4. Imagoschade risico
8.3 Suggesties voor vervolg onderzoek
Naar aanleiding van dit onderzoek, is er een aantal suggesties voor vervolgonderzoeken gedaan. Als eerste is het waardevol om te onderzoeken of de kwaliteit van de risicoverantwoording van ziekenhuizen verandert doordat het maatschappelijk verslag vanaf 1 januari 2013 niet meer wettelijk verplicht is. De jaarverslagen van 2013 waren voor dit onderzoek helaas nog niet beschikbaar op het moment van schrijven van dit onderzoek. Door hetzelfde onderzoek te herhalen zodra deze jaarverslagen wel beschikbaar zijn kan gekeken worden wat het effect is van deze wetswijziging op de risicoverantwoording van ziekenhuizen.
50 Ook is het interessant om te onderzoeken of er verschillen zijn omtrent risicoverantwoording tussen ziekenhuizen met verschillende rechtssystemen. Landen met een Angelsaksische achtergrond, zoals de Verenigde Staten, Engeland en Australië kennen een rechtssysteem dat gebasseerd is op common law . Daarnaast zijn er landen met een code law achtergrond, waarvan Nederland en Duitsland een voorbeeld zijn. Het voornaamste verschil tussen beide rechtssystemen is de manier waarop het recht ontstaan is. In code law landen ligt de basis voor de rechtshandhaving in gemaakte regelgeving en wordt deze vanuit de overheid opgedragen, terwijl voor common law landen de rechtshandhaving gebaseerd is op jurisprudentie (La Porta e.a., 1998). Juist op het gebied van risicoverantwoording, waar nog relatief veel mogelijkheden bestaan om ook op vrijwillige basis informatie in het jaarverslag weer te geven, is het interessant om de invloed van het rechtssysteem op de kwaliteit van de risicoverantwoording te meten. Tot slot is het interessant om te onderzoeken of de kwaliteit van de risicoverantwoording van GGZ instellingen verschilt van ziekenhuizen. GGZ instellingen zijn na ziekenhuizen de grootste zorg sector van Nederland. Door te onderzoeken wat de kwaliteit van de risicoverantwoording van GGZ instellingen is, kan een vergelijking gemaakt worden met de ziekenhuizen en beoordeeld worden welke sector een hogere kwaliteit van risicoverantwoording in het jaarverslag heeft.
51
Literatuurlijst
Abraham, S. en Cox, P. (2007) Analyzing the determinants of narrative risk information in UK FTSE 100 annual reports, British Accounting Review, Vol. 39, p. 227-248.
Adams, R.B & Ferreira, D. (2004). Gender diversity in the Boarding room, Workingpaper, Stockholm School of Economics.
Adams, R.B. & Ferreira, D. (2009). Women in the Boardroom and their Impact on Governance and Performance, Journal of Financial Economics 94(2), p. 291-309.
Adams, R.B., Hermalin, B en Weisback, M. (2010). The role of boards of directors in corporate governance: A conceptual framework and survey. Journal of Economic Literature 48: 58-107. Akbulut, S. (2011). Hebben vrouwen en mannen verschillende invloed op risicoanalyse?
Amran, S., Bin, A. & Hassan, B. (2009). An exploratory study on risk management disclosure in Malaysian annual reports, Managerial Auditing Journal, 24,1, p. 39-57.
Andreoni, J. en Vesterlund, L. (2001). “Which is the Fair Sex? Gender Differences in Altruism.” Quarterly Journal of Economics 116, p. 293-312.
Arano, K., Parker, C., Terry, R. (2010). Gender based risk aversion and retirement asset allocation, Economic Inquiry, Vol. 28 (1), p. 147-155.
Beattie, V., Mc Innes, B. en Fearnley, S. (2004). A methodology for analyzing and evaluating narratives in annual reports: a comprehensive descriptive profile and metrics for disclosure quality attributes, Accounting Forum, Vol. 28, p. 205-235.
Beretta, S. E. en Bozzolan, S. (2004). A framework for the analysis of firm risk communication, The International Journal of Accounting, Vol. 39, p. 265-288.
Beretta, S. E. en Bozzolan, S. (2007) Quality versus quantity: the case of forward-looking disclosure, Journal of Accounting, Auditing and Finance, forthcoming, available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1011179.
Blumberg, B., Cooper, D.R. en Schindler, P.S. (2005). Business Research Methods. McGraw-Hill, Berkshire.
Bowman, E.H., (1984). Content analysis of annual reports for corporate strategy and risk, Interfaces, Vol. 14, p. 61-71.
Brancheorganisaties in de Zorg, (2010). Zorgbrede Governancecode 2010.
Bungartz, O. (2003). Risk Reporting – Anspruch, Wirklichkeit und Systematik einer umfassenden Risikoberichterstattung deutscher Unternehmen. Sternenfels: Verlag Wissenschaft und Praxis.
Burke, R.J. (2000). Women on Corporate Boards of Directors: International Challenges and Opportunities. Kluwer, Dordrecht.
52 Carter, D.A e.a. (2003). Corporate governance, board diversity and firm value. The Financial Review, Vol. 38, p. 33-53.
Carver, J. (2002). On Board Leadership. Jossey-Bass, John Wiley, New York.
COSO (2004). Enterprise Risk Management-Integrated Framework, Executive Summary. Cox, T.H. & Blake, S. (1991). Managing cultural diversity: implications for organizational competitiveness. Academy of Management Executive 3. p. 45-56.
Craig, L. e.a. (2010) Is the Most Effective Team Team Leadership Shared? The Impact of Shared Leadership, Age Diversity , and Coordination on Team Performance Pearce. Journal of
Personnel Psychology 2010: Vol. 9. p. 105-116.
Deegan, C. (2002) The legitimizing effect of social and environmental disclosures – a theoretical foundation.
Dimaggio, P.J. & Powell, W.W. (1983). The iron cage revisited: institutional isomorphism and collective rationality in organizational fields. American Sociological Review. Vol. 48: 146-160. Dobler, M. (2008). Incentives for risk reporting- A descretionary disclosure and cheap talk approach. The International Journal of Accounting 43: 184-206.
Droogsma, J. (2009). Risicomanagementsystemen in de praktijk. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie 83ste jaargang, juli/augustus 262-273.
Eng, L.L & Mak, Y.T. (2003). Corporate governance and voluntary disclosure, Journal of accounting and Public Policy, 22, p. 325-345.
Fischer, T.M. & Vielmeyer, U. (2004). Analyse von Risk Disclosure Scores: Risikoorientierte Unternehmenspublizität der DAX 100-Unternehmen. Zeitschrift für international und
kapitalmarktorientierte Rechnungslegang, 4(11). 459-474.
Fisher, H. Coughlin, L. Wingard, E., Hollihan, K. (2005). How Women Are Transforming the Practice of Leadership, Enlightened Power; San Francisco, CA: Jossey Bass.
Gul. F.A. e.a. (2011). Does board gender diversity improve the informativeness of stock prices? Journal of accounting and economics 51. P. 314-338.
Hasher & Kim (2005) The attraction effect in decision making: superior performance by older adults.
Hassan, M.K. (2009). UAE corporations-specific characteristics and level of disclosure, Managerial accounting journal, Vol. 24, No. 7, p. 668-687.
Healy, M en Palepu, K. (2001). Information asymmetry, corporate disclosure, and the capital markets: A review of the empirical disclosure literature. Journal of Accounting and Economics 31: 405-440.
53 Hermanson, H.M. (2000). An analysis of the Demand for Reporting on Internal Control.
Accounting Horizons. Vol. 14, issue 3, p. 325-341.
Hillman A.J. e.a. (2002). Women and racial minorities in boardroom: How do directors differ? Journal of Management, Vol. 28, issue 6, p. 747-763.
Kajüter, P. en Winkler, C. (2003). Die Risikoberichterstattung der DAX100-Unternehmen im Zeitvergleich, Zeitschrift für internationale und kapitalmarktorientierte Rechnungslegung, Vol. 3 No. 5, p. 217-228.
Kajüter, P en Esser, S. (2007). Risiko- und Chancenberichterstattung im Lagebericht – Eine empirische Analyse der HDAX-Unternehmen, Zeitschrift für Internationale Rechnungslegung, Vol.2, No. 6, p. 381-390.
Kanfer. R. e.a. (2008). Age and Gender Diversity as Determinants of Performance and Health in a Public Organization: the role of task complexity and Group size. Journal of Applied
Psychology. Vol. 93. No. 6. p. 1301-1313.
Lajili, K. en Zeghal, D. (2005). A Content Analysis of Risk Management Disclosures in Canadian Annual Reports, Canadian Journal of Administrative Sciences, Vol. 22, No 2, p. 125-142.
Lin, Y.C., Raghubir, P. (2005) Gender Differences in Unrealistic Optimism About Marriage and Divorce: Are Men More Optimistic and Women More Realistic?, Personality and Social
Psychology Bulletin, Vol. 31, p. 198-207.
Linsley, P en Shrives P. (2006). Risk reporting: A study of risk disclosures in the annual reports of UK companies. The British Accounting Review 38: 387-404.
Looze, A. de. (2010). De kwaliteit van risicoverslaggeving bij IT ondernemingen: Kwaliteitsanalyse en aanbevelingen.
Lugtenberg, J. (2010). GGZ-instellingen en de verantwoording over risico’s: Onderzoek naar de kwaliteit van de verantwoording over risico’s door GGZ-instellingen in het jaarverslag 2009. McKinsey (2008) Making risk management a value-adding function in the boardroom. Working papers on Risk, no. 2.
Meek, G.K., Roberts, C.B. & Gray, S.J. (1995) Factors influencing voluntary annual report disclosures by U.S., U.K. and continental European multinational corporations, Journal of international business studies, 26, p. 555-572.
Meerman (2012). Risicoverslaggeving bij hoge scholen.
Michiels, A., Vandermaele, S., Vergauwen, P.H. (2009). Risicorapportering door Belgische beursgenoteerde bedrijven, Accountancy, Vol. 4, p. 3-11.
Mohobbot, A. Md. (2005) Coporate risk reporting practice in annual reports of Japanese companies, Journal of the Japanese Association for International Accounting Studies, 2005(March), p. 113-133.
54 Nielsen, S. & Huse, M. (2010). The Contribution of Women on Boards of Directors; Going beyond the Surface, Corporate Governance: An international Review, volume 18 (2), p. 136-146. Power, M. (2004) The Risk Management of Everything: Rethinking the Politics of Uncentainty. Demos, London.
Raad voor de jaarverslaggeving. (2011). Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, Deventer, Wolters Kluwer.
Raffournier, B. (1995). The determinants of voluntary financial disclosure by Swiss listed companies, The European Accounting Review, Vol. 4:2, p. 261-280.
Ray, D.M. (2005). Corporate Boards and Corporate Democracy. Journal of corporate citizenship 20. P. 93-105.
Rose, C. (2005) The Composition of Semi-Two-Tier Corporate Boards and Firm Performance. Corporate Governance: an International Review, Vol. 13, issue 5, p. 691-701.
Roszkowski, J.M. , Daved, D. (2010) Risk perception and risk tolerance changes attributable to the 2008 economic crisis; a subtle but critical difference, Journal of Financial Service
Professional: 42-53
Rowland, A. (1983). Age-Discrimination in retirement: In search of an alternative. American Journal of Law and Medicine, Vol. 8, p 433-480.
Sapienza, P., Zingales, L. & Maestripieri, D. (2009). Gender Differences in Financial Risk Aversion and Career Choices are Affected by Testosterone. Proceedings of the National Academy of Sciences 106(36): 15268-73.
Schaffnit, C. (2010) Toward gender balanced leadership, Deutsche Bank Research.
Slack, T. en Hinings, B. (1994). Institutional Pressures and Isomorphic Change: An empirical Test. Organizations Studies 15: 803-827.
Smith. P. (2001). Myths and Misconceptions. New Zealand Management. Vol. 48, issue 8, p. 52-53.
Sonnenfeld, J.A. (2002). What Makes Great Boards Great, Harvard Business Review. Vol. 80, nr.9, September 2002, p. 106-113.
Streufert, S. e.a. (1990). Age and management team performance. Psychology and Aging, 5, p. 551-559.
Tacheva, S. en Huse, M. (2006). Women directors and board task performance: mediating and moderating effects of board working style. Draft of paper to be presented at the EURAM meeting.
Van Dale., (2005). Groot woordenboek Nederlandse taal, 14e druk, Utrecht, Van Dale lexicografie.
55 Waard de, D.A. (2011) Als de vos de passie preekt: De rol van de accountant bij
duurzaamheidsverslaggeving.
Walt, N. van der en Ingley, C. (2003). Board dynamics and the influence of professional background, gender and ethnic diversity of directors. Corporate Governance: an International Review, Vol. 11, p. 218-234.
Walt, N. van der en Ingley, C. (2004). Diversity – Does it make a better board? New Zealand Management.
Westphal, J.D. & Zajac, E.J. (1995) Who Shall Govern? CEO/Board power, Demographic Similarity, and New Director Selection. Administrative Science Quarterly, Vol. 40, no. 1, p. 60-83.
Zenger, T & Lawrence, B. (1989) Organizational demography: the differential effects of age and tenure distributions on technical communications, Academy of management journal, 32. p. 353-376.
56
Bijlage1: Interviewschema
Geïnterviewde: Een controller en een bestuurslid van een ziekenhuis belast met de risicoverantwoording van het ziekenhuis
Datum: Vrijdag 14 juni 2013
Vrijdag 29 juni 2013 Benodigde tijd: 30-60 min
Doel van de opdracht
Het doel van deze onderzoeksopdracht is het in kaart brengen van de kwaliteit van de
risicoverantwoording van Nederlandse ziekenhuizen van 2011, 2010 en 2009. De kwaliteit van de jaarverslagen wordt beoordeeld aan de hand van een disclosure-index opgesteld op basis van wet- en regelgeving, sectoranalyses en interviews.
Centrale vraag
Wat is de kwaliteit van de risicoverantwoording bij Nederlandse ziekenhuizen in 2009, 2010 en 2011 en wordt de kwaliteit van de risicoverantwoording beïnvloedt door leeftijd en/of geslacht van de bestuursleden.
Doel van het interview
De wet- en regelgeving omtrent de risicoverantwoording in het jaardocument is beperkt. Door middel van het interview wil ik te weten komen waarom verantwoording over risico’s voor ziekenhuizen toch van belang is en uit welke elementen deze minimaal dient te bestaan. Daarnaast dient het interview als input voor het in kaart brengen van de ontwikkelingen en de daaruit voortvloeiende risico’s waar ziekenhuizen mee te maken hebben.
Interviewvragen
Vindt u het belangrijk dat een ziekenhuis informatie geeft over de risico’s die zij loopt? Waarom? Hoe uitgebreid moet de verantwoording over risico’s zijn?
Is er speciale wetgeving waar het ziekenhuis aan moet voldoen omtrent risicoverantwoording? Is het van belang dat risico’s besproken worden in een aparte risicoparagraaf?
Hoe belangrijk is het dat de verantwoorde risico’s worden gekoppeld aan bedrijfsdoelstellingen? Zou de kans, impact en beheersingsmaatregel ook opgenomen moeten worden in de
risicoparagraaf? Waarom? Hoe accuraat is deze kans in te schatten?
Wat zijn de gevolgen geweest van de invoering van de Zorgbrede Governancecode 2010? Wat zijn de belangrijkste risico’s waar ziekenhuizen momenteel mee te maken hebben? Hoe belangrijk is het dat het ziekenhuis informatie geeft over de risicohouding? Waarom? Wat verwacht u van de invloed van geslacht en/of leeftijd van de bestuursleden op de kwaliteit van de risicoverantwoording?
57
Bijlage 2: Disclosure index
Score: 0 ( niet aanwezig) Naam ziekenhuis: Score: 1( wel aanwezig)
Nr. 2011 2010 2009
Algemene rapportage over risico's
1 In het jaarverslag is een aparte risicoparagraaf opgenomen
2 In het jaarverslag worden de belangrijkste risico's beschreven waaraan het ziekenhuis is blootgesteld
3 Er wordt duidelijk uitgelegd wat de impact en kans van het risico is
4 Er wordt duidelijk uitgelegd hoe het risico beheerst wordt
5 Wordt het risico gekoppeld aan een mogelijke doelstelling
6 De corporate governancecode wordt genoemd in het jaarverslag
7 Wordt er informatie gegeven over de risicohouding en risicoprofiel van het ziekenhuis
8 Is er een aparte afdeling verantwoordelijk voor de risicoverantwoording van het ziekenhuis
9 Wordt er informatie gegeven over de opzet en werking van het interne controle systeem
Risico categorieën
10 De strategische risico's worden beschreven
11 De operationele risico's worden beschreven
12 De reporting risico's worden beschreven
13 De compliance risico's worden beschreven
14 De financiële risico's worden beschreven
Specifieke risico's van toepassing bij ziekenhuizen
15 Renterisico wordt beschreven
16 Liquiditeitsrisico wordt beschreven
17 Personeelsrisico's wordt beschreven
18 Frauderisico wordt beschreven
19 Continuiteitrisico wordt beschreven
20 Milieurisico wordt beschreven
21 Vastgoedrisico wordt beschreven
22 Imagorisico wordt beschreven
23 ICT risico wordt beschreven ( waaronder EPD)
24 Concurrentierisico wordt beschreven
25 Bekostigingrisico wordt beschreven( DBC naar DOT)
26 Patiëntveiligheidsrisico wordt beschreven
58
Bijlage 3: Selectie ziekenhuizen
Nummer Ziekenhuis (op alfabetische volgorde) Nummer Ziekenhuis (op alfabetische volgorde)
1 Academisch Ziekenhuis Maastricht 25 Saxenburgh Groep
2 Admiraal de Ruyter Ziekenhuis 26 Sint Antonius Ziekenhuis
3 Albert Schweitzer Ziekenhuis 27 Sint Elisabeth Ziekenhuis
4 Algemeen Ziekenhuis Westfries Gasthuis 28 Sint Lucas Andreas Ziekenhuis
5 Stichting Antonius Zorggroep (ZW Friesland) 29 Slingerland Ziekenhuis
6 Bovenij Ziekenhuis 30 Stichting Curamare
7 Catharina Ziekenhuis 31 Stichting Deventer Ziekenhuis
8 Christelijk Ziekenhuis NW Veluwe st. Jansdal 32 Stichting het Oog Ziekenhuis Rotterdam
9 Christelijk Ziekenhuis Refaja 33 Stichting Pantein
10 De Zorgboog 34 Stichting Rijnstate Alysis
11 Elkerliek Ziekenhuis 35 Stichting Ziekenhuis Bernhoven
12 Flevoziekenhuis 36 Streekziekenhuis Koningin Beatrix
13 Groene Hart Ziekenhuis 37 Tweesteden Ziekenhuis
14 Haga Ziekenhuis 38 Viecuri, Medisch Centrum voor Noord Limburg
15 Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten 39 Waterland Ziekenhuis
16 Intercofessioneel Stichting Gezondheidszorg Rivierenland 40 Wilhelmina Ziekenhuis Assen
17 Jeroen Bosch Ziekenhuis 41 Ziekenhuis Amstelland
18 Leids Universitair Medische Centrum 42 Ziekenhuis Gelderse Vallei
19 Martini Ziekenhuis Groningen 43 Ziekenhuis Nij Smellinghe
20 Nijmeegs Intercofessioneel Ziekenhuis Canisius-Wilhelmina 44 Ziekenhuisgroep Twente
21 Oogziekenhuis Eindhoven 45 Zorggroep Leveste Middenveld
22 Protestants Christelijk Ziekenhuis 46 Zorgsaam Zeeuws-Vlaanderen
23 R.K. Ziekenhuis st. Franciscus 47 Zuwe Hofpoort Ziekenhuis