Toezeggingen over waarborging non-discriminatoir vreemdelingentoezicht

Naast de wettelijke omschrijving in de Vw 2000 betreffende de noodzaak tot objectivering van het redelijk vermoeden van illegaal verblijf, is ten tijde van de voorbereiding van de nieuwe Vreemdelingenwet door het kabinet aangegeven dat verscheidene activiteiten zouden worden ondernomen om de non-discri-minatoire toepassing van het toezichtcriterium door de politie te bevorderen.47

In de Nadere Memorie van Antwoord van het kabinet zijn de volgende activitei-ten rond de algemene informatieoverdracht en instructie aangekondigd: – het opstellen van een toelichting, met voorbeelden, in de

Vreemdelingencirculaire;

– het uitdragen van ontwikkelingen in de jurisprudentie in te organiseren themadagen;

– de organisatie van een instructiedag ‘Toezicht’ vóór de inwerkingtreding van de Vw 2000 voor alle circa 1.000 toezichtregisseurs van de vreemde-lingendiensten (georganiseerd door het Landelijk Selectie- en

Opleidingsinstituut Politie, LSOP). Daarbij is tevens gesteld dat ‘via de toezichtregisseurs de kennis (zal) worden overgedragen aan de functio-narissen belast met de basispolitiezorg’.

Vw 2000 en (non-)discriminatoir vreemdelingentoezicht

In de evaluatie is onder meer de uitvoering van de toegezegde activiteiten beoordeeld om zicht te krijgen op de mate waarin en wijze waarop voor-gestelde waarborgen ten tijde van de inwerkingtreding van de Vw 2000 zijn ingevuld.

5.2.1 Algemene informatieoverdracht introductie Vw 2000

Ten aanzien van de algemene informatieoverdracht ten tijde van de inwerkingtreding van de Vw 2000, wordt door ons geconstateerd dat het merendeel van de vooraf aangekondigde maatregelen op dit thema ook feitelijk heeft plaatsgevonden:

– in de nieuwe Vreemdelingencirculaire is zoals door het kabinet aange-kondigd een toelichting met voorbeelden opgenomen (zie eerdere bespreking van voorbeelden van omstandigheden en situaties zoals opgenomen in de Vreemdelingencirculaire 2000 in paragraaf 2.2); – ontwikkelingen in de jurisprudentie over vreemdelingenrecht zijn, voor

zover bij geïnterviewde betrokkenen bekend is, niet expliciet kort na de invoering van de Vw 2000 via landelijke themadagen aan de orde gesteld. Wel is ten tijde van de invoering van de Vw 2000 en daarna periodiek regionaal overleg tussen IND en vreemdelingendiensten gevoerd over onder meer de jurisprudentie, betreffende uitspraken van de vreemdelin-genkamers en van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State;

– om de gevolgen van de invoering van de Vw 2000 en de daaraan gekop-pelde regelgeving voor de vreemdelingendiensten onder meer ook voor de basispolitiezorg in beeld te brengen is tussen maart 2000 en juni 2001 het project ‘Implementatie nieuwe Vreemdelingenwet’ uitgevoerd. Hierover zijn onder meer artikelen verschenen in het Algemeen Politieblad (APB, juni 2000, december 2000 en mei 2001).

5.2.2 Instructie aan vreemdelingendiensten over introductie Vw 2000 Uit gesprekken met de geselecteerde vreemdelingendiensten, met het LSOP (inmiddels tot ‘Politie Academie’ omgedoopt), met de TOV en uit verza-melde kwantitatieve gegevens (zie verder) komt naar voren dat ook de toezeggingen voor de informatieoverdracht over de Vw 2000 eind

2000-begin 2001 feitelijk zijn ingevuld door de organisatie van een algemene informatiedag voor alle functionarissen van vreemdelingendiensten, gevolgd door twee verdiepingsdagen toegespitst op de thema’s Toelating en Toezicht.

Ten behoeve van een algemene instructiedag inzake de Vw 2000 zijn door het LSOP in januari-februari 2001 71 cursussessies georganiseerd waaraan in totaal 1.960 politiefunctionarissen van vreemdelingendiensten hebben deelgenomen. Bij een totaal van circa 1.500 fte op dat moment, nemen we 174 Operationeel toezicht vreemdelingen

175

aan dat de dekkingsgraad van deze instructiedag bij de vreemdelingen-diensten volledig is geweest.

Vervolgens zijn in februari-maart 2001 46 maal verdiepingsdagen ‘toelating’ aangeboden met een deelname van in totaal 957 VD-functionarissen (bij een formatiecapaciteit van circa 900 fte voor toelating op dat moment). In maart 2001 is 41 maal een verdiepingsdag ‘vreemdelingentoezicht’ georganiseerd waaraan 814 cursisten vanuit de VD hebben deelgenomen (bij een formatiecapaciteit van circa 600 fte voor toezicht op dat moment). In een later stadium (najaar 2001) heeft het LSOP twee aanvullende bijeen-komsten georganiseerd ten behoeve van de VD-functionarissen die de verdiepingsdagen in een eerder stadium hadden gemist. Uit de gepresen-teerde gegevens komt naar voren dat (nagenoeg) alle functionarissen bij de vreemdelingendiensten rond of vlak na de inwerkingtreding van de nieuwe Vreemdelingenwet aan de algemene informatiedag hebben deelgenomen. Ook de twee specifieke verdiepingsdagen zijn, afgaande op de beschikbare registratiecijfers, door degenen die met Toelating of Toezicht belast waren door het overgrote deel van de VD-functionarissen gevolgd.

Door het LSOP is derhalve in 2001 invulling gegeven aan de toezeggingen om de informatie over de bevoegdheden vanuit de Vw 2000 onder de vreem-delingendiensten te bevorderen.

5.2.3 Introductie Vw-kennis en overdracht aan basispolitiezorg

In de genoemde Nadere Memorie van Antwoord is tevens op de overdracht van de opgedane Vw-kennis van de ‘toezichtsregisseurs’ van de VD aan de functionarissen van de basispolitiezorg gewezen. Hieraan is ten tijde van de inwerkingtreding van de Vw 2000 geen herkenbare landelijke instructie-richtlijn verbonden. In de praktijk blijkt dat de vreemdelingendiensten van de regiokorpsen zelf aan deze overdracht van kennis invulling geven en daar, gezien de beschikbare capaciteit en uiteenlopende prioritering, wisse-lend mee omgaan (zie verder paragraaf 5.3).

5.2.4 Conclusies over toezeggingen voor waarborging

Uit de verzamelde informatie over de activiteiten die door het kabinet bij de voorbereiding van de nieuwe Vreemdelingenwet zijn toegezegd, wordt geconcludeerd dat een merendeel van deze toezeggingen ook (vroeger of later) feitelijk zijn ingevuld. Dit geldt voor de algemene informatie-overdracht, in de vorm van de Vreemdelingencirculaire 2000 en publicaties via het ‘project Implementatie nieuwe Vreemdelingenwet’. De jurisprudentie die is ontstaan naar aanleiding van de inwerkingtreding van de Vw 2000 heeft haar eigen weg via bestaande kanalen moeten vinden en hieromtrent zijn geen specifieke, landelijk gecoördineerde activiteiten ondernomen. De toezegging om een instructiedag te (laten) organiseren voor alle

ambtenaren die zich bij de vreemdelingendiensten met toezicht bezighiel-den is in het voorjaar 2001 ingevuld. De deelname van de

‘toezichtsregisseurs’ van de vreemdelingendiensten aan de instructiedag is, alle informatie overziend, zeer hoog geweest waardoor gesteld kan worden dat de toezichtsambtenaren bij de vreemdelingendiensten in ieder geval op dat moment op de hoogte zijn gebracht van de consequenties van de invoe-ring van de Vw 2000 voor hun vreemdelingentoezicht.

Aan de overdracht van Vw-kennis van de vreemdelingendiensten aan de politiefunctionarissen van de basispolitiezorg, waarnaar in de Nadere Memorie van Antwoord min of meer terloops is verwezen, is daarentegen rond de inwerkingtreding van de nieuwe Vreemdelingenwet landelijk beschouwd geen structurele invulling gegeven en zijn geen specifieke activiteiten georganiseerd. De invulling van deze activiteiten is aan de regio-korpsen zelf overgelaten. Aan het kennispeil van de politieambtenaren binnen de basispolitiezorg omtrent de (staandehoudings)bevoegdheden zoals geformuleerd in de Vw 2000 is derhalve op dat moment landelijk geen structurele aandacht besteed.

5.3 Huidige borging van non-discriminatoir vreemdelingentoezicht