Naar aanleiding van dit onderzoek, zijn er een aantal suggesties voor vervolgonderzoeken. Als eerste is het waardevol te onderzoeken in hoeverre het COSO model toepasbaar is binnen woningcorporaties. In hoeverre maken woningcorporaties gebruik van het COSO model binnen hun organisatie en waarom wel of niet. Dit is een interessant vraagstuk, omdat de Nederlandse Corporate Governancecode de toepassing van het COSO model aanbeveelt. Daarnaast zou een vergelijking van de jaarverslagen van 2006 met 2012 van woningcorporaties een suggestie voor een vervolgonderzoek kunnen zijn. Dit om te onderzoeken in hoeverre de wijzigingen in de Governancecode in 2007 ook hebben geresulteerd in een verbetering van de rapportage van risico’s en tevens te onderzoeken wat de invloed is van een wijziging in de code op de samenstelling van de Raad van Commissarissen.
61 Ook is het interessant te onderzoeken of de samenstelling van het bestuur van invloed is op de kwaliteit van risicoverslaggeving of van invloed is op besluitvorming over wat er gerapporteerd wordt in het jaarverslag. Hiervoor zullen er interviews of enquêtes moeten worden afgenomen bij de directies van woningcorporaties. Dit is interessant, omdat op deze manier achterhaald wordt welke factoren de kwaliteit van risicoverslaggeving bij woningcorporaties beïnvloeden.
Een van deze factoren die mogelijk van invloed is op de kwaliteit van risicoverslaggeving, is de financiële expertise. Dit blijkt uit eerdere onderzoeken van Krishnan (2005) en Hoitash et al. (2009). In dit onderzoek kwam naar voren dat de informatie uit het jaarverslag onvoldoende is om een oordeel te kunnen geven of iemand binnen de RvC financieel expert is. Er moet een enquête of interview worden afgenomen bij de leden van de RvC om deze informatie te achterhalen.
Verder is het waardevol om te onderzoeken of de factoren, (zoals beschreven bij de relevantie) zoals cultuur, grootte van het bestuur, verhouding EV/ VV en het rechtssysteem van invloed zijn op de kwaliteit van risicoverslaggeving bij woningcorporaties.
Zodat er meer inzicht komt in welke factoren voor woningcorporaties specifiek van invloed zijn op de kwaliteit van risicoverslaggeving. Wanneer er meer inzicht komt in de factoren, kan een woningcorporatie hierop inspelen.
Tot slot is van belang dat er in de toekomst onderzoek wordt gedaan in hoeverre woningcorporaties de wetgeving naleven op het gebied van verplichte rapportage over risico’s. Zoals ook in de inleiding van de scriptie is aangegeven, is de AFM met name in 2010 van mening is dat risico’s door Big Four kantoren werden onderschat. Uit het rapport van de AFM, blijkt dat in 2011 de aandacht voor de kwaliteit van wettelijke controles is verbeterd, met name gericht op derivaten. Maar in hoeverre is de kwaliteit van risicoverslaggeving in het algemeen verbeterd? Voldoet de verslaggeving over risico’s nog wel aan de wensen van de gebruikers?
Bij het uitvoeren van dit onderzoek is mijn opgevallen dat woningcorporaties weinig rapporteren over risico’s in hun jaarverslagen. De wetgeving schrijft echter voor dat een organisatie inzicht moet geven in de belangrijkste risico’s. Daarnaast is het een interessante vraag hoe het kan dat Big Four kantoren een goedkeurende verklaring afgeven, terwijl er weinig wordt gerapporteerd over risico’s in het jaarverslag. Is de accountantscontrole wel voldoende gericht op de kwaliteit van de risicoverslaggeving: inzicht in de risico’s met de daarbij behorende beheersing? Het is mijn inziens van belang ons niet alleen te richten op de financiële risico’s, maar eens kritisch te kijken naar risicoverslaggeving als geheel bij woningcorporaties. De woningbouwcorporatie dient de doelstellingen van de organisatie (SMART) te formuleren en deze vervolgens te koppelen aan de risico’s. Aan deze risico’s dienen vervolgens beheersingsmaatregelen te worden gekoppeld. In het jaarverslag dient naar mijn mening een verantwoording te komen in hoeverre het systeem van risicobeheersing effectief heeft gewerkt, zijn de voorafgestelde doelen gehaald? Vervolgens dient te worden gerapporteerd in hoeverre de beheersingsmaatregelen effectief waren en hiermee de risico’s zijn beheerst. De woningbouwcorporaties zouden als uitgangspunt voor een goed risicobeheersingssysteem het ERM model en het COSO model als leidraad moeten nemen. Er is namelijk aangetoond in eerdere onderzoeken dat deze modellen efficiënt en effectief zijn.
62
Referenties
Aedes (2012). Toezicht met bite, april 2012. Bron zie websites.
Aedes en De Munnik (2010). Risicomanagement/ Uitdaging voor maatschappelijke ondernemingen, mei 2010. Bron zie websites.
Adams A.C,, Renée B, Ferreira Daniel (2009). Women in the boardroom and their impact on governance and performance. Journal of Financial Economics 94, pp: 291–309
Amason, A. C. (1996). Distinguishing the effects of functional and dysfunctional conflict on strategic decision making. Academy of Management Journal, 39, pp: 123–48.
Amran Azlan, Bin Abdul Manaf Rosli, Haat Che Bin, Hassan Mohd (2009). Risk Reporting An Exploratory study on risk management disclosure in Malaysian annual reports.
Managerial Auditing Journal Vol. 24 No. 1, 2009 pp. 39-57
Beattiea Vivien, McInnesb Bill, Fearnleyc Stella (2004). A methodology for analysing and evaluating in annual reports: a comprehensive descriptive profile and metrics for disclosure quality attributes. Accounting Form 28, pp:205-236.
Beasley Mark s, Hermanson Dana R, Clune Richard (2005). Enterprise risk management: an empirical analysis of factors associated with the extent of implementation. Journal of
Accounting and Public Policy 24 (2005) 521–531
Been (2011). Over bestuurdersbeloningen bij Nederlandse woningcorporaties. Een onderzoek naar de invloed van de sterkte van de governancestructuur op bestuurdersbeloningen.
Scriptiebestanden Rijksuniversiteit Groningen.
Bos Auke (RA), Lückerath-Rovers, Mijntje (2012). Nationaal Commissarissen onderzoek 2011. Nyenrode en Erasmus universiteit.
Cadbury-committee report: Financial aspects of corporate governance, (1992). Burgess Science Press: UK. Via het artikel Onafhankelijkheid van ondernemingstoezicht. Prof. Dr. P.W. Moerland. Maandblad voor Accountancy en bedrijfseconomie augustus 2000.
Carcello, J. V., and T. L. Neal. (2000). Audit committee composition and auditor reporting.
The Accounting Review 75 (October) pp.: 453-467.
Carter David A, Simkins Betty J en Simpson Gary W. (2003). Corporate Governance, Board Diversity and Firm Value. The Financial Review.
Chen, C.J.P., Jaggi, B., (2000). Association between independent non-executive directors, family control and financial disclosures in Hong Kong. Journal of Accounting and Public
Policy 19, pp.: 285–310.
Core 1999 Core, J., R. Holthausen and D. Larcker (1999). Corporate Board Effectiveness, Chief Executive Officer Compensation, and Firm Performance. Journal of Accounting and
63 Donaldson, Preston (1995). The stakeholder theory of the corporation: concepts, evidence, and implications. Academy of Management Review Vol. N o1. B5-91.
COSO (2004), Enterprise Risk Management Integrated Framework Executive Summary Framework. Coso website: http://www.coso.org/documents
Craig L., Hoch Julia Elisabeth, Welzel Linda en Pearce (2010). Is the Most Effective Team Team Leadership Shared? The Impact of Shared Leadership, Age Diversity, and Coordination on Team Performance Pearce. Journal of Personnel Psychology 2010; Vol. 9(3) pp:105–116 DOI: 10.1027/1866-5888/a000020
Craig Russell, Oliveira Jonas, Rodrigues, Lima Lúcia (2011). Risk-related disclosures by non-finance companies: Portuguese practices and disclosure characteristics. Managerial Auditing
Journal. Vol. 26 No 9, 2011 pp. 817-839
DeZoort (1998). An Analysis of experience effects on audit committee members oversight judgment. Accounting Organizations and Society Vol. 23 No 1 pp. 1-21.
Dinant J en Veenis P (RA) (2011). Risicoverslaggeving en het toezicht van de AFM.
Tijdschrift voor jaarrekeningrecht nr 1 janauri 2011. pp. 13-14.
Drew A. Stephen, Kelly C Patricia en Kendrik Terry (2006). CLASS: five elements of corporate governance to manage strategic risk: Business Horizons. Vol. 49 pp. 127-138
Ees, Hooghiemstra, Laan, Veltop (2007). Diversiteit binnen de raden van commissarissen van Nederlandse beursgenoteerde vennootschappen. Rijksunversiteit Gronngen/ Facaluteit
Economie en bedrijfskunde/ Corporate Governance Insights Centre.
Eisenhardt, K. (1989). Agency theory: An assessment and review. Academy of Management
Review, 14(1), pp.:57–74.
Emanuels & Munnik (2006). Enterprise risk management en een risicobeheersingssysteem.
Maandblad voor accountancy en bedrijfseconomie, juli 2006. pp. 294-299
Erhardt, Niclas L., Werbel James D. and Shrader Charles B. (2003). Board of Directors Diversity and Firm Financial Performance. Corporate Governance an international review Fama, E. F., & Jensen, M. C. (1983). Agency problems and residual
claims. Journal of Law and Economics. 26(2), pp: 327–350.
Freeman, R. E. (1984). Strategic management: A stakeholder approach. Boston: Pitman. Groot, Cees de (2006). Risicomanagement en risicoverlsaggeving tegen de achtergrond van corporate governance. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie januari/ februari 2006 pp: 64-71.
Gul, Ferdinand A. q, Sidney Leung. Board leadership, outside directors expertise and voluntary corporate disclosures. Journal of Accounting and Public Policy 23 (2004) pp: 351– 379
64 Hasher & Kim (2005) The attraction effect in decision making: superior performance by older adults.
Heijnen (2011). De samenstelling van de Raad van Commissarissen in relatie tot de prestaties van onderneming. Scriptiebestanden Rijksuniversiteit Groningen.
Hill, Jones Thomas M. (1992). Stakeholder-agency theory. Journal of Management Studies
29:2 Maart.
Hoitash et al. (2009) Corporate Governance and Internal Control over Financial Reporting: A Comparison of Regulatory Regimes. The Acconting Review. Vol. 84 No. 3, pp. 839-867 Hoffman, L. (1959).Homogeneity and member personality and its effect on group problem solving’. Journal of Abnormal and Social Psychology, 58, pp.:27–32.
Hoffman, L. and Maier, N. (1961). Quality and acceptance of problem solutions by members of homogeneous and heterogeneous groups’. Journal of Abnormal and Social Psychology, 62, pp.401–7.
Hoogendoorn en Mertens (2001) Kwaliteit van de financiële verslaggeving in Nederland.
Maand voor Accountancy en Bedrijfseonomie. Oktober 2001 pp.406-420.
Houwelingen & Degens (2005). Corporate governance in Nederland Van Peters tot Tabaksblat. Compact
Huafang China Xiao. Jianguo Yuan (2007). Ownership structure, board composition and corporate voluntary disclosure Evidence from listed companies in China. Managerial
Auditing Journal. Vol. 22 Iss: 6 pp. 604 – 619
Jackson, S. E., Joshi, A., & Erhardt, N. L. (2003). Recent research on team and organizational diversity: SWOT analysis and implications. Journal of Management, 29, pp.801–830
Jensen C. Michael, Meckling William (1976). Theory of the firm: managerial behavior, agency costs and ownership structure. Journal of Financial Economics 3 (1976) 305-360. Q North-Holland Publishing Company
Kanfer Ruth, Neubach Barbara, Roth Carla, Schmidt Klaus-Helmut, Wegge Jürgen (2008), Age and Gender Diversity as Determinants of Performance and Heath in a Public Organization: the role of task complexity and Group size. Journal of Applied Psychology. Vol. 93, No. 6, pp.1301–1313
Karamanou Irene and Vafeas Nikos (2005). The Association between Corporate Boards, Audit Committees, and Management Earnings Forecasts: An Empirical Analysis. Journal of
Accounting Research Vol. 43 No. 3 June 2005 Printed in U.S.A.
Katoele (2012). Onderzoek naar de invloed van de samenstelling van de Raad van Commissarissen op de kwaliteit van het RvC-verslag in het jaarrapport. Scriptiebestanden
65 Klein, A. 2002a. Economic determinants of audit committee independence. The Accounting
Review 77 (April): 435-452. . 2002b. Audit committee, board of director characteristics, and
earnings management. Journal of Accounting and Economics 33 (August): pp.375-400. Klooster (2012). Visitaties woningcoperaties. Scriptiebestanden Rijksuniversiteit Groningen. Knoops (2001) Het meten van de kwaliteit van de financiële verslaggeving/ Een methodologische beschouwing. Maandblad voor Accountancy & Bedrijfseconomie oktober 2001 p. 431-443.
Krishnan, Jayanthi. Audit Committee Quality and Internal Control. The Accounting Review Vol. 80, No. 2 2005 pp. 649-675
Lei (2011). Corporate governance: naleven, toepassen of toelichten? Scriptiebestanden
Rijksuniversiteit Groningen.
Linsley M. Shrives Philip J. (2006) Risk reporting: A study of risk disclosures in the annual reports of UK companies. The britisch accounting review
Meerman (2102). Risicoverslaggeving bij hoge scholen. Scriptiebestanden Rijksuniversiteit
Groningen.
Millier Toyah, Triana María del Carmen. Demographic Diversity in the Boardroom: Mediators of the Bestuur Diversity–Firm Triana. Journal of Management Studies 46:5 July 2009
Milliken, F. J. and Vollrath, D. (1991). Strategic decision-making tasks and Group effectiveness: insights from theory and research on small groups. Human Relations, 44, 1229– 53.
Minoja (2012) Stakeholder Management Theory, Firm Strategy, and Ambidexterity, Mario Minoja, Published online: 29 June 2012, Springer Science Business Media B.V
Mitchell & Wood (1997). Toward a theory of stakeholder identification and salience: defining the principle of who and what really counts.Academy of Management Review 1997, Vol. 22,
No. 4, pp.853-886.
Paape (2012) prof. dr. Leen en prof. dr. Roland Speklé. Nyenrode Corporate Governance Instituut. Onderzoek naar Enterprise Risk Managemen in Nederland. Nyenrode zie websites Plei (2012). De invloed van de auditcommissie op de leesbaarheid van de risicoparagraaf.
Scriptiebestanden Rijksuniversiteit Groningen.
Schaar J. van der (2002). Spagaat tussen publiek en privaat. ESB, 87e jaargang, nr. 4363, pagina D3, 30 mei 2002. Van der Schaar is vennoot bij rigo Research en Advies en lid van de
vrom-raad. http://esbonline.sdu.nl/esb/images/d87203_tcm445-245619.pdf
Streufert, S., Pogash, R., Piasecki, M., Post, G. M. (1990). Age and management team performance. Psychology And Aging, 5(4), pp.551---559.
66 Sun Ye, Yi Yang a, Lin Bin (2012). Board independence, internal information environment and voluntary disclosure of auditors’ reports on internal controls. China Journal of
Accounting Research 5 (2012) pp.145–161
Swagerman & Snapper (2007). Enterprise Risk Management bij ziekenhuizen, april 2007,
Controllers Magazine pp. 32-35
Vereniging van Toezichthouders Woningcorporaties (2012). Visie op VTW op toezicht in de corporatiesector. Bron zie websites.
Wal (2011). Risicoverslaggeving bij woningcorporaties. Scriptiebestanden Rijksuniversiteit
Groningen. Boeken
Burns (2011) Alvin C & RonaldF Bush. Principes van marktonderzoek, toepassing met SPSS, zesde editie, Pearson Education Benelux, Amsterdam.
http://books.google.nl/books?id=VFjSM3Ha39IC&pg=PR12&lpg=PR12&dq=principes+van +marktonderzoek+samenvatting&source=bl&ots=3txudxkfVN&sig=SOTUfHom_lpbkOKLd l8FIj42Bhw&hl=nl#v=onepage&q=principes%20van%20marktonderzoek%20samenvatting& f=false
De Vocht (2009) Basishandboek SPSS 17 Bijleveld Press. Utrecht.
Hoogendoom RA & Mertens (2001) Kwaliteit van externe finance ele verslaggeving in Nederland. Kluwer, Limper Instituut
http://books.google.nl/books?hl=nl&lr=&id=vaGXf8NaH-AC&oi=fnd&pg=PA1&dq=kwaliteit+van+de+externe+financiele+verslaggeving+limperg+in stituut&ots=Oa9gj-oIRg&sig=_MFn-wivrYLxhUfi8oCg6nzYz_s#
Huizingh, Eelko (2008). Inleiding SPSS 16.0 voor windows en data entry. Sdu Uitgevers bv. Den Haag.
Schilder, Gortemaker, Manen, Waardenburg (2008). Moderne accountantscontrole/ de controle van de jaarrekening: risicoanalyse, interne beheersing en toegevoegde waarde. 3de druk. Sdu Uitgevers bv. Den Haag.
Websites:
- Accountancy Nieuws (12-12-2012) AFM: verhoogde aandacht accountants voor
toezicht op (semi)publieke sectoren nodig),
http://www.accountancynieuws.nl/actueel/accountancymarkt/afm-verhoogde- aandacht-accountants-voor-toezicht.117955.lynkx?PostedField%5Bkeyword%5D=AFM&PostedField%5Bstart Date%5D=12-12-2012&PostedField%5BendDate%5D=&PostedField%5Bsource%5D=www&Confir med=Zoeken&formId=268&refererId=, 28-12-2012, 14:05
- Aedes en De Munnik (2010) Risicomanagement/ Uitdaging voor maatschappelijke ondernemingen
http://www.aedes.nl/binaries/downloads/risicomanagement/20111230-aedes-uitgave-risicomanagement.pdf, 18-09-2012, 15:01
67 - Aedes (2012). Toezicht met bite, april 2012
http://www.aedes.nl/binaries/downloads/vestia/120719-aedes-rapport-toezicht-met-bite--april-2012.pdf, 19-09-012, 15:51
- AFM (11-12-2012) Rapport naar aanleiding van AFM-onderzoek naar de wettelijke controles bij woningcorporaties.
http://www.accountancynieuws.nl/Uploads/Files/rapport-wettelijke-controles-woningcorporaties.pdf, 28-12-2012, 14:41
- Governancedoe woningcorperaties 2006 en 2011:
http://www.governancecodewoningcorporaties.nl/upload/browser/file/Governancec ode%20Woningcorporaties.pdf, 19-09-2012, 16:58
- Het Financieel Dagblad, 1 augustus 2012
http://www.nieuwsbank.nl/inp/2012/08/30/T034.htm, 09-09-2012, 10:00 - Het Financieel Dagblad, 28 augustus 2012
http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/3270401/2012/06/13/Woningc orporaties-krijgen-mogelijk-geen-krediet-meer-van-banken.dhtml, 09-09-2012, 10:23
- Centraal Fonds Volkshuisvestiging, (2012)
http://www.cfv.nl/over_cfv/governance_bij_het_fonds), 12-09-2012, 09:15 - Centraal Fonds Volkshuisvestiging, (2012) Beleidsregels
http://www.cfv.nl/media_dirs/5679/media_files_data/beleidsregels_2012.pdf, 18 oktober, 11:00
- Centraal Fonds Volkshuisvestiging, (2012)
http://www.cfv.nl/media_dirs/7162/media_files_data/toelichting_cip_2011.pdf, 31-10-2012, 12:00
- Besluit beheer sociale- huursector via Centraal Fonds Volkshuisvestiging (1992) http://www.cfv.nl/media_dirs/31/media_files_data/besluit-beheer-sociale-huursector_per_1_nov_2011.pdf, 18 oktober, 10:30 - Henri Sijthoff-prijs (2012) http://www.jonkergouwvandenakker.nl/algemeen/downloads/conceptcriteriahenrisij t.pdf, 15-10-2012, 08:10 - Journalinks (2012)
http://www.journalinks.be/steekproef/ en het boek van Principes van het marktonderzoek, 05-12-2012, 08:05
- Monitoringscommissie Governancecode woningcorporaties.
http://www.governancecodewoningcorporaties.nl/?page=achtergrond - NOS 12 juni 2012
http://nos.nl/artikel/383088-geldkraan-corporaties-hapert.html, 09-09-2012, 11:15 - Nyenrode Corporate Governance Instituut (Paape, 2012)
http://www.nyenrode.nl/FacultyResearch/corporategovernanceinstitute/media/Docu ments/NCGI%20Nieuwsbrief%20mei%202012/Artikel_Spekle_Paape%20Onderzo ek%20naar%20Enterprise%20Risk%20Management%20in%20Nederland%20NB% 20april%202012.pdf
- VTW (2012). Visie VTW op toezicht in de corporatiesector http://www.vtw.nl/files/media/2012-,
05_VTW_Toezicht_op_corporatiesector_Reactie_op_Toezicht_met_bite.pdf, 08-10-2012, 8.25
- VTW (2012)
http://www.vtw.nl/files/media/enieuws/e-NIEUWS_2012-07-19.pdf - Titel 9 Burgerlijk Wetboek 2 (2012)
68 - Herstel van vertrouwen, Rapport van de VNG-Commissie Gemeentelijke
achtervang in de corpratiesector, september 2012.
http://www.vng.nl/files/vng/vng/Documenten/actueel/beleidsvelden/ruimte_wonen/ 2012/Herstel%20van%20vertrouwen%20-%20rapport%20Gemeentelijke%20achtervang%20corporatiesector.pdf, 18 oktober, 10:00 uur - FNV (2012) http://www.fnvformaat.nl/Producten%20en%20diensten/Kennisbank/Financieel%20 en%20organisatorisch%20beleid/One%20tier%20bestuur.aspx, 31-10-2012, 11:30 - Rijksoverheid (2013), http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/overheidscommunicatie/informatie-voor-professionals/omgevingsonderzoek/kwantitatief-onderzoek, 03-01-2013, 10:00 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/overheidscommunicatie/informatie-voor-professionals/omgevingsonderzoek/kwalitatief-onderzoek, 03-01-2013, 10:05 - Rightmarktonderzoek (2013) http://www.rightmarktonderzoek.nl/methoden-onderzoek/kwalitatief-onderzoek, 03-01-2013, 10:10 http://www.rightmarktonderzoek.nl/methoden-onderzoek/kwalitatief-onderzoek, 03-01-2013, 10:15
69
Bijlage 1: Disclosure index overzicht
Criteria/ theoretische
achtergrond waarop het betrekking heeft
Score 0 (niet aanwezig)/ 1 (wel aanwezig
Algemene rapportage over risico’s
1. In het jaarverslag is een aparte risicoparagraaf opgenomen.
Henri Sijthof-prijs, (2012) 0/1
2. In het jaarverslag worden de belangrijke risico’s beschreven waaraan de onderneming is
blootgesteld.
artikel 2:392 lid 1 0/1
3. De risico’s worden ondernemingsspecifiek beschreven.
COSO, Emanuels 0/1 4. Er wordt duidelijk uitgelegd wat de impact van het
risico is
Henri Sijthof-prijs (2012) COSO en Emanuels
0/1
Corporate governancecode
5. De corporate governancecode wordt genoemd in het jaarverslag Henri Sijthoff-prijs (2012) Governancecode woningcorporaties, (2011). 0/1 Risicomanagementsysteem
6. De opzet en werking van een systeem voor risicobeheersing wordt beschreven
Governancecode
woningcorporaties, (2011), COSO model en Emanuels
0/1
Financiële instrumenten met de bijhorende risico’s
7. Er wordt gerapporteerd over de renterisico’s 8. Er wordt gerapporteerd over de liquiditeitsrisico’s 9. Er wordt gerapporteerd over de valutarisico’s 10. Er wordt gerapporteerd over de kasstroomrisico’s 11. Er wordt gerapporteerd over de derivatenrisico’s 12. Er wordt gerapporteerd over de kredietrisico’s
artikel 2:392 lid 1 Henri Sijthoff-prijs (2012). Craig et al. (2011) 0/1 0/1 0/1 0/1 0/1 Risico’s categorieën
13. De operationele risico’s worden beschreven 14. De strategische risico’s worden beschreven 15. De reporting risico’s worden beschreven 16. De compliance risico’s worden beschreven 17. De financiële risico worden beschreven
Governancecode
woningcorporaties, (2011). COSO model en Emanuels
0/1 0/1 0/1 0/1
Specifieke risico’s van toepassing op woningbouwcoöperaties
18. Projectrisico wordt beschreven 19. Woningmarkt risico wordt beschreven 20. Frauderisico wordt beschreven 21. Systeemrisico wordt beschreven 22. Personeelsriscio wordt beschreven 23. Onderhoudsrisico wordt beschreven 24. Imagorisico wordt beschreven
25. Risico verkopen woningen wordt beschreven 26. Vastgoedrisico wordt beschreven
27. Nakoming risico leveranciers wordt beschreven
Aedes en De Munnik (2010). Craig et al. (2011) 0/1 0/1 0/1 0/1 0/1 0/1 0/1 0/1
70
Bijlage 2: Risico’s Centraal Fonds
“Het Centraal Fonds onderkent in zijn methodiek drie bronnen van risico:
Het marktrisico: dit betreft het risico dat door een negatieve marktontwikkeling de waarde van het bezit of de opbrengst van grondposities, niet verkochte gereedgekomen koopwoningen (voorraden) en de opbrengst van de productie van nieuwbouw koop (reeds aangegane verplichtingen) lager is dan verwacht. Het concept van value at risk is hierbij ook gebruikt. De onzekerheid over de ontwikkeling van de koopprijs wordt door het Fonds meegenomen onder de marktrisico’s.
Het macro-economische risico: dit betreft de kans dat door economische
ontwikkelingen (inflatie, rente) de komende vijf jaar de waarde van bezittingen of
schulden lager uitpakt dan verwacht. De benadering is ten behoeve van het solvabiliteitsoordeel uitgewerkt voor de balansposten materiële vaste activa in exploitatie en langlopende schulden. Deze twee posten maken ook het overgrote deel van de balans uit (eigen vermogen buiten beschouwing latend). De focus is hierbij met name gericht op de onzekere kasstromen in de volkshuisvestelijke exploitatiewaarde en de onzekerheid met betrekking tot de renteontwikkeling. Voor wat betreft de rente wordt er onderscheid gemaakt tussen geborgde en niet-geborgde financiering.
Het operationele risico: dit betreft het risico van een verlies door inadequate of falende interne processen, mensen of systemen of door externe gebeurtenissen. Dit risico kan in vele verschillende vormen naar voren komen en is lastig op voorhand te meten en te rapporteren. Wel hangen de risico’s uiteraard af van de omvang van de activiteiten en kan aangegeven worden in welke omstandigheden (bijvoorbeeld kwaliteit van het risicobeheer, professionaliteit van de organisatie) het risico groter of kleiner is. Bij de beoordeling van de solvabiliteit neemt het Fonds bij de bepaling van het operationeel risico alleen de risicogebieden deelnemingen, aangegane verplichtingen koop en huur en treasury mee.
Totaalrisico: het totaalrisico is de resultante van de drie risicobronnen die hiervoor zijn beschreven. Omdat het om onafhankelijke risico’s gaat, kan niet volstaan worden met een simpele optelling. Bij onafhankelijke risico’s vindt optelling plaats door eerst de afzonderlijke bedragen te kwadrateren, vervolgens op te tellen en dan de wortel van deze telling te nemen.