Het blad werd verder verlucht met wat informatieve stukjes. Zo was er bijvoorbeeld een artikel onder de titel „Van oud naar NIEUW‟. Dat handelde over de verhuizing van de Wereldomroep naar een
„gloednieuw Wereldomroeppaleis‟. Dit was geïllustreerd met tekeningen van de eerder gebruikte villa‟s.
Begin jaren 60 kwamen er steeds meer kortegolfzenders in de lucht. Radio Nederland was dus
genoodzaakt iets te doen om de kans op storingen zoveel mogelijk te verkleinen. J. Vastenhoud schreef dat de genomen maatregelen bestonden onder meer uit een meer efficiënte indeling van de zendschema‟s, alsmede het verschuiven van bepaalde uitzendingen naar andere tijdstippen.
Tijdschriften voor de luisteraar
(7 titels)Dit waren bladen die achtergrondinformatie gaven over uitzendingen, uitvoerenden,
radiopersoonlijkheden, omroepverenigingen en zenders. Illustraties speelden een belangrijke rol, zo kon men tenminste ook eens zien hoe bijvoorbeeld nieuwslezers en artiesten er uit zagen. Als er al technische informatie in voorkomt, is die uiteraard zeer laagdrempelig. Regelmatig vinden we ook besprekingen van grammofoonplaten.
De hieronder beschreven bladen beschouwde ik aanvankelijk als minder belangrijke bijvangst, maar uiteindelijk besloot ik ze toch op te nemen, daar ze natuurlijk eveneens een wezenlijke bijdrage hebben geleverd aan de geschiedenis van de radio in Nederland.
<L1> Radio maandblad
onbekend {januari 1934, februari 1937, 1939} t/m onbekend Uitgave:Redactie: niet gegeven
144 Verschijnt : maandelijks
Soort/Subtitel: informatie voor de radioluisteraar: hoorspelen, artikelen, puzzels en advertenties Bijzonderheden:
Uitvoering: c.a. 8 blz., c.a. 29 x 21 cm
Beschikbaar voor onderzoek: 1934: januari, november/december, 1935: maart, 1937: februari
Het Radio maandblad gaf voornamelijk achtergrondinformatie voor de radioluisteraar. Zo komen we een woordenlijst tegen waarin de betekenis van een aantal „muziek-termen‟ wordt uitgelegd. Verder zijn er informatieve artikelen over hoorspelen, bands en hun leiders, radio in dienst van de politie en een bezoek aan de zender van Boedapest. Ook is er af en toe een verhaaltje “Voor de kleinen”.
In de beschikbare nummers is nergens informatie te vinden over de uitgever of de redactie. Zelfs adressen daarvan ontbreken. Er is maar één adverteerder: Philips. Voor dit bedrijf werd veel advertentieruimte in het blad vrijgemaakt. En als er bij een artikel een radiotoestel wordt afgebeeld komt dat steevast uit Eindhoven. De banden tussen Philips en dat blad moeten dus wel innig geweest zijn.
<L2 > Tuney tunes
6 augustus 1942 t/m {december 1962} onbekend Uitgave: Drukkerij-Uitgeverij J. van Haaren, Gagelstraat 83b, Eindhoven Redactie: V. Conselman, F. Friso, B. Pol, D. Bezemer en S. Peter.Verschijnt: maandelijks
Soort/Subtitel: “Bevat de teksten der nieuwste en beste songs van radio en film”
Bijzonderheden:
Uitvoering: c.a. 26 blz., c.a. 27 x 19,5 cm Beschikbaar voor onderzoek: mei 1952, nr. 100
Uit de subtitel van het 100ste nummer valt al op te maken dat de televisie toen nog geen rol van betekenis speelde. Het onderwerp van dit blad was vooral lichte muziek uit de Verenigde Staten, toen jazz, swing en sweet genoemd. Aanvankelijk bestond de redactie slechts uit één persoon: J. van Haaren, die stiekem naar „De Engelse zender‟ luisterde en op die manier aan de Amerikaanse songteksten kwam. Het achtste nummer verscheen noodgedwongen in de vorm van een gestencild blaadje want door een bominslag werden het handpersje en de letterkast zwaar beschadigd. De eerste (illegale) nummers van het blad waren
145
behalve in Eindhoven ook in Den Haag verkrijgbaar. De verloofde van de redacteur werkte daar en nam op haar werk de verspreiding ter hand.
Aanvankelijk was het blad alleen op Amerikaanse muziek gericht, maar later werden er ook teksten van Nederlandse liedjes in opgenomen. Verder werden er ook paginagrote foto‟s van artiesten in de voor die tijd typische kleuren afgedrukt. Daarvan zullen er in die jaren wel veel, met behulp van punaises boven de bedden van tieners en „twens‟ zijn geprikt.
De achterzijde tenslotte bood ruimte aan contactadvertenties. Ook daaraan was in de jaren 50 blijkbaar al veel behoefte.
<L3 > Klank & Beeld
c.a. 1949 t/m onbekend Uitgave: Nieuwe ‟s Gravelandseweg 75, Bussum Redactie: P. BeishuizenVerschijnt: maandelijks
Soort/Subtitel: “Maandblad voor radio- en televisienieuws”
Bijzonderheden:
Uitvoering: c.a. 24 blz., c.a. x cm
Beschikbaar voor onderzoek: slechts het omslag van november 1949, nr. 3
Zoals de subtitel al aangeeft was dit blad behalve voor radioluisteraars ook bestemd voor televisiekijkers.
In 1948 startten de eerste officiële tv-uitzendingen vanuit Eindhoven. Mogelijk was de uitgave van dit blad een rechtstreeks gevolg daarvan. Op het omslag van het novembernummer uit 1949 lezen we dat Sjoerd de Vrij daarin schrijft over de proefnemingen met een toen geheel nieuw beroep: tv-interviewer in de televisiestudio.
<L4> Luister..!
1952 t/m {1960, 1999} t/m onbekendUitgave: achtereenvolgens: Onnes, Amersfoort, Wegener, Scala, Luister bv Redactie: Frits Versteegh, Jan Vredenburg e.a.
Verschijnt: aanvankelijk 11 x per jaar, m.i.v. oktober 1960 maandelijks
146
Soort/Subtitel: “Onafhankelijk maandblad voor grammofoonplatenliefhebbers”
Bijzonderheden:
Uitvoering: c.a. blz., c.a. x cm
Beschikbaar voor onderzoek: ter inzage gehad bij B&G: 1955 t/m 1960
Zoals uit de subtitel al blijkt was dit een blad voor muziekliefhebbers, voornamelijk van klassieke muziek.
Er waren uitgebreide beschrijvingen van concerten, recensies van grammofoonplaten, interviews met musici en uitgebreide achtergrondinformatie over componisten en hun werk.
Er was ook een plekje ingeruimd waarin op een eenvoudige manier de techniek van de
weergaveapparatuur werd besproken. In het oktobernummer van 1960 wordt aangekondigd dat er vanaf het volgende nummer meer ruimte voor de techniek zal worden vrijgemaakt.
<L5 > Goede ontvangst
november 1954? {1966} t/m onbekendUitgave: Uitgeverij Limburg, Arcen, daarna: Miedema‟s periodiekenbedrijf N.V. achtereenvolgens gevestigd te ‟s Hertogenbosch, Maastricht en Nieuwstadt (L).
Redactie: niet gegeven Verschijnt maandelijks
Soort/Subtitel: sport, artiesten, eenvoudige techniek, reclame radio en tv Bijzonderheden: abonnement was gratis
Uitvoering: c.a. 23 blz., c.a. 27 x 19, later: 31 x 29,5 cm
Beschikbaar voor onderzoek: 1955: mrt, okt, jrg 3: nr.1, jrg 4: nr. 1, 6, 8, 9, jrg 5: nr. 8, jrg 6: nr. 1, 6, 8, jrg 7: nr. 3, 5, jrg 8: nr. 7, jrg 9: 2, 7, jrg 10: nr. 8, jrg 13: nr. 2
Begonnen als onhandig gevouwen krantje van slechts 4 pagina‟s, nam dit blad al gauw de vorm van een tijdschrift aan. Het vaststellen van jaar en maand van verschijnen vereist na de gedaantewisseling wat zoekwerk.
Goede ontvangst lijkt in alle opzichten op het Radio maandblad. Ook hier veel achtergrondinformatie over radioprogramma‟s. Er zijn rubrieken over grammofoonplaten, een bezoekje aan de Blue Diamonds, uitleg over wat een disc jockey precies doet, en onder de kop “Teenagers cocktail” een beschrijving met
147
foto van een piepjonge Peter Koelewijn en zijn rockets. Ook over andere artiesten en presentatoren zijn er regelmatig zeer informatieve en lezenswaardige artikelen.
Een vragenrubriek onder de naam “Wat wilt u graag weten?” beantwoordt het blad alle vragen die op welke manier dan ook iets met radio, televisie, bandrecorders en dergelijke te maken hebben.
Voor geïnteresseerden in de vroegste radiogeschiedenis is de 16-delige serie: “Uit de oude radio-doos”
van Guus Weitzel zeer lezenswaardig. De auteur was met zijn orkest van 1923 tot 1924 regelmatig te horen op de PCGG-zender van Idzerda.
Evenals in het Radio maandblad krijgt Philips in dit blad, als enige adverteerder, ruim baan.
<L6 > Het Radioprogramma
december 1950 t/m onbekend Uitgave:Redactie:
Verschijnt:
Soort/Subtitel: Officieel orgaan van de vereniging van radioluisteraars Bijzonderheden:
Uitvoering: c.a. blz., c.a. x cm
Beschikbaar voor onderzoek: slechts een afbeelding van het omslag van het eerste nummer
Over dit blad is mij vrijwel niets bekend. Op het omslag van De Radio vriend van november 1989 is een foto van het omslag te zien. De zeer korte omschrijving vermeldt enkel dat de uitgave dit periodiek snel verboden werd omdat het “onrechtmatige informatie over radioprogramma‟s bevatte”.
<L7 > De radio vriend
maart 1989 t/m {september 1990} onbekend Uitgave: De Radiovereniging ‟s Gravelandseweg 65 HilversumRedactie: A. J. Heerma van Vos e.a.
Verschijnt : “een keer of negen per seizoen”
Soort/Subtitel: Genootschap van vrienden van het medium radio
148 Bijzonderheden:
Uitvoering: c.a. 16 blz., c.a. 24 x 17 cm
Beschikbaar voor onderzoek: 11 losse nummers uit de periode 1989-1990
Dit was een uitgave van de VPRO. Het maartnummer van 1989 was een proefnummer, nummer 1 verscheen in april van dat jaar. Het blad bevatte veel informatie over radioprogramma‟s van vroeger. In elk nummer onder de titel „Radiogezichten‟ een korte levensbeschrijving van bekende radiomakers en presentatoren, inclusief foto. Bij het decembernummer van 1989 was een schitterende kleurenfoto bijgevoegd van 8 AVRO Luistervinkendiploma‟s uit de jaren 30. In elke uitgave staan ook luistertips en afdrukken van oude radioadvertenties. Een klein, maar schitterend blad voor liefhebbers van
radionostalgie!