Op vrijdag 25 november 2005 werd Nederland getroffen door extreme winterse omstandigheden. Sneeuw, harde wind en zware regenval zorgden voor grote overlast. In verschillende plaatsen in het land is door breuken in de hoogspanningskabels de stroom uitgevallen. De combinatie van sneeuwval, harde wind en kou veroorzaakte ijsafzetting op de hoogspanningskabels. De kabels konden het gewicht van de ijsafzetting niet aan en braken daardoor. De grootste problemen met de stroomuitval waren in Haaksbergen en omgeving. Ongeveer 40.000 mensen hebben gemiddeld 30 uur met pieken tot 50 uur zonder stroom gezeten.8
6 Website veiligheidsregio Twente: http://www.vrtwente.nl/over%20VRT/Paginas/Kolommen-en- veiligheidsbureau.aspx#Gemeenten (bezocht 5 augustus 2016).
7 Website veiligheidsregio Gelderland-Zuid: http://www.vrgz.nl/organisatie/gemeenten/ (bezocht 5 augustus 2016). 8 Kamerstukken II 2005/06, 29.023, nr. 20.
Pagina 25 van 57 Hieronder wordt eerst globaal een beschrijving gegeven wat voor acties door de crisisorganisatie is genomen om de stroomstoring zo snel mogelijk te herstellen. Vervolgens wordt aangegeven welke conclusies zijn getrokken en welke aanbevelingen zijn gedaan.
4.4.1 Globaal verloop van de storing
Haaksbergen ontvangt stroom via twee hoogspanningscircuits. Deze circuits hangen in dezelfde hoogspanningsmasten. De netbeheerder in deze regio is Essent. Essent voerde in de ochtend van 25 november onderhoud aan een van de circuits, het ‘zwarte’ circuit. Rond 13.00 uur ontstond kortsluiting in het ‘witte’ circuit. Het ‘zwarte’ circuit werd weer ingeschakeld, maar om 13.48 uur viel ook dit circuit uit. Na inspectie bleek dat kortsluiting was veroorzaakt door gebroken bliksemdraden zijn gebroken. Deze draden zijn vervolgens richting de fasedraden geslingerd en deze fasedraden veroorzaakte kortsluiting (Gemeente Haaksbergen, 2006: 2).
Hieronder wordt in tTabel 2 een overzicht gegeven van het verloop en de gebeurtenissen tijdens de stroomstoring.
Tabel 2. Gebeurtenissen rondom de stroomstoring in Haaksbergen.
Dag Tijd Gebeurtenissen Vrijdag 25
november
13.48 Start stroomstoring in regio Haaksbergen.
14.30 Burgemeester vertrekt uit Amersfoort (komt wegens drukte op de weg pas om 21.00 uur aan op het gemeentehuis)
15.00 Meldkamer Twente maakt duidelijk dat de stroomstoring uren kan duren. Leden van het beleidsteam (BT) en het managementteam (MT) worden door loco burgemeester en gemeentesecretaris gealarmeerd. Vanwege meerdere stroomstoringen in de regio is in Hengelo het Regionaal Operationeel Team (ROT) ingericht.
15.53 Essent neemt plaats in het ROT.
16.35 GRIP 3 wordt doorgegeven aan de Operationeel Leider in het ROT.
17.15 Eerste vergadering BT en MT, ROT geeft aan dat de storing in de loop van de avond verholpen is. Gemeente Haaksbergen richt voor de zekerheid meldpunten in op verschillende locaties en opvanglocaties worden geregeld.
17.50 Vertegenwoordiger van Essent is bij het ROT en meldt dat de storing op 26 november rond 18.00 uur is verholpen. Gemeente maakt inventarisatie van knelpunten (hulpbehoevenden, verzorgingshuizen, watervoorziening, dieselvoorraad en communicatie naar burgers), lijsten van bedrijven met een aggregaat, inzet koeriersdiensten, bereikbaarheid huisartsen etc. Essent heeft circa 130 aggregaten nodig.
23.45 BT ontvangt bericht van Essent dat 1e aansluitingen op noodstroom gerealiseerd zijn voor 18.00. Gemeente heeft een volgorde van prioriteiten doorgegeven aan het ROT.
Zaterdag 26 november
01.00 ROT afgeschaald tot kernbezetting
11.35 BT heeft van Essent (via ROT) te horen gekregen dat de reguliere stroomvoorziening gereed is voor 14.00 uur en 18.00 uur heeft iedereen noodstroom.
13.00 Essent neemt zitting in BT en gaat uit ROT. De storingen in andere gemeenten in de regio Twente zijn verholpen. Schade blijkt te zijn toegenomen. Er wordt
Pagina 26 van 57 gevreesd voor het bezwijken van de masten. Essent deelt mee dat de werkzaamheden zijn gestopt i.v.m. veiligheid van het eigen personeel en noodlijnen zijn onderweg. De gemeente bezorgt kranten en brieven bij de burgers met de mededeling dat er rond 18.00 uur weer stroom is.
14.30 Essent wil aggregaten hebben van Defensie en het plaatsen van noodlijnen duurt 1,5 dag. De noodstroom kan niet worden gerealiseerd voor 18.00 uur. Burgemeester geeft aan dat deze info veel te laat komt.
15.20 Defensie heeft geen aggregaten beschikbaar.
16.40 BT wil dat alles op alles wordt gezet voor om de noodstroomvoorziening te realiseren en wil extra ondersteuning vanuit Essent en ook afvaardiging van Essent in het MT. Essent kan niet aan deze wens voldoen. Gemeente communiceert nogmaals naar haar burgers en zorgt dat een opvangcentrum gereed staat. Burgers maken hier dankbaar gebruik van. Uiteindelijk blijven een paar burgers overnachten in het centrum.
17.35 Burgemeester herbevestigt GRIP 3.
23.00 Essent geeft aan dat noodstroom voor de woongebieden is geregeld, voor grootverbruikers is Essent nog op zoek. Om 18.00 volgende dag moet iedereen voorzien zijn van noodstroom. Extra politie en 15-30 militairen zijn ingezet om de openbare orde te handhaven.
Zondag 27 november
00.30 ROT schaalt af.
04.45 50% procent van de aansluitingen is voorzien van noodstroom, niet alle aggregaten zijn binnen.
06.15 Essent geeft aan complete dekking te hebben in de loop van de middag.
12.00 68% is voorzien van noodstroom. De dooi zet in waardoor Essent de werkzaamheden kan hervatten.
13.30 Burgemeester wil zeker weten dat er om 18.00 uur noodstroom is. Essent zegt dit toe.
15.15 1 circuit staat onder spanning en wordt getest.
17.30 Beide circuits zijn getest en de stroom wordt er weer op gezet. 18.00 92% is voorzien van noodstroom
18.30 Stapsgewijs wordt omgeschakeld van afschakelen van aggregaten naar reguliere stroomvoorziening. De gemeente communiceert hierover naar haar burgers. Maandag
28 november
04.53 100% dekking reguliere stroomvoorziening. 09.00 Laatste BT vergadering.
Bronnen: Gemeente Haaksbergen, 2006; Onderzoeksraad voor veiligheid, 2006.
4.4.2 Concrete conclusies en aanbevelingen
De Inspectie OOV heeft een uitvoerig onderzoek uitgevoerd naar de stroomstoring is Haaksbergen. Het doel van het onderzoek van de Inspectie OOV is te leren van de wijze waarop de crisisbeheersingsorganisatie zowel qua voorbereiding als tijdens de respons op de stroomstoring heeft gefunctioneerd (Inspectie OOV, 2006: 5). Dit heeft geresulteerd in de onderstaande conclusies en aanbevelingen. De belangrijkste conclusies uit het rapport worden gegeven.
De eerste conclusie is dat het rendement van de voorbereiding kan worden verbeterd door al bij de planvorming en de overige voorbereidingsmaatregelen uit te gaan van het totaalsysteem van crisisbeheersing. De tweede conclusie is dat de crisisorganisatie onvoldoende op de hoogte was hoe om te gaan met de noodstroomvoorziening. Het was niet duidelijk wie hier verantwoordelijk voor was en wat de actoren van elkaar konden verwachten op dit gebied.
Pagina 27 van 57 De eerste aanbeveling is gericht aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De minister moet in overleg treden met de minister van Economische Zaken om duidelijkheid te creëren wie verantwoordelijk is voor de noodstroomvoorziening. De volgende aanbevelingen zijn gericht aan de gemeenten en de regio’s. Er moet gezorgd worden voor draaiboeken waarin de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van alle betrokken actoren staan vermeld. Daarnaast moeten alle betrokken actoren voorbereid zijn op een stroomstoring. Er moeten duidelijke afspraken komen tussen de gemeentelijke crisisstaf (BT en MT) en het ROT. Een andere aanbeveling is dat er afspraken worden gemaakt met de netbeheerder over de noodstroomvoorziening en dit wordt vastgelegd in draaiboeken en plannen. De laatste aanbeveling is gericht aan de gemeenten, de regio’s en netbeheerders. De positie en taken van de netbeheerder moeten zijn vastgelegd in plannen en draaiboeken met bijzondere aandacht voor de borging van informatie-uitwisseling. Het moet een totaalsysteem van crisisbeheersing worden (Inspectie OOV, 2006).