GEMIDDELDE JAARLIKSE WATERMETER KOSTE
STELSEL INLIGTING :
Jaarlikse water verbruik : 250 000 m3
Gemiddelde druk in die netwerk (P1) : 75.0 m
Gemiddelde netwerk druk tydens lae verbruikstye (P0) : 95.0 m
Minimum druk by die kritiese punt (PKMin) : 45.0 m
Minimum toelaatbare druk by die kritiese punt (PKMinT) : 20.0 m
WATERVERLIESE
Metode 1: Ware verliese as persentasie van water verbruik : 25% 7.13 m3/h Metode 2: Minimum nagvloei wat die netwerk binne gaan. 6.3 m3/h Verwagte gemiddelde ware verliese in die netwerk. 4.97 m3/h
Metode 3: Ware Verliese volgens die Waterbalans. m3/h
Gebruik Metode 1: LB - Moontlike waterbesparingstempo : 3.96 m3/h
Jaarlikse waterbesparing : 34 722 m3
KOSTES
Projek koste : (Kapitaal) R 520,000
Jaarlikse onderhoudskostes vir drukbeheer: R 16,300
Bedryf R 15,000
Instandhouding R 1,300
Huidige eenheidskoste van die water R 5.20 /m3
Verdiskonteringskoers 6.5%
Termyn 10
EKONOMIESE EVALUERING
Jaarlikse onderhoudskoste : R 16,300
Waarde van die jaarlikse waterbesparings R 180,556
Terugbetalingstermyn : 5.2 jaar
Huidige netto waarde : R 660,805
URV : 2.55
3.1.1.4. LEKKASIE OPSPORING EN BEHEER
Soos in afdeling 2.5.2.3. bespreek het lekkasie opsporing en beheer ten doel om die waterverliese deur die toepassing van aktiewe lekkasie opsporing te verminder i.p.v. tradisionele reaktiewe herstel.
In die ekonomiese evaluering van lekkasie opsporing word die kostes verbonde aan die identifisering en herstel van lekkasies opgeweeg teenoor die waarde van die verwagte besparings in die waterverliese wat uit die herstel van die geïdentifiseerde lekkasies verkry kan word. Indien dit as ʼn alternatiewe opsie beskou word, word ʼn URV bereken.
3.1.1.4.1. WATER BESPARING WEENS LEKKASIE OPSPORING
In die bepaling van die hoeveelheid water wat bespaar kan word deur lekke te herstel wat weens lekkasie opsporing geidentifiseer is, word aanvaar dat geen ander aspek van die stelsel, behalwe die herstel van die lekkasies aangepas word nie. Nadat ʼn projek van opsporing en herstel geïmplementeer is, sal daar altyd nog kleiner lekkasies in die stelsel oorbly weens die variasie in lekkasie tempo’s en die moeilikheidsgraad van die opsporing van die kleiner lekkasies. Dit is dus nie moontlik om alle lekkasies te herstel nie en daar bly dus altyd ʼn minimum hoeveelheid verliese weens lekkasie in die stelsel agter. McKenzie et al. (2003:182) kwantifiseer hierdie minimum volume deur die berekening van ʼn UARL waarde vir ʼn netwerk wat volgens vergelyking 3.6 bereken kan word.
m c p
UARL = (18×L +0.80×N +25×L )×P Vergelyking 3.6.
met
UARL = Onafwendbare jaarlikse ware verliese (liter/dag).
Lm = Totale Lengte van die pyplyn netwerk in die stelsel (km). Nc = Aantal verbruiker aansluitings.
Lp = Die gemiddelde lengte van die verbindingspyp tussen die netwerk en die meter van die endverbruiker.
P = Gemiddelde druk in die stelsel.
Die maksimum moontlike besparing in verliese wat deur die herstel van lekkasie verkry kan word is dus die verskil tussen die bestaande netwerkverliese en die UARL waarde. Die bestaande verliese kan op dieselfde 3 moontlike metodes bereken word wat in 3.1.2.3.1.
nagvloei ook die verliese van die eindverbruiker insluit en dus nie deur die herstel van netwerklekkasies opgespoor kan word nie. Die gebruik van die waterbalans lewer ʼn meer akkurate waarde vir die netwerkverliese.
Met die CARL en UARL bekend kan die Infrastruktuur lekkasie indeks volgens vergelyking 3.7 bereken (McKenzie et al., 2003:169).
CARL ILI=
UARL Vergelyking 3.7.
met
ILI = Infrastruktuur lekkasie indeks.
CARL = Huidige jaarlikse ware verliese (liter/dag).
UARL = Onafwendbare jaarlikse ware verliese (liter/dag).
Die ILI kan nou gebruik word om die verwagte water besparing uit lekkasie opsporing te bepaal deur van ʼn verwagte ILI waarde vir die stelsel gebruik te maak. Die keuse van ʼn ideale ILI waarde kan bepaal word deur van ʼn model soos BENCHLEAK gebruik te maak. Vir die gevalle waar die bestaande inligting onvolledig is, kan riglynwaardes vir ILI gebruik word. Seago & McKenzie (2007:18-20) stel voor dat die tabel met riglyn waardes, soos opgestel deur Liemberger (2005) gebruik word. Hierdie tabel verskyn in Figuur 3.10. met tegniese prestasie kategorieë :
A : Uitstekend.
B : Goed (Geen aksie benodig slegs monitering). C : Swak (Benodig aksie).
D : Baie Swak (Benodig dringende aksie).
Liters / aansluiting / dag teen 'n gemiddelde druk :
10 m 20 m 30 m 40 m 50 m A 1 - 2 < 50 < 75 < 100 < 125 B 2 - 4 50 - 100 75 - 150 100 - 200 125 - 250 C 4 - 8 100 - 200 150 - 300 200 - 400 250 - 500 D > 8 > 200 > 300 > 400 > 500 A 1 - 4 < 50 < 100 < 150 < 200 < 250 B 4 - 8 50 - 100 100 - 200 150 - 300 200 - 400 250 - 500 C 8 - 16 100 - 200 200 - 400 300 - 600 400 - 800 500 - 1 000 D > 16 > 200 > 400 > 600 > 800 > 1 000 O n tw ik k e ld e la n d e O n tw ik k e le n d e l a n d e Tegniese prestasie kategorieë ILI
ʼn ILI waarde van 4 is in die berekeninge gebruik as ʼn waarde wat met die implementering van lekkasie beheer en opsporing bereik kan word. Die waarde lê tussen kategorie A en kategorie B en sal dus ʼn konserwatiewe waarde vir moontlike besparings lewer.
Die verwagte besparing uit lekkasie opsporing kan nou bereken word:
B H V
L =(ILI -ILI )×UARL Vergelyking 3.8.
met
LB = Verwagte Besparing (ℓ/d).
ILIH = Huidige ILI waarde voor die implementering van lekkasie opsporing. ILIV = Verwagte ILI waarde na die implementering van lekkasie opsporing.
3.1.1.4.2. KOSTE VAN LEKKASIE OPSPORING
Lekkasie opsporing kan as ʼn eenmalige projek of as deel van ʼn aktiewe lekkasie opsporingsprogram geïmplementeer word. Indien dit as ʼn eenmalige projek geïmplementeer word, bestaan die koste van lekkasie opsporing slegs uit ʼn kapitale projekkoste. Die implementering van ʼn eenmalige projek beteken dat die jaarlikse water besparing wat weens die projek verkry word met tyd sal afneem. In die modeleering van lekkasie opsporing word aanvaar dat hierdie afname reglynig is. Indien die projek saam met ʼn aktiewe lekkasie opsporingsprogram geïmplementeer word, is daar wel ʼn addisionele jaarlikse bedryfskoste. Die aktiewe lekkasie opsporingsprogram veroorsaak egter dat die agteruitgang van die besparing in waterverliese teengewerk word en die jaarlikse waterbesparing konstant bly.
Net soos met drukbeheer, soos in paragraaf 3.1.2.3.2. bespreek word die eenheidskoste van die water wat bespaar word, volgens die gemiddelde eenheidskoste van die water bereken.
3.1.1.4.3. EKONOMIESE EVALUERINGS OPSIES VIR LEKKASIE OPSPORING
Soos in die geval van drukbeheer, bereken die model drie verskillende ekonomiese waardes vir die evaluering van lekkasie opsporing. Indien ʼn aktiewe lekkasie opsporingsprogram geïmplementeer word, bly die jaarlikse waterbesparings konstant. Die jaarlikse besparings neem reglynig af indien geen program voorkom nie.
Die terugbetalingstermyn bereken die tyd wat dit sal neem om die kapitale spandering teen die gegewe verdiskonteringskoers terug te betaal met die waterbesparings wat verkry word.
Die waarde van die waterbesparing is gelykstaande aan die eenheidskoste van die water vermenigvuldig met die jaarlikse waterbesparings.
Die Huidige Netto Waarde word oor die gekose evalueringstermyn en met bepaalde verdiskonteringskoers bereken. Die berekening neem die koste van die besparing, die jaarlikse onderhoudskostes en die kapitale koste van die projek in ag.
Die URV word bereken deur al die verdiskonteerde kostes verbonde aan lekkasie opsporing deur die verdiskonteerde volume jaarlikse waterbesparings te deel.
3.1.2. KOSTE VAN INFRASTRUKTUUR
Vir die vergelyking van WAB/WB as ʼn alternatief tot die opgradering van infrastruktuur is dit nodig om ʼn kosteberaming te doen van die infrastruktuur kostes van ʼn stelsel wat dieselfde hoeveelheid water as die besparing van die bepaalde WAB/WB alternatief sou lewer. Die bestaande netwerk wat aan elke projek gekoppel word is onbekend en daar kan dus slegs ʼn beraming aangaande algemene riglyne gemaak word.
Die ondersoek geloods deur Childs (2005) rakende munisipale infrastruktuur bestuur gee gemiddelde kostes van infrastruktuur in Suid Afrika, wat aan die benodigde vloei vir bepaalde infrastruktuur komponente gekoppel kan word. Hierdie standaard eenheidswaardes bied ʼn oplossing om die kostes van alternatiewe infrastruktuur in terme van die volumetriese besparing uit te druk. Hierdie kostes is verder ook algemeen genoeg om die berekenings eenvoudig te hou en die aannames wat gemaak moet word tot die minimum te beperk. Dit kan verder ook in komponente van die watervoorsieningstelsel soos koste vir addisionele hulpbron ontwikkeling, opgradering van suiweringskapasiteit en die uitbreiding van die verspreidingsnetwerk en opgaar reservoirs verdeel word.
Die eenheidskostes, met basis jaar Julie 2004, verskyn in Bylae 4. ʼn Voorbeeld van die praktiese berekening van infrastruktuur kostes verskyn in Tabel 3.6.
Tabel 3.6. Berekening van infrastruktuur kostes – voorbeeld.