De overheid mag optreden als ondernemer en concurreert dan ook regelmatig met bedrijven. De overheid moet zich wel aan regels houden om oneerlijke concurrentie met bedrijven te voorkomen. Die regels zijn vastgelegd in de Wet Markt en Overheid. Zo moeten overheden volgens deze wet alle kosten doorberekenen in de prijs als ze de markt op gaan. Ook mogen zij hun eigen
overheidsbedrijven niet bevoordelen door bijvoorbeeld een goedkope lening te verstrekken. ACM houdt toezicht op deze regels.
4.3.1 Overgangstermijn tot 1 juli 2014
Tot 1 juli 2014 gold een overgangstermijn voor de Wet Markt en Overheid. Overheden hadden twee jaar de tijd om zich voor hun bestaande activiteiten voor te bereiden op de nieuwe gedragsregels. Om overheden hierbij te helpen besteedde ACM veel tijd aan voorlichting voor een juiste en tijdige invoering van de Wet Markt en Overheid. ACM streefde hierbij naar een spontane naleving van de wet.
Anita Vegter, bestuurslid ACM, gaf in februari een toespraak tijdens een informatiemiddag over de Wet Markt en Overheid en de Europese mededingingsregels. Deze middag was georganiseerd door ACM, het Kenniscentrum Europa decentraal en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). ACM riep overheden op om de Wet Markt en Overheid door te voeren en te zorgen voor een gelijk speelveld als ze economische activiteiten uitvoeren. Uit een steekproef van ACM in het najaar van 2013 onder 35 gemeenten op het gebied van sportactiviteiten bleek dat een beperkt aantal gemeenten maatregelen had genomen om te voldoen aan de nieuwe wet.
Daarnaast lanceerde ACM in maart de ‘Markt en Overheid Test’. Dit is een online test waarmee gemeenten, provincies, Rijk en waterschappen kunnen nagaan of de gedragsregels uit de Wet Markt en Overheid van toepassing zijn op hun situatie. Ook bundelde ACM sprekende en luchtige
voorbeelden van mogelijke economische activiteiten in een boekje met de titel ‘Als ambtenaren ondernemers worden’. Zo wordt snel duidelijk in welke gevallen de Wet Markt en Overheid van toepassing is en in welke niet. Ten slotte beantwoordde ACM veel vragen van gemeenten over de toepassing van de wet persoonlijk, telefonisch of bij de gemeente zelf.
ACM gaf in maart verder inzicht door twee diensten van de Dienst Wegverkeer (RDW) te analyseren, namelijk het ophalen en raadplegen van voertuiggegevens. Dat gebeurde op verzoek van een private onderneming. De onderzochte activiteiten hadden betrekking op het verstrekken van gegevens uit het Kentekenregister door de RDW. ACM gaf antwoord op de vraag of deze diensten een economische activiteit zijn in de zin van de wet. ACM concludeerde dat het enkel verstrekken aan het publiek van deze gegevens, die de RDW in het kader van haar wettelijke taak beheert, geen economische activiteit is. Dit kan anders zijn als de gegevens worden bewerkt of “verrijkt”.
In april nam ACM een besluit over Filmclub Naaldwijk versus Stichting Bibliotheek Westland en de gemeente Westland. Filmclub Naaldwijk was van mening dat de verhuurvoorwaarden van de Bibliotheek Westland voor het uitlenen van dvd’s en blu-ray discs in strijd zijn met de bepalingen in de Wet Markt en Overheid en het verbod op misbruik van een machtspositie. Filmclub Naaldwijk vroeg ACM om hiertegen op te treden. Het verzoek om op te treden op grond van de bepalingen in de Wet Markt en Overheid is afgewezen, omdat de wet op deze situatie niet van toepassing is. Het verzoek om op te treden op grond van het verbod op misbruik van een machtspositie is eveneens afgewezen op basis van het door ACM gehanteerde prioriteringsbeleid.
Ten slotte deed ACM in deze periode onder meer drie audits bij overheden op hun verzoek om ervaring op te doen met de toepassing van de gedragsregels in de praktijk.
4.3.2 Toezicht ACM na 1 juli 2014
Vanaf 1 juli 2014 geldt de Wet Markt en Overheid voor alle economische activiteiten van overheden. Na deze datum legde ACM de focus meer op handhaving, dat wil zeggen het controleren of
overheden zich aan de regels houden.
ACM riep ondernemers op om tips over oneerlijke concurrentie door overheden bij ACM te melden. Om hierbij te helpen publiceerde ACM een folder voor ondernemers die last hebben van oneerlijke concurrentie door een overheid. ACM zal bij concrete tips onderzoeken of er schade is voor bedrijven. Als dat zo is, dan kan ACM een zogenaamde 'last onder dwangsom’ opleggen om het stoppen van de overtreding van de wet af te dwingen.
ACM kondigde verder aan dat zij na 1 juli zelf drie sectoren nader onder de loep zou gaan nemen. Deze zijn: de inzameling van bedrijfsafval, de exploitatie van sportaccommodaties en de exploitatie van parkeergarages. ACM publiceert de resultaten van deze sectorstudies begin 2015.
5 Regulering
ACM reguleert de energie-, telecom-, post- en een aantal vervoersmarkten. Dit zijn markten met weinig aanbieders, soms is er sprake van monopolisten. De regulering heeft tot doel consumenten meer keuzemogelijkheden te bieden en te waarborgen dat ze diensten tegen een goede kwaliteit en betaalbare prijs kunnen krijgen. Per markt verschillen de instrumenten die ACM kan inzetten. Voor energiebedrijven die vanwege hun (natuurlijke) monopolie niet kunnen concurreren stelt ACM onder meer de (maximum)tarieven vast. Op de telecommarkten kan ACM netwerken openstellen, zodat er meer concurrentie komt. Op de post- en vervoersmarkten kan ACM weer andere instrumenten inzetten.