Verantwoordelijkheden accountant

Met de invoering van horizontaal toezicht, verandert er met betrekking tot de

werkzaamheden van de accountants weinig. De accountant moet ervoor zorgen dat de jaarrekening naar de eisen is opgesteld. De jaarrekening dient een goed beeld te geven van de werkelijkheid. De aangifte dient te voldoen aan de geldende wet- en regelgeving. Uit de interviews blijkt dat de dossiervorming essentieel is, maar deze weg is al veel eerder ingeslagen door de meeste accountantskantoren. De werkzaamheden die de accountants uit moeten voeren voor horizontaal toezicht liggen in het verlengde van de eisen voor een jaarrekening met samenstellingsverklaring. Hierdoor wordt de positie van de accountant weer belangrijker. Wanneer een samenstellingsverklaring is afgegeven zijn voldoende werkzaamheden verricht om te voldoen aan de eisen van horizontaal toezicht. De accountants welke de kwaliteitsborging op orde hebben, hoeven intern geen aanpassingen te verrichten om te voldoen aan de eisen van de

belastingdienst. De accountantskantoren waar de kwaliteit niet hoog in het vaandel staat, zullen nog een vertaalslag moeten maken om deel te mogen nemen aan

horizontaal toezicht. Zo leidt horizontaal toezicht tot een verdere kwaliteitsverbetering en kunnen de accountantskantoren zich onderscheiden door kwaliteit.

Door de invoering horizontaal toezicht verandert de positie van de accountant. De accountants zullen eerder de hakken in het zand zetten en de relatie met de cliënt ter discussie stellen. Bij een foutief ingediende aangifte zijn de accountantskantoren medepleger. De accountant zal de ondernemer er op moeten wijzen zich te houden aan de geldende regels. Waar in het verleden alleen werd gewezen op de regels, moeten de accountants er nu ook opletten dat deze daadwerkelijk worden toegepast. Indien ondernemers bepaalde suppleties niet willen indienen of de voorraad als sluitpost gebruiken, zal eerder afscheid worden genomen. De accountant zal steeds meer in de spreekwoordelijke spagaat komen. De accountant is adviseur van de klant, welke de accountant betaald. De belastingdienst kan de accountant straffen doordat een

ondernemer de grenzen overschrijdt. De accountant moet hier een balans in vinden, hierdoor zal zijn positie verschuiven richting de belastinginspecteur.

Het verschaffen van de absolute zekerheid is onmogelijk. Als een klant willens en wetens dingen verzwijgt, dan is dit tijdens de controle niet te achterhalen. De controle wordt zo ingezet, dat zo hoog mogelijke zekerheid wordt verschaft. De belastingdienst geeft aan te vertrouwen op de werkzaamheden van de accountant. Daar waar fouten worden gemaakt, is het zaak in overleg te gaan om dit in de toekomst te voorkomen. De belastingdienst geeft aan dat wanneer de reguliere voorgeschreven werkzaamheden worden uitgevoerd, dan is het risico voldoende beheerst. Aanvullende werkzaamheden zijn niet benodigd bij horizontaal toezicht. Een zekere foutscore wordt geaccepteerd, want de accountant kan ook niet alles zien. De belastingdienst sluit aan bij de beroepsethiek en hoopt dat dit in de toekomst nog scherper wordt neergezet.

4.5.3. Verwachtingskloof

Bij de ZGO’s wordt gesteund op het in control zijn van de onderneming. Wanneer gesteund wordt op het in control zijn, sluit de belastingdienst de convenanten rechtstreeks met de ZGO’s. Van de accountants worden geen werkzaamheden en verantwoordelijkheden verwacht. Daarom kan gesteld worden dat bij de ZGO’s, geen sprake is van een verwachtingskloof tussen belastingdienst en accountant.

Zowel door de accountants als de belastingdienst wordt er een verwachtingskloof onderkent met betrekking tot MKB-ondernemingen. In het MKB worden de

convenanten afgesloten met bedrijven en accountants. De accountant geeft aan of de onderneming te vertrouwen is. De accountant zal de ondernemer er op moeten wijzen dat deze zich moet houden aan de geldende regels. De accountant heeft

verantwoordelijkheden naar de belastingplichtige welke de accountant betaald, maar ook verantwoordelijkheden naar de belastingdienst waarmee de accountant een convenant heeft afgesloten. Door deze verantwoordelijkheden komt de accountant in een spagaat te zitten. Deze spanningsboog zal uiteindelijk mogelijk leiden tot een

verwachtingskloof. Waar in het verleden veelal werd gewezen op de regels, moet de accountant onder horizontaal toezicht zorgen dat de ondernemer de regels ook toepast. Dit soort situaties zullen leiden tot een spanningsveld en het is de vraag hoe dit in de praktijk gaat uitwerken. De accountant als vertrouwenspersoon verschuift steeds meer naar de publieke functie van belastinginspecteur.

In de convenanten staat gesteld dat een aanvaardbare aangifte wordt verwacht.

Aanvaardbaar is afhankelijk van opvattingen. Wat voor de één aanvaardbaar is, is voor de ander mogelijk onaanvaardbaar. De voorwaarden met betrekking tot

aanvaardbaarheid zijn niet vastgesteld door de belastingdienst. Er is vanuit de accountants behoefte aan duidelijkheid. Hoe diep moeten de accountants de controle insteken om tot een juist oordeel te komen. Moet de accountant de

kilometeradministratie al dan niet inkijken. Wat moet dus minimaal beoordeeld worden om tot een aanvaardbare aangifte te komen. Met betrekking tot de minimaal uit te voeren werkzaamheden van accountants is een verwachtingskloof te onderkennen. Een jaarrekening is niet alleen gebaseerd op gerealiseerde kasstromen, een deel heeft ook betrekking op verwachtingen. De verwachtingen zijn inschattingen en deze zijn subjectief. Een inschatting door een accountant kan zo zijn, maar de belastingdienst kan een andere inschatting maken. Beide kunnen onderbouwd worden en hoeven niet onjuist te zijn. Het zijn inschattingen en de toekomst moet de juistheid van de

schattingen uitwijzen. Hierin is dan ook een verwachtingskloof te onderkennen, echter is deze er altijd al geweest.

Er is met betrekking tot cultuur ook een verwachtingskloof te onderkennen. De belastingdienst moet van jarenlange instelling van wantrouwen overgaan naar vertrouwen. Wanneer een inspecteur een leven lang de bril van wantrouwen op heeft gehad, zal dit niet gemakkelijk zijn om van vertrouwen uit te gaan. Binnen de

belastingdienst is dus een cultuuromslag vereist, welke tijd nodig heeft. Wanneer fouten worden geconstateerd, moet niet gelijk over worden gegaan tot het opleggen van boetes.

De fouten moeten bespreekbaar worden gemaakt, hoe heeft dit kunnen gebeuren en hoe kunnen we dit in de toekomst voorkomen. De cultuuromslag moet ook bij accountants plaats vinden. De krampachtigheid bij horizontaal toezicht moet omgezet worden tot durf. Door horizontaal toezicht toe te passen en te vertrouwen op de interne processen en kwaliteitsborging.

4.5.4. Verkleinen verwachtingskloof

De uitvoering van de accountantscontrole is tegenwoordig redelijk uitgekristalliseerd en vastgelegd in standaarden en wet- en regelgeving. Horizontaal toezicht is zeer open opgezet, er wordt niet te veel voorgeschreven. Dit is een voordeel, maar gelijk ook een nadeel. Het nadeel is vooral dat er onduidelijkheid met betrekking tot de invulling ontstaat. De accountant begeeft zich met horizontale dienstverlening op onontgonnen terrein, daardoor wordt het risico groot dat de gebruikers in het duister tasten over hetgeen zij van de accountant mogen verwachten. De komende tijd zal een verdere verkenning plaatsvinden. De toekomst moet uitwijzen in welke mate en tot welk niveau vastgelegd en gecontroleerd moet worden. Het is zaak om gedurende het proces te overleggen en te leren van de ervaringen. Het opstellen van een normenkader is in strijd met de basisbeginselen van vertrouwen. Het is belangrijk transparant te zijn aan beide kanten en te leren van elkaar. Wanneer er fouten worden ontdekt, moet in overleg worden gegaan om dit in de toekomst te voorkomen. Dat betekent dat je moet zorgen voor overleg tussen de verschillende partijen. Overkoepeld overleg vindt al plaats door middel van het BECON-overleg, waar de vertegenwoordigers van de brancheorganisatie en belastingdienst aanwezig zijn. Het overleg moet vooral verbeterd worden op

uitvoerend niveau, dus tussen de accountant en belastinginspecteur. Transparantie en inhoudelijk overleg zijn daarom essentieel om de verwachtingskloof te verkleinen. Veel accountantskantoren zijn nog niet overtuigd en zijn afwachtend. Zij zijn dan ook bang voor de extra werkzaamheden die horizontaal toezicht meebrengt. Het is zaak dat de belastingdienst communiceert dat er geen extra werkzaamheden vereist zijn. De accountant die twijfels heeft of niet genoeg zicht heeft op de zaken van zijn of haar

klant moet zich dan ook afvragen of hij überhaupt deze klant kan aanhouden. Alleen de accountants die bewust foutieve aangiftes indienen worden onder de 4^e tranche Awb gezien als medepleger. Maar deze dreiging staat los van horizontaal toezicht en is niet nieuw. De belastingdienst zou de communicatie richting de accountants ook moeten aanpassen. De standaardbrieven aan accountants en bedrijven zijn veelal vanuit wantrouwen. Wanneer je werkt met vertrouwen als basis, moet dit ook uit de communicatie te lezen zijn. Correspondentie vanuit vertrouwen, versterkt de vertrouwenspositie.

Een goede samenwerking en het onderkennen van tekortkomingen is belangrijk. De accountants moeten de maatschappij overtuigen van hun toegevoegde waarde bij horizontaal toezicht. De accountant moet samen met de fiscalist een team vormen om gehoor te geven aan de maatschappelijke behoefte van zekerheid. Voor

accountantskantoren is horizontaal toezicht een mogelijkheid om zich verder te onderscheiden middels kwaliteit.

De verwachtingskloof zal er altijd blijven doordat een jaarrekening schattingen bevat en afhankelijk is van interpretatie. Echter door goed en veelvuldig overleg kunnen

interpretatieverschillen geminimaliseerd worden. Hierdoor is het mogelijk de verwachtingskloof te verkleinen.