De vaders

‘Kinderrechten geschonden in Caribisch Nederland’, luidde het artikel van 23 mei 2013 op Nu.nl, waarin gesteld wordt dat kinderen op de Nederlandse Cariben niet altijd leven in omstandigheden die voldoen aan het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind. Het ging hier over huiselijk geweld, ernstige verwaarlozing, misbruik, incest, armoede en honger en de onderzoekers stelden dat één van de oorzaken van deze levensomstandigheden de afwezigheid van vaders in de opvoeding is en er geen sociaal vangnet is, waardoor ouders vaak veel van huis zijn om te werken. Ook zorgt zwangerschap onder tieners vaak voor verhindering bij het vinden van een baan. 18

In deze paragraaf ga ik in op de rol van vaders en hun afwezigheid en welke aspecten invloed hebben op het leven van de vrouw. Ik maak een onderscheid in volledige afwezigheid van de vader, de vader die emotionele steun biedt, en de vader die financiële steun geeft aan de vrouw.

41

Vader afwezig

De grootste groep van mijn onderzoekspopulatie zijn huishoudens waarin de vader volledig uit beeld is binnen het gezin en er geen sprake is van contact tussen de vader en het kind of de vader en de moeder. Deze zijn op verschillende manieren uit zicht geraakt, doordat de vrouw afstand heeft genomen of de vader zelf vertrokken is. Shunely vertelt over haar zeven

kinderen, die zij van drie verschillende vaders heeft gekregen. Hulp van hen krijgt ze niet, en ze weet niet waar ze zijn.

Lucie: Hoe zijn de vaders met hun kinderen?

Shunely: Ze kijken er niet naar om en ze weten niet wie het zijn. Lucie: Hebben ze het wel geweten?

Shunely: Ik weet het wel, maar zij niet. Lucie: Is hij nooit in beeld geweest? Shunely: Nee. Hij komt niet hier.

Hier is de man duidelijk afwezig in het gezin, doordat hij zelfs onbekend is voor de kinderen. Problemen die hieruit voortkomen zijn ten eerste het in haar eentje de zorg moeten dragen voor haar kinderen, en ze hiervoor moet terugvallen op de hulp van haar moeder, stiefvader en grootmoeder, die naast Shunely en haar kinderen wonen. ‘Ze krijgen brood ‘s morgens van

mijn moeder. Het gaat wel goed met ons. Toen en nu ook. Maar het is teveel voor die kleren voor school. Uniformen, benodigdheden’, vertelt ze. Ook heeft Shunely dochters die op jonge

leeftijd moeder zijn geworden en bij haar in huis wonen. Ik vraag haar naar de vaders van haar kleinkinderen en ze vertelt:

Shunely: Als die dochter zwanger is, gaat die vader weg. Hij komt helemaal niet hier. Lucie: Weet ze waar de vader is?

Shunely: Ja. Dat weet ze wel. Maar die vader komt niet hier, hij laat niets horen, geeft

geen geld. Niets. Geen geld, betekent geen compota19.

Lucie: Hij weet wel dat hij een kind heeft?

Shunely: Ja, maar hij zegt dat het kind niet van hem is.

De ontkenning van mannen, dat zij de vader van het kind zijn, komt meerdere keren terug in de interviews. Ze nemen niet de verantwoordelijkheden voor het kind, waardoor de moeders machteloos staan in het krijgen van financiële steun. Ook is er niet altijd sprake van erkenning van het kind door de vader of het betalen van alimentatie, waardoor de vrouw geen andere

42 keus heeft dan het zelf te doen en het kind alleen op te voeden.

Ook bij Alessia was er bij de vader van haar eerste kind sprake van ontkenning dat hij de vader van het kind zou zijn. Hij was spoorloos gedurende de periode dat haar oudste zoon opgroeide en opgevoed werd door haar eigen vader. Doordat haar ouders erg behulpzaam waren bij het opvoeden van haar zoon, heeft zij tot het moment dat haar ouders zijn komen te overlijden, geen hulp gevraagd en gekregen van de vader van haar kind.

Cindy vertelt me over de vader van haar kinderen, die zij op haar twintigste ontmoet heeft en waarmee ze na een jaar is gaan samenwonen in het huis waar ze nu nog steeds woont. Na zeven jaar een goede relatie te hebben gehad, begon het gedrag van de man te veranderen en kwam ze erachter dat hij andere vrouwen had. Nadat ze hem betrapt heeft, is hij uit beeld geraakt en weet ze niet meer waar hij is, waar hij woont en krijgt ze helemaal geen zorg meer van hem voor de kinderen.

Emotionele steun

Sharisma vertelt dat de vaders van haar kinderen niet helemaal uit beeld zijn, maar op verschillende manieren bijdragen aan de zorg voor haar kinderen. De vader van haar negen oudste kinderen, waarmee ze twaalf jaar een relatie heeft gehad, woont ook op Curaçao en komt af en toe langs, wanneer ze hem om hulp vraagt. Bijvoorbeeld wanneer haar kinderen niet naar haar willen luisteren. Op het gebied van financiële hulp, is hij minder consequent. Ik vraag of hij ook meehelpt om dingen te kopen en te betalen voor de kinderen. ‘Soms, want hij

heeft veel kinderen. Zoals in Colombia en in Nederland. Soms helpt hij, soms niet.’ Hierin is

een duidelijk kenmerk van het machismo terug te zien, het veroveren van en het hebben van meerdere seksuele relaties met vrouwen. Het hebben van veel kinderen zorgt ervoor dat hij niet de mogelijkheid heeft voor iedereen financieel bij te dragen.

Marilyn vertelt over haar relatie met de vader van haar drie oudste kinderen. Als vader voor haar kinderen was hij tijdens de relatie een goede man. Hij was attent en bezig met zijn kinderen. Nadat ze uit elkaar zijn gegaan, is de rol van de vader een stuk verminderd en is hij lange tijd uit beeld geweest. Haar toenmalige vriend nam de vaderrol op zich. ‘Nu dat mijn

vriend overleden is, merk ik wel, ze hebben een vader figuur nodig. Toen hij er was, ze vroegen niet eens naar hem.’ Dit is sindsdien veranderd. ‘Ze maken weleens opmerkingen: “Papa doet sommige dingen wel voor die andere kinderen”.’ Hieruit is op te maken dat

kinderen wel vragen hebben over hun vader en, zoals Marilyn stelt, de vader belangrijk is in de opvoeding van kinderen en dat zij een vaderfiguur nodig hebben.

43 ondersteunen en wat druk van haar schouders te ontnemen, nadat hij erachter was gekomen dat ze haar kind bijna had meegegeven voor adoptie. Zo haalde hij haar een weekend op om bij hem te logeren en keerde ze terug met een koffer vol nieuwe kleertjes. Pas nadat hij erachter kwam dat zijn kind bijna weg was gegeven, lijkt deze vader te zijn wakker geschud. Interessant is hier de vraag hoe de mannen denken over de vrouwen? Worden zij gezien als onafhankelijk? En het wel redden alleen en zonder de hulp van een maandelijkse financiële bijdrage voor het kind?

Financiële steun

De financiële steun is het grootste en meest invloedrijke gebrek bij de door mij onderzochte gezinnen waarin de man afwezig is en de vaderrol niet vervuld wordt. Sharisma geeft aan dat de vader van haar twee jongste zoons in Nederland verblijft, waar hij een opleiding volgt en werkt. Hij probeert zoveel mogelijk financieel bij te dragen, maar dit lukt niet altijd. Hierdoor is zij genoodzaakt andere manieren te vinden om de maand rond te kunnen komen. Ook Marilyn vertelt dat zij niet op financiële steun van de vader van haar kinderen moet rekenen sinds zij uit elkaar zijn. Ik vraag haar naar haar mening over het gebrek aan steun en ze antwoordt: ‘Hij moet het zelf weten dat het eigenlijk zijn verantwoordelijkheid is. Hij moet

gewoon weten: He, ik moet voor mijn kinderen zorgen.’ Hier wordt duidelijk dat Marilyn van

mening is dat de taak en rol van de vader zorgen voor zijn kinderen is en het niet eens is met het feit dat hij deze verantwoordelijkheid niet neemt. Door de financiële ondersteuning van haar moeder heeft Marilyn de mogelijkheid om door te studeren en haar opleiding af te maken.

Ook komt het voor dat de vader tijdens de relatie al stopt met financiële

ondersteuning, zoals bij Cindy het geval is, of begint hij pas na een optioneel aantal jaren, zoals bij Alessia. Na het overlijden van haar ouders heeft ze hulp ingeschakeld van de vader van haar oudste zoon. ‘Die jongen moet zijn familieleden leren kennen. Ik heb er genoeg van.

En ik kan nu écht niet alleen het opvoeden doen.’ Hier laat ze duidelijk zien dat alleen de zorg

dragen voor haar zoon niet lukt en het belangrijk is voor hem dat hij zijn vader en familieleden leert kennen. Sindsdien brengt hij iedere maand Naf 150,-.