uit het onderzoek van Kamp blijkt dan ook dat IFRS-for-SME resulteert in een hogere transparantie dan bij de toepassing van lokale financiële verslaggevingsstandaarden. Wat ervoor zorgt dat er minder mogelijkheden zijn om earnings management ongemerkt toe te passen.

Convergentie zorgt voor lagere informatieverwerkingskosten voor investeerders, maar kan er ook voor zorgen dat er geen ruimte meer is voor de verschillende

omstandigheden waarin bedrijven of landen zich bevinden. MKB-ondernemingen zijn meer gebonden aan hun land dan grote beursgenoteerde ondernemingen. Hierdoor vinden 27 respondenten op de raadpleging van de Europese Commissie dat de lidstaten van Europa hun eigen autoriteit moeten behouden om ervoor te zorgen dat financiële verslaggevingsstandaarden rekening houden met de lokale

omstandigheden. Convergentie kan in dit geval zorgen voor een extra motief voor earnings management, wanneer managers vinden dat daardoor de onderliggende prestaties en eigenschappen van hun bedrijf beter naar voren komen.

Uit het PricewaterhouseCoopers onderzoek met betrekking tot de ontwikkeling van IFRS-for-SME blijkt dat de invoering hiervan zorgt voor een

ondernemingen op nationaal en internationaal niveau. Dit zorgt ervoor dat er minder mogelijkheden zijn voor het management om ongemerkt earnings management toe te passen. Door de toegenomen vergelijkbaarheid na invoering van IFRS-for-SME zullen ook de kosten voor de banken omlaag gaan, waardoor de gevraagde rente op een lening ook omlaag gaan. Dit betekent dat de kosten van kapitaal voor een bedrijf lager zijn. Verlaagde kosten van kapitaal voor een bedrijf kunnen ervoor zorgen dat er minder earnings management toegepast wordt.

MKB-ondernemingen hebben minder agency information problemen dan beursgenoteerde bedrijven. Toch zijn agency information problemen niet volledig afwezig bij MKB-ondernemingen. Deze kunnen namelijk alsnog ontstaan tussen bedrijven en belanghebbenden. Adverse selection en informatieasymmetrie kunnen ervoor zorgen dat de kosten van het hebben van schulden omhoog gaan. De

toegenomen vergelijkbaarheid, indien IFRS-for-SME ingevoerd wordt, kan ervoor zorgen dat informatieasymmetrie verminderd wordt.

Het is hier nog niet duidelijk geworden of de Nederlandse financiële

verslaggevingsstandaarden of IFRS-for-SME zorgt voor een hogere flexibiliteit. Dit zal moeten blijken uit een vervolgonderzoek. Ook zal de invloed van flexibiliteit op earnings management verder onderzocht moeten worden, aangezien het kan leiden tot een verminderde of verhoogde toepassing van earnings management. Wel zorgt IFRS- for-SME voor een verhoogde transparantie, wat leidt tot minder mogelijkheden om earnings management toe te passen.. De convergentie van financiële

verslaggevingsstandaarden kan daarentegen leiden tot een extra motief voor het management om earnings management toe te passen, waardoor de toepassing van earnings management verhoogd wordt. IFRS-for-SME zorgt wel voor een verhoogde vergelijkbaarheid van bedrijven waardoor er minder mogelijkheden zijn om earnings management toe te passen. Ondanks dat de convergentie kan leiden tot een extra motief, zorgen de verhoogde transparantie en vergelijkbaarheid bij IFRS-for-SME ervoor dat er minder mogelijkheden zijn om earnings management toe te passen. Hierdoor kan er geconcludeerd worden dat IFRS-for-SME zorgt voor minder earnings management. Of dit in Nederland ook daadwerkelijk het geval is wordt verder

5.5 International Financial Reporting Standards-for-Small and Medium Entities