Tijdlijn voorbereidingsfase voor de invoering integrale bekostiging
Scenario 3: MSB’s zijn onhoudbaar geworden
7.4 Tot slot…
De geschiedenis heeft ons geleerd dat de ziekenhuissector al meerdere bekostigingssystemen heeft gekend die elkaar snel opvolgden. Volgend jaar kan de organisatie van het ziekenhuis al anders zijn. De organisatie van een ziekenhuis is zeer complex en van vele factoren
afhankelijk. Ook mensen die dagelijks in de omgeving werken geven aan dat het een ingewikkeld casus is. Om deze echt goed te kunnen begrijpen moet je eigenlijk medisch specialist, jurist, fiscalist en psycholoog in één zijn.
De invoering van de integrale bekostiging is nog te jong om effectief te kunnen evalueren. Mensen zijn nog op zoek naar hun eigen positie (R2). De modellen moeten ook de tijd krijgen om zich te kunnen ontwikkelen en stabiliteit te bereiken (R1). De constructies liggen nu wel onder een vergrootglas: er hoeft maar één MSB ‘bonje’ te krijgen en er zal worden gezegd ‘zie je wel, het werkt niet’ (R7).
De eerste barstjes beginnen zich al af te tekenen. Zo liet het Financieele Dagblad op 22 juni weten dat het ministerie van VWS deze week heeft laten weten dat het denkbaar is dat medisch specialisten in de maatschap oude stijl nog als ondernemer worden aangemerkt door de belastingdienst.94 In dezelfde krant verscheen 19 juni al het nieuws dat een lokale
belastinginspecteur een beschikking heeft afgegeven aan vrijgevestigde medisch specialisten van het Westfriesgasthuis in Hoorn dat hier sprake is van fiscaal ondernemerschap terwijl daar niets aan de organisatiestructuur is veranderd.95 Zouden dan al die miljoenen die aan advieskosten zijn uitgegeven een verspilling zijn?
Hoeveel artikelen er ook verschijnen waarin wordt gesteld dat het allemaal eenvoudiger had gekund, het pad is gelopen en het bestaan van MSB’s is een feit. Een eenvoudige
wetswijziging met ingrijpende consequenties heeft een onbegrijpelijk proces in gang gezet. Ik hoop dat de discussie in de toekomst zich meer zal richten op de bestuurbaarheid en het belang van de patiënt. Tussentijds hou ik in gedachte wat iemand tijdens een interview tegen mij zei: ‘ik zal tegen jou zeggen wat iemand dertig jaar geleden tegen mij zei: ‘als je iets niet begrijpt wat in het ziekenhuis gebeurt, ga er dan maar vanuit dat het over geld gaat’’(R10).
94
‘Goede zorg-ideeën gesneuveld in fiscale orkaan’, Het Financieele Dagblad, 22 juni 2015
66
Referentielijst
I. Literatuur
Bevir, M. (2010) Democratic Governance. Princeton: Princeton University Press Bryman, A. (2008) Social Research Methods. Oxford: University Press. Third edition Ees, H. van, Gabrielsson, J., & Huse, M. (2009) ‘Toward a behavioral theory of boards and corporate governance’. Corporate Governance. 17(3): 307-319.
Eisenhardt, K. (1989) ‘Agency Theory: an assessment and review’. The academy of
management review. (14)1: 57-74
Evetts, J. (2003) ‘Sociological Analysis of Professionalism: Occupational Change in the Modern World’. International Sociology. 18: 395-415
Fama, E.F. & Jensen, M.C. (1983) ‘Seperation of ownership and control’. Journal of Law &
Economics. XXVI: 301-325
Fligstein, N. (1996). ‘Markets as politics: A political-cultural approach to market institutions.’
American Sociological Review. 61(4): 656-673.
Freidson, E. (1994) Professionalism Reborn: theory, prophecy and policy. Chicago: The University of Chicago Press
Freidson, E. (2001) Professionalism, the Third logic. Cambridge: Polity Press
Griggs, S. (2007) ‘Rational Choice in Public Policy: The theory in critical perspective’, in: Fischer, F., Miller, G.J. & Sidney, M.S. (eds.) Handbook of Public Policy AnalysisI. Boca Raton: CrC Press. p. 173-185
Heemskerk, E. M. & Wats, M. (2014) 'De professie van het toezicht houden. Essay over de ontwikkeling van een beroepsgroep'. Goed Bestuur. 10(2): 33-39.
Jensen, M.C. & Meckling, W.H. (1976) ‘Theory of the firm: managerial behavior, agency costs and ownership structure’. Journal of Financial Economics. 3: 305-360
Ludwig, M., Merode, F. van & Groot, W. (2010) ‘Principal agent relationships and the efficiency of hospitals’. The European Journal of Health Economics. 11(3): 291–304. Noordegraaf, M. (2007) ‘From Pure to Hybrid professionalism: Present Day professionalism in Ambiguous Public Domains’. Administration & Society. 39: 761-785
Peij, S. C. (2011) ‘Corporate governance in de non-profit sector’, in: Handboek voor
corporate governance. Deventer: Kluwer. Eerste editie
67 Sijmons, J.G. (2010) ‘Maatschappelijk ondernemen en toezicht op publieke belangen in de zorg?’ RegelMaat. 25(3): 123-136
II. Beleidsdocumenten
Achtergronddocument Advies Integrale Tarieven medisch specialistische zorg 2015 van de Nederlandse Zorgautoriteit, 28 juni 2013. Verkregen via:
http://www.nza.nl/zorgonderwerpen/zorgonderwerpen/ziekenhuiszorg/publicaties/integrale- tarieven/ laatst geraadpleegd op 28 mei 2015
Advies Integrale Tarieven medisch specialistische zorg 2015 van de Nederlandse Zorgautoriteit, 28 juni 2013. Verkregen via:
http://www.nza.nl/zorgonderwerpen/zorgonderwerpen/ziekenhuiszorg/publicaties/integrale- tarieven/ laatst geraadpleegd op 28 mei 2015
Akkoord fiscale behandeling samenwerking medisch specialisten/ziekenhuizen vanaf 1-1- 2015, 17 december 2013 gericht aan het ministerie van Financiën. Verkregen via:
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/brieven/2013/12/17/brief-over- akkoord-fiscale-behandeling-samenwerking-medisch-specialisten-ziekenhuizen-vanaf-1-1- 2015.html laatst geraadpleegd op 28 mei 2015
Akkoord fiscale behandeling samenwerking medisch specialisten/ziekenhuizen vanaf 1-1- 2015 gericht aan OMS en NvZ, 18 december 2013. Verkregen via:
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/brieven/2013/12/18/brief-over-het- akkoord-fiscale-behandeling-samenwerking-medisch-specialisten-ziekenhuizen-vanaf-1-1- 2015.html laatst geraadpleegd op 28 mei 2015
Commissie Meurs: advies van de commissie inkomens medisch specialisten onder
voorzitterschap van prof. dr. P.L. Meurs. 'Gezond belonen. Beleidsopties voor de inkomens van medisch specialisten', 10 oktober 2012. Verkregen via:
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/rapporten/2012/10/10/gezond- belonen-beleidsopties-voor-de-inkomens-van-medisch-specialisten.html laatst geraadpleegd op 28 mei 2015
Convenant Bekostiging vrij gevestigd medisch specialisten transitie 2012-2014, 31 mei 2011. Verkregen via: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en
publicaties/convenanten/2011/06/08/convenant-bekostiging-vrij-gevestigd-specialisten-2012- 2014.html laatst geraadpleegd op 28 mei 2015
Handreiking IGZ i.v.m. gevolgen ‘Medisch Specialist 2015’, 4 november 2014. Verkregen via: http://www.igz.nl/onderwerpen/curatieve-gezondheidszorg/ziekenhuizen/ laatst geraadpleegd op 28 mei 2015
Kamerbrief over invoering integrale bekostiging medisch-specialistische zorg, 18 december 2013. Kenmerk: 184690-115598-CZ Verkregen via: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-
68 en-publicaties/kamerstukken/2013/12/18/kamerbrief-over-invoering-integrale-bekostiging- medisch-specialistische-zorg.html laatst geraadpleegd op 28 mei 2015
Kamerbrief over Regeling transitiegelden bij invoering integrale bekostiging medisch specialistische zorg. 2 september 2014. Kenmerk 644824-123815-CZ. Verkregen via: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-
publicaties/kamerstukken/2014/09/02/kamerbrief-over-regeling-transitiegelden-bij-invoering- integrale-bekostiging-medisch-specialistische-zorg.html laatst geraadpleegd op 20 juni 2015 Kamerbrief over stand van zaken invoering integrale bekostiging, 31 oktober 2014.
Kenmerk: 682971-128729-CZ.Verkregen via: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en- publicaties/kamerstukken/2014/10/31/kamerbrief-over-stand-van-zaken-invoering-integrale- bekostiging.html laatst geraadpleegd op 28 mei 2015
Kwaliteitswet Zorginstellingen. Verkregen via:
http://wetten.overheid.nl/BWBR0007850/geldigheidsdatum_24-06-2015 laatst geraadpleegd op 24 april 2015
Model Samenwerkingsovereenkomst. Verkregen via:
https://www.integralebekostiging2015.nl/informatiemateriaal/ laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
Model Toelatingsovereenkomst 2011. Verkregen via https://www.nvz-
ziekenhuizen.nl/onderwerpen/model-toelatingsovereenkomst laatst geraadpleegd op 11 juni 2015
‘Monitor integrale bekostiging’ Nederlandse Zorgautoriteit, 17 december 2014.Verkregen via: http://www.nza.nl/publicaties/nieuws/NZa-benoemt-aandachtspunten-bij-invoering-integrale- bekostiging/ laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
Nederlandse Zorgautoriteit: uitvoeringstoets van budget naar prestatie, 19 januari 2010. Verkregen via: http://www.nza.nl/95832/Prestatiebekostiging-ziekenhuizen-per-2011 laatst geraadpleegd op 18 juni 2015
Nota ‘Vraag aan bod’. 16 juli 2001. Verkregen via:
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-27855-2.html laatst geraadpleegd op 15 juni 2015 Onderhandelingsresultaat NVZ/OMS versie 20 september 2011: toelichting bij de
modeltoelatingsovereenkomst. Verkregen via: https://www.nvz-ziekenhuizen.nl/_library/5652 laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
Het Witte Boek Deel V: Modellen 2015: uitgave de Orde van Medisch Specialisten:. Verkregen via: http://www.demedischspecialist.nl/dossier/integrale-bekostiging laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
69
III. Media
‘Aanpak van medisch specialisten lijkt minister Borst toch uit de vingers te glijden’, in Trouw op 17 april 1997
http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/2751049/1997/04/17/Aanpak-van- medisch-specialisten-lijkt-minister-Borst-toch-nog-uit-de-vingers-te-glijden.dhtml laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
‘De artsen kregen altijd wat ze wilden: Nederlandse specialisten verdienen verhoudingsgewijs veel. Daar komt straks een einde aan’, NRC Handelsblad, 29 november 2010
‘Goede zorg-ideeën gesneuveld in fiscale orkaan’, Het Financieele Dagblad, 22 juni 2015. Verkegen via: http://fd.nl/economie-politiek/1108588/goede-zorg-ideeen-gesneuveld-in- fiscale-orkaan laatst geraadpleegd op 25 juni 2015
‘Ik verwacht geen problemen met de fiscus’, Zorgvisie, 16 mei 2014
‘Integrale Bekostiging: bel voor de laatste ronde’, Medisch Contact, 4 december 2014. Verkregen via: http://medischcontact.artsennet.nl/archief-
6/Tijdschriftartikel/147508/Integrale-bekostiging-bel-voor-de-laatste-ronde.htm laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
‘Missie Schippers is een stuk complexer geworden’, De Volkskrant, 6 februari 2015. ‘MSB’s gaan uit elkaar spatten’, Zorgvisie, 27 maart 2015. Verkregen via:
http://www.zorgvisie.nl/Financien/Nieuws/2015/4/-1738812W/ laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
‘Slechts 560 specialisten gaan in loondienst’, De Volkskrant, 4 maart 2015. Verkregen via: http://www.volkskrant.nl/binnenland/slechts-560-specialisten-gaan-in-loondienst~a3883921/ laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
‘Specialisten worden échte ondernemers’, Het Financieele Dagblad, 27 oktober 2014.
Verkregen via: http://fd.nl/economie-politiek/900253/specialisten-worden-echte-ondernemers laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
‘Terugblikken, maar verwonderd?’ Medisch Contact, 6 mei 2011. Verkregen via: http://medischcontact.artsennet.nl/archief-6/Tijdschriftartikel/95542/Terugblikken-maar- verwonderd.htm laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
‘Winstuitkering zorg voorlopig van agenda’, Zorgvisie, 10 december 2014. Verkregen ia http://www.zorgvisie.nl/Financien/Nieuws/2014/12/Winstuitkering-zorg-voorlopig-van- agenda-1662941W/ laatst geraadpleegd op 10 juni 2015
‘Zorg niet gebaat bij ‘medisch-specialistisch bedrijf’’, Medisch Contact, 8 januari 2015. Verkregen via http://medischcontact.artsennet.nl/archief-6/Tijdschriftartikel/147918/Zorg- niet-gebaat-bij-medischspecialistisch-bedrijf.htm laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
70 ‘Zorgmiljoenen onnodig verspild aan fiscaal advies’, Het Financieele Dagblad, 19 juni 2015. Verkregen via: https://fd.nl/economie-politiek/1108320/zorgmiljoenen-onnodig-verspild-aan- fiscaal-advies laatst geraadpleegd op 25 juni 2015
IV. Overige
‘Bekostiging ziekenhuiszorg’. Verkregen via http://www.nvz-
ziekenhuizen.nl/onderwerpen/bekostiging-ziekenhuiszorg#dbc laatst geraadpleegd op 14 mei 2015
‘Opstelten: Bestuur en Toezicht stichtingen verbeteren’. Verkregen via:
http://www.rijksoverheid.nl/nieuws/2014/02/06/opstelten-bestuur-en-toezicht-stichtingen- verbeteren.html laatst geraadpleegd op 9 juni 2015
‘Professionele autonomie’ definitie van de Landelijke vereniging van Artsen in Dienstverband. Verkregen via:
http://www.lad.nl/thema/detail/default.aspx?thema=Professionele%20autonomie laatst geraadpleegd op 21 juni 2015
‘Toezicht op kwaliteit van zorg’. Verkregen via:
http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/kwaliteit-van-de-zorg/toezicht-in-de-zorg laatst geraadpleegd op 9 juni 2015
‘Trends in de Gezondheidszorg’, CPB Policy Brief. 11/2011. Verkregen via:
http://www.cpb.nl/publicatie/trends-in-gezondheid-en-zorg laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
‘Wat is een stichting en wat is een vereniging?’ Verkregen via:
http://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/zakelijk/bijzond ere_regelingen/stichtingen_en_verenigingen/wat_is_een_stichting_en_wat_is_een_vereniging _s/wat_is_een_stichting_en_wat_is_een_vereniging laatst geraadpleegd op 31 mei 2015 Blank, J.L.T., Eggink, E. & Merkies, A.H.Q.M. (1998) ‘Tussen bed en budget: een empirisch onderzoek naar de doelmatigheid van algemene en academische ziekenhuizen in Nederland’/ Den Haag : Sociaal en Cultureel Planbureau. Verkregen via
http://www.scp.nl/Publicaties/Alle_publicaties/Publicaties_1998/Tussen_bed_en_budget laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
Canoy, M. (2009) ‘Marktwerking in de zorg: ondernemende zorg of zorgende ondernemers’. In verkorte vorm uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar op het terrein van “Concurrentie en regelgeving in de Zorg”, aan de Universiteit van Tilburg, vanwege de Stichting Bijzondere Leerstoelen UvT. p. 1-28
Ecorys Research and Consulting (2010) ‘Annex II: Governance in ziekenhuizen. Landenstudies ’. 7 juni 2010
71 Kleef, R. van, Schut, E. & van de Ven, W. (2014) ‘Evaluatie zorgstelsel en risicoverevening acht jaar na invoering zorgverzekeringswet succes verzekerd’, Erasmus Universiteit
Rotterdam Instituut Beleid & Management Gezondheidszorg
KNMG Publicatie: Nederlandse artseneed inclusief Eed van Hippocrates Verklaring van Geneve 2004. Verkregen via:
http://knmg.artsennet.nl/Publicaties/KNMGpublicatie/62487/Nederlandse-artseneed-inclusief- Eed-van-Hippocrates-Verklaring-van-Geneve-2004.htm laatst geraadpleegd op 23 juni 2015 Orde van Medisch Specialisten visiedocument ‘De Medisch Specialist 2015’. Oktober 2012. Verkregen via:http://www.demedischspecialist.nl/onderwerp/positie-medisch-specialist laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
PWC onderzoek in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (2013) ‘Hoofdrapportage: naar een duurzame relatie tussen ziekenhuis en medisch specialist’, 1 juli 2013. Verkregen via: https://www.nvz-ziekenhuizen.nl/onderwerpen/integrale-tarieven- 2015/documenten/ laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
Toespraak Yvonne van Rooy bij de Jaarlijkse ontmoeting NVZ, 29 januari 2014. Verkregen via: http://www.nvz-ziekenhuizen.nl/_page/12769/1325-nvz-voorzitter-van-rooy-minder- maar-betere-regels laatst geraadpleegd op 20 juni 2015
Zorgbrede Governancecode 2010. Verkregen via:
72
Bijlage I: Topic lijst interviews
Introductie
1. Introductie onderzoek
2. Wat is uw ervaring met de integrale bekostiging? Invoering integrale bekostiging
3. Wat is de impact van de Integrale Bekostiging?
4. Waar lopen ziekenhuizen tegenaan? Waar wordt over gesproken? 5. Waar wordt niet over gesproken?
Bestuurbaarheid
6. Wat voor invloed heeft de integrale bekostiging op de doorzettingsmacht van de Raad van Bestuur?
7. Wat is de invloed van het autonome karakter van de beroepsgroep op het vraagstuk? Toekomst
8. Wat verwacht u voor de toekomst voor ziekenhuizen? Slot
9. Hoe interpreteert u de doelformulering van minister Schippers over de integrale bekostiging: ‘het gelijk stemmen van belangen’ tussen medisch specialist en ziekenhuis?
73
Bijlage II: Geanonimiseerd overzicht respondenten
Overzicht Respondenten
Functie Soort Interview Code
Respondenten binnen het ziekenhuis
1. Bestuursvoorzitter algemeen ziekenhuis Gericht R1
2. Interim bestuurder algemeen ziekenhuis Gericht R2
3. Manager Human Resources algemeen ziekenhuis Gericht R3
4. Manager Financiën algemeen ziekenhuis Gericht R4
5. Voorzitter Coöperatie MSB Gericht R5
6. Interim bestuurder Maatschap MSB Gericht R6
7. Professioneel bestuurder Coöperatie MSB Gericht R7
Respondenten buiten het ziekenhuis
8. Voormalig bestuurder algemeen ziekenhuis Verkennend R8
9. Voormalig bestuurder algemeen ziekenhuis Controlerend R9
10. Voormalig bestuurder algemeen ziekenhuis Controlerend R10
11. Kwaliteitsmedewerker Federatie Medisch Specialisten Gericht R11
12. Sectormanager Gezondheidszorg bij een grote bank Verkennend R12
13. Manager bij een grote zorgverzekeraar Gericht R13