Veranderingen in het gemiddeld aantal Scholeksters per deel-

Hieronder staan per deelgebied de veranderingen in het aantal scholeksters wat per seizoen gebruik maakt van de Oosterschelde vanaf 1978. De grafieken presenteren

steeds het gemiddeld aantal scholeksters voor alle maandelijkse tellingen (aangevuld met modelvoorspellingen voor de diverse missende tellingen). Het aantal vogeldagen per seizoen is te berekenen door het gemiddeld aantal over alle tellingen te vermenig- vuldigen met 365. Er is gewerkt met een drietal modellen, een die alleen de periode 1978-82 (im7982) bestrijkt, een voor de periode 1978- 1986 (im7886) en een voor 1978 – 2000 (im7800). De modellen met de kortste periode passen beschrijven vaak de ontwikkelingen over een beperkt aantal jaren het best tenzij er sprake is van veel missende tellingen.

Om ook de actuele situatie weer te geven zijn de gegevens voor het seizoen 2001/2002 toegevoegd. Deze gegevens zijn niet opgenomen in het model 7800. De laatste seizoenen (vanaf 1994) zijn de tellingen echter vrijwel jaarlijks compleet en daarmee speelt imputing geen rol meer. Verder zou het toevoegen van ´e´en seizoen binnen het model 7800 geen significante effecten hebben op eerdere jaren.

Tabel 2.5. Percentage van het geschat aantal vogeldagen wat gebaseerd is op daadwerkelijk getelde vogels.

Seizoen West Centrum Oost Noord

1978 47 73 40 79 1979 59 57 42 90 1980 85 53 12 83 1981 87 48 22 72 1982 97 60 52 62 1983 te weinig tellingen 1984 te weinig tellingen 1985 69 45 75 70 1986 67 75 37 70 1987 81 65 100 100 1988 94 47 99 87 1989 94 46 97 70 1990 89 57 100 89 1991 100 64 100 55 1992 100 63 100 100 1993 100 77 100 100 1994 100 100 100 100 1995 100 100 100 100 1996 100 100 100 100 1997 89 100 100 100 1998 100 100 100 100 1999 100 100 100 100 2000 100 100 100 100 2001 100 100 100 100

Zoals uit 2.5 blijkt zijn de tellingen sinds 1994 voor de Oosterschelde vrijwel pro- bleemloos verlopen. In de jaren daarvoor zijn er grote verschillen in kwaliteit tussen de deelgebieden. Een verdere beschrijving van de problemen is per deelgebied opge- nomen.

Hieronder wordt per deelgebied de verandering van de aantallen per seizoen be- sproken. In de grafieken worden daartoe het totaal aantal scholeksters per seizoen gepresenteerd. Bij volledige tellingen is dit gebaseerd op de som van de 12 tel- lingen per seizoen in een deelgebied. Bij incomplete tellingen zijn deze aangevuld met modelwaardes. De labels in figuren 2.5 tot en met 2.8 geven de verschillende imputing-modellen weer:

• im7982; alle tellingen tussen 1978/79 en 1982/83 gebruikt • im7886; alle tellingen tussen 1978/79 en 1986/87 gebruikt • im7801; alle tellingen tussen 1978/79 en 2001/02 gebruikt • geteld ; de basis voor de modellen

Oosterschelde West (Figuur 2.5)

Figuur 2.5. Reconstructie van het gemiddeld aantal Scholeksters per telling in de westelijke Oosterschelde tussen 1978/1979 en 2001/2002.

In de westelijke Oosterschelde zijn de tellingen vanaf 1980 relatief volledig (vanaf dat moment is de inzet van een boot structureler geworden). Tussen in 1985 en 1986 ontbrak opnieuw een aanzienlijk deel van de tellingen (Tabel 2.5). Vanaf 1988 is er sprake van hoogstens een geringe aanvulling met modelwaardes.

Oosterschelde Centrum (Figuur 2.6)

In de centrale Oosterschelde is het beeld erg wisselend, dit is voor een deel te wijten aan de wijzigingen in de tellers. Pas na 1994 is meer dan 80% van het aantal vogeldagen gebaseerd op tellingen (Tabel2.5).

Ook in het centrale deel van de Oosterschelde schommelt het aantal vogeldagen per seizoen tussen 1978–1987 sterk. Van duidelijke of structurele veranderingen was echter geen sprake. Na 1987 lijken de aantallen stabieler (minder schommelingen), dit is echter voor een groot deel te wijten aan het feit dat meer dan 40% van de aantallen tussen 1987 en 1994 gebaseerd zijn op modeluitkomsten. Na 1994 is er sprake van een sterke terugval van in totaal bijna 50%. Aangezien de tellingen in de periode 1994–2000 vrijwel compleet zijn is deze terugval geen artefact van modelbewerkingen.

Figuur 2.6. Reconstructie van het gemiddeld aantal Scholeksters per telling in de centrale Oosterschelde tussen 1978/1979 en 2001/2002.

Oosterschelde Oost (Figuur 2.7)

Figuur 2.7. Reconstructie van het gemiddeld aantal Scholeksters per telling in de oostelijke Oosterschelde tussen 1978/79 en 2001/2002.

In de oostelijke Oosterschelde zijn de tellingen voor 1986 zeer problematisch ver- lopen. In dit gebied zijn deze problemen onder andere veroorzaakt door de on- bereikbaarheid van bijvoorbeeld het werkeiland Molenplaat. De tellingen zijn pas daardoor vanaf 1987 redelijk vollediger, in de jaren daarvoor vari¨eren de problemen van relatief gering (1985) tot zeer groot in 1980 (Tabel 2.5).

Andermaal is er sprake van grote schommelingen in het aantal vogeldagen tussen 1978 en 1987. Dit wordt ook in dit gebied veroorzaakt door incomplete tellingen. Vanaf 1987 tot 1996 is er sprake van een geleidelijke afname van de aantallen. Daarna (na de laatste koude winter) is sprake van een snelle terugval (30%) gevolgd door een verdere geleidelijke afname. De geconstateerde veranderingen na 1987 zijn zeer zeker als re¨eel te beschouwen, het gebrek aan informatie in de jaren daarvoor maakt het realisme van de beschrijving hoogst onzeker.

Oosterschelde Noord (Figuur 2.8)

Figuur 2.8. Reconstructie van het gemiddeld aantal Scholeksters per telling in de noorde- lijke Oosterschelde tussen 1978/1979 en 2001/2002.

Ook in de noordelijke Oosterschelde is de mate van volledigheid sterk verschillend tussen jaren. Pas vanaf 1992 (Tabel 2.5) is er sprake van een dekkend systeem, voor de afsluiting waren er ook aanzienlijke problemen om alle gebieden in het Volkerak maandelijks te tellen.

Het aantal vogeldagen tussen 1978 en 1982 lijkt jaarlijks te dalen. In 1985 en 1986 zijn de aantallen vogeldagen echter nog vergelijkbaar hoog als in 1978-82. Waarom er sprake was van een daling voor de feitelijke sluiting van de compartimenteringsdam- men is onduidelijk. In 1987/88 (na de afsluiting van het Volkerakmeer) is duidelijk sprake van een sterke terugval. Daarbij dient wel te worden aangetekend dat de aantallen in de strenge winter van 1986/87 relatief hoog waren ten gevolge van in- fluxen van Scholeksters. Een deel van de Scholeksters uit het Krammer-Volkerak moest een nieuwe plaats zoeken en ze vonden die schijnbaar niet in het overgebleven deel van de noordelijke Oosterschelde. Na deze terugval (30%) bleven de aantal- len tot 1991/1992 relatief stabiel. Vanaf 1992/93 lijken de gemiddelde aantallen te vari¨eren. De laatste twee seizoenen is er sprake van een toenamen. De noordelijke oosterschelde is daarmee het enige gebied waar veranderingen vooral rondom de sluiting hebben plaatsgevonden. Daarna zijn aantallen (vergeleken met de rest van

de Oosterschelde) redelijk stabiel.

De gehele Oosterschelde (Figuur 2.9)

Figuur 2.9. Reconstructie van het gemiddeld aantal Scholeksters in de Oosterschelde (gem. van maandelijkse tellingen) tussen 1978/1979 en 2001/2002.

In Figuur2.9staat ook het model im8701, dit is een model wat werkt met gegevens vanaf 1987 tot heden en voor de jaarlijkse RIKZ rapportages wordt gebruikt).