N. Laterveer
In de jaren zeve ntig woonde er in een keu rige wijk van Den Haag een a l leenstaa nde vrouw, die va n tijd tot tijd bezoek kreeg van een oudere heer. Dit gebeurt wel vaker; omwonenden denken er da n het h u n ne van. Op zekere dag verdween de dame i n kwestie spoorloos, aldus een mysterie aan de door de b u u rt veronderstelde roma nce toevoegend. Fa m i l i eleden van de vro uw schakelden na enkele dagen de pol itie in, maar dit had geen onm idde l l ij k res u ltaat. Bijna twee weken l ater werd de vrouw gevonden achter een sta pel tui nstoelen i n ee'n schu urtje ac hter de villa. Het onderzoek wees uit dat zij zich van het leven had beroofd.
Aan enkele pol itieverslaggevers was het i n m iddels niet ontgaan dat er bij de wo ning van de vrouw enige pol itie-activiteit had plaatsgevonden; er was een stoffel ij k overschot aa ngetroffen, hoe zat dat?
Meegedeeld werd hoe dat zat en daa rmee was de kous af. Zelfmoord, of zelfdod ing zoals we tegenwoordig zeggen, werd (en wordt, enkele uitzonder i ngen daargelaten) niet publicabel geacht, zeker niet wa n neer een en a nder plaatsvindt i n de intim iteit van de eigen woning.
Voor een aantal b u u rtbewoners was de kous echter i n het geheel n iet af. U iteraa rd onbekend met het recherche-onderzoek groeide in de bu urt de verdenking dat er van moord sprake was. De oudere heer zou de dader zij n, hij was ook ge hoord maar de politie had onvoldoende bewijs. Dit gerucht nam zo'n omvang aan, dat na overleg t ussen rec herche en voorl ichting besloten werd de dagbladpers te vragen de u itkomst van het recherche-onderzoek te publ iceren, i n de verwachting dat daa r mee de n iet 492
ongeva a r l ij ke geruchtenstroom tot sti lsta nd zou komen. Alle Haagse dagbladen gaven a a n het verzoek gevolg. De Haagsche Courant bijvoorbeeld schreef onder de kop 'Overleden vrouw niet vermoord' het volgende:
'In een tuinhuisje achter een villa aan de ... Iaan heeft de politie woensdag het stoffelijk overschot
gevonden van een vrouw, die sinds 30 augustus werd vermist.
Hoewel buren en omwonenden er aanvankelijk van waren overtuigd dat de vrouw zou zijn vermoord, heeft een sectie inmiddels uitgewezen dat zij zichzelf van het leven heeft beroofd.
Omwonenden was het opgevallen dat de vrouw na 30 augustus niet meer op straat verscheen. Aan de deur vonden zij een briefje met de boodschap 'ik kom morgen terug'. Buren waarschuwden de familie en de familie schakelde de politie in. Bij een eerste onderzoek bij de woning werd niets bijzonders aangetroffen. Woensdag ontdekten rechercheurs echter onder dekens in het tuinhuisje het stoffelijk overschot.
Een laboratoriumonderzoek wees uit dat de vrouw een overdosis tabletten moet hebben geslikt.
Bovendien vonden rechercheurs een afscheidsbrief.
Het onderzoek is thans afgesloten'.
Met deze berichtgevi ng werd het kwa lijke gerucht ontzenuwd en het geroddel verstomde. Zonder de 'public service' van de Haagse pers was dit
waarsc hij n l ij k niet zo snel gel u kt, maar op haar beurt wa s de pers niet tot een afgewogen berichtgeving gekomen zonder een behoorlij ke voorl ichting va n pol itiezijde.
I n de h iervoor geschetste zaak was het ontstaa n van een derg e l ij k gerucht niet te voorzien. Bovendien was de ontwikkeling i n het publieke denken over zelfdoding nog maar in een beg i nfase; overl ijdens
advertenties zoa ls die tegenwoordig i n bijvoorbeeld de Volkskrant worden a a ngetroffen ('wij respecteren zijn besl issi ng'), waren toen onbestaa nba a r. Er was dus sprake van voorlichting achteraf en wel van een ongebruikelijk ka rakter, zowel voor de politie als voor de pers.
Wanneer geruc hten te voorzien zij n, l ij kt voorlichting eenvoudig voor de hand te l iggen, hoeveel
terug houding ook geboden kan zij n. M a a r in de
praktijk wordt niet zelden het tegengestelde
vertoond. Er zijn nog a ltijd a utoriteiten die menen dat de actua liteit van bepaa lde feiten en omstandig
heden door hen wordt bepaa ld. Hoe een dergel ijke opstelling geruchtvorming ka n bevorderen i s gebleken b i j een moordzaak d i e zich, n u bijna een jaar geleden, i n Voorschoten afspeelde.
In de late avondu ren va n di nsdag 9 november m i ste een i nwoner van Voorschoten bij zijn t h u i skomst zijn echtgenote en haar hond. Na enige tijd meldde hij de vermissing bij de Rijkspol itie, die i n de loop va n de nacht een zoekactie hield i n het pa rk rondom de begraafplaats 'Rosenburg h '. De vrouw l iet daa r volgens vaste gewoonte de hond uit, na haar a uto op het bij de begraafplaats gelegen pa rkeerterrein te hebben geplaatst. De a uto werd daa r ook n u aa ngetroffe n.
De volgende morgen om kwart voor acht werd het stoffel ij k overschot va n de vrouw gevonden op een moei l ij k toeganke l ijk stukje grond aan de rand van het pa rk. Haar hond, een goedaardige en bedaagde labrador, zat i n de nabij heid. De gebr u i kel ijke pol itie
maatregelen kwa men snel op gang; a l na een half u u r stond de plaats delict i n de hekken met daa rachter de eerste vertegenwoordigers van de publ ieke bela ngstelling. I n de onmidde l l ij ke nabij heid l igt name l ij k het fietspad, dat va naf Rose nburgh via de Horstlaan richti ng Wassenaar en Den Haag loopt en dat, beha lve door tienta llen forensen va nwege de la ndelijke omgevi ng, ook wordt benut door honden
uitlaters en tri mmers, van beiderlei kunne.
Omdat het groepsburea u va n de R ij kspolitie te klei n is vestigde het opspori ngsteam zich enkele u ren later in de brandweerkazerne in de wijk Bijdorp. In de loop van de middag en avond werden b u u rtonderzoeken gehouden bij de woning va n het slachtoffer en in de omgevi ng va n de plaats delict.
De volgende morgen, donderdag 1 1 november, werd het onderzoek, onder meer in de omgeving va n de plaats delict, voortgezet. Evena ls de vorige dag wa s ook bij de bra ndweerkazerne sprake va n waarneem
ba re pol itie-activiteiten. I ntussen werd er gesleuteld aan een persbericht, maar toen dat in de middag de kra nten bere i kte, waren de avondbladen gesloten en had de eigen n ieuwsgaring al voor de nodige
berichtgeving gezorgd. 'Al len, incl usief het openba a r min isterie, zwijgen als het graf', me ldde die avond d e Leidse Coura nt, geheel i n de ba n va n d e p l e k des onheils. Overigens had de kra nt wel gelijk en gaf de hier beklemtoonde zwijgzaam heid (of liever geheim
zin nigheid) extra voedsel aan de geruchten die een dag eerder wa ren ontstaa n . AI i n de loop van woensdag vormde de gebe u rtenissen bij het park Rosenburgh de talk of the town. Nog diezelfde avond hadden een aanta l dorpsbewoners sterke
vermoedens va n een tweede moord. Die zo u hebben plaatsgevonden in de omgeving va n de bra ndweer
kazerne; de dag daarop wist het ha lve dorp tot in deta i l s hoe de vork aan de steel zat.
I l l ustratief voor het verloop va n de geruchtvorming is de erva ring va n mijn echtgenote, die op donderdag
morgen een wi n kel binnenkwam, wa ar ge kwestie net in bespreking was. De winkelj uffrouw wist er va n, haar vader werkte bij de P.T.T. e n die had gehoord dat bij de brandweerkazerne nog een vrouwe l ij k slachtoffer was gevonden. ' Hoe dan?', 'Nou', wi lde het meisje aanvangen, maar een zo j u ist binnengetreden man wist het nog beter. 'D'r h a l s is afgesneden'. 'Nee hoor, m'n vader hoorde dat ze gewurgd is'. Waarop de man u itriep 'Ach wel nee, I k h e b 't toch zelf va n lange Henny gehoord ! ' .
Met d i t beroep o p een, uiteraard u i t d e l ucht gegrepen, mededeling van een locaal bekende politiefunctionaris, werd een geruc ht, zou je kunnen zeggen, bij na a mbtel ijk bevestigd. Lichtgelovigheid en gebrek aan betere bronnen doen i n d it soort za ken de rest. Het Leidsch Dagblad kreeg dezelfde dag tien telefonische meldi ngen va n de tweede moord. Het was trouwens de enige krant die 'savonds de berichtgeving kon stoelen op officiële mededel i ngen, omdat de redactie na de nodige druk de di stricts
comma nda nt had kunnen bewegen tot het doen va n enige voorl ichting .
De reden voor a l die zwijgzaamheid werd op vrijdagavond in het Bin nen hof en de Leidse Courant onder de kop 'Politie houdt moord r u i m 30 u u r gehe i m ' u i t d e doeken gedaan. 'Wij dachten i n eerste
P. D. Voorschoten. Onder het midden van de foto loopt vanuit de bosjes een wil markeringslint naar het fietspad. Rechtsboven een gedeelte van de begraafplaats Rosenburgh. Daarachter ligt de woonwijk Boschgeest. Foto Korps Rijkspolitie, Dienst Luchtvaart.
insta ntie met een zelfmoord te ma ken te hebben', verklaa rde een pol itiewoordvoerder. Pas tien dagen
later werd het hardnekkige gerucht over de tweede moord door de betrokken officier va n j ustitie op een persconferentie over de aanhouding van de dader van de werke l ij ke moord naar het rijk der fabelen verwezen .
De gang v a n zaken i n Voorschoten leidt tot d e conclusie d a t de verantwoorde l ijke a utoriteit (en) wei n ig zicht heeft (hebben) gehad op de functie en de werkwijze van de pers en zich ook n i et bewust is (zijn) geweest van het effect, dat een i n a l l e
open baarheid opererend maar tegel ijkertijd volstrekt zwijgend politie-appa raat in een kleinschal ige gemeenschap teweegbrengt.
Bij de aa nvang va n elk recherche-onderzoek zijn er onzekerheden die tot terughouding nopen. Maar waa rneemba re politie-activiteiten vragen om een snelle toel ichti ng, hoe s u m m ier ook. De journalistiek had i n de onderhavige zaak bij behoorl ij ke
voorlichting de doodsoorzaa k desgevraagd zonder twijfel in het m i dden gelaten. Bovendien had vermelding in de kra nten van de brandweerkazerne als basis voor het onderzoeksteam vermoedel ijk geruchtvorm i ng als besch reven voorkomen.
Er is nat u u rl ijk geen ra mp gebeurd. Maar i n een tijd waa r i n het publiek m iddels televisiespotjes wordt gevraagd het voorkomen van m i sdrijven als een
494
gezamenl ijke taak van politie en burgerij te zien, mag er hier en daar we l wat meer deskundige a a ndacht a a n de voorl ichting worden gegeven. Een zaak a ls Voorschoten staat n iet op zich zelf. Er is a l voldoende onrust over de cri m i n a l iteit. Daar ook nog eens d e o n h e i l va n het zwijgen aan toe t e voegen ka n gevaarlijke verteken i ngen geven.
Kort na de trag ische gebe u rtenis in het park Rosenburgh ontmoette ik bij wederzijdse kenn issen de aa nstaa nde schoonvader van de eerder genoemde lange Hen ny, een zeer rijzige wachtmeester van de groep Voorschoten.
H ij (de schoonvader d us) stak bij die gelegenheid zij n i nste m m i ng met d e partnerkeuze van zij n dochter niet onder stoelen of ba nken. ' Een prima vent, prima vent', maar - zo voegde h ij er bijna vero ngel ijkt aan toe - 'die k n u l vertelt nou nooit wat ! ' .
Z o hoort dat, m a a r niet in a l le geva l len.
Het leven wordt onve i l iger. Cri m i n a l i·
teitscijfers sch ieten omhoog. Aanval
len op l i j f en goederen worden steeds bruta ler.
Daarom zijn maatregelen gepoden.
Vanuit maatschappelijk én i nd ividu·
eel belang.
De B l oemers/Nassau Groep onder
kent dit belang. De Bloemers/Nassau Groep is een internationaal werkende, gespecial iseerde verzekeri ngs· en her·
verzekeri ngsorgan i sa t ie.
Om verzekeren van zware i nbraakrisi·
co's verantwoord te kunnen verzor·
gen, bleek een goed i nzicht in de beo vei l i g i ngsproblematiek noodzakel ijk.
Dit leidde tot de opricht i n g van Bloe·
mers Beve i l i g i ng B.V., om enerzijds de kwal iteit en het nut van bestaande beve i l igingsi nstal laties bij aangebo
den inbraakrisico's te kontroleren en te beoordelen en anderzijds in eigen beheer inbraakbevei l i g i ngssystemen te k u n nen i nstal leren.
Het instal leren van een op de situatie afgestemd beve i l ig i ngssysteem is zo·
wel voor de verzekeraar als de verze·
kerde/opd rachtgever van groot beo lang.
Nassau Verzekering Maatschappij B.V.
Bloemers & Co (Herverzekering) B.V.
Bloemers Beve i l ig i ng B.V. streeft daarbij kwal iteit en betrouwbaarheid na. Aangezien het voorkomen en beo perken van schade ten gevolge van i nbraak onze belangrijkste doelstel·
l ing is, adviseert en instal leert B l oe
mers Beve i l iging B.V. al leen 1e klas i nstal l at ies.
Bij Bloemers Beve i l iging B.V. kunt u o.a. terecht voor:
1 . Het adviseren en instal leren van hoogwaardige, betrouwbare in·
braakbeveiligi ngssystemen, aange·
past aan de specif ieke omstandig·
heden bij part i c u l ieren, bedrijven en overhei d (bijv. juwel iers, bontza·
ken en opslagrui mten).
2. Het i nspecteren en beoordelen van bestaande inbraakbeveiligings·
systemen op h u n doelmatigheid (bijv. voor de verzekering), waarbij een i nspectierapport met even·
tuele aanbeveli ngen wordt u i t ge
bracht.
Bloemers
Beveiliging B.V.
Eendrachtsweg 38 301 2 LC Rotterdam
Telefoonnr. 0 1 0 · 33 06 05 "'end
Bloemers Beveiliging B.V.
Bloemers & Co Assuradeuren
.riuutcur van een groeP produk'''' ui' hol Philip' .eI«o_uni",.;e-assor.;rnen., de in Ned"land