Hoofstuk 3: 'n Menseregte-gebaseerde benadering tot voedselsekerheid as
3.4 Sleutel-elemente van 'n menseregte-gebaseerde benadering
3.4.6 Skakeling met menseregte standaarde
'n Bepalende kenmerk van 'n menseregte-gebaseerde benadering is die
uitdruklike skakeling met menseregte standaarde.
205Menseregte standaarde word deur Tomas
206beskou as:
200
Mechlem 2004 ELJ 646.
201
FAO Right to Food in Practice 6.
202
Sien ook par 3.4.3 van hierdie studie asook FAO Right to Food Assessment Checklist 7.
203
Sien ook Luttrell en Quiroz 2007 http://bit.ly/eGBt4Y vir 'n bespreking van bemagtiging as sleutel-element van 'n menseregte-gebaseerde benadering.
204
FAO Right to Food in Practice 6. Die rol van die burgerlike gemeenskap in die verlening van hulp aan kwesbare groepe om hulself te bemagtig en om druk op die regering te plaas, word in die FAO Right to Food in Practice 7 uitgelig. Sien ook par 6.6.12 van hierdie studie. Die belang van onderrig, opleiding en bewusmaking vir die reg op voldoende voedsel, word soos volg deur die FAO Right to Food in Practice 6 saamgevat, naamlik: "[o]nly educated duty-bearers are able to keep their obligations and only knowledgeable rights-holders know how to claim their right to food."
205
Tomas 2005 http://bit.ly/sl1QhM.
206
... an objective "roadmap" to human development goals that prevent
"capture" of the development agenda, and set minimum guarantees for
poor and disadvantaged groups. They also help to identify where
problems exist, and what are the capacities and functions required to
address them.
Standaarde wat byvoorbeeld deur die reg op voldoende voedsel gedek
word, sluit in: (a) die beskikbaarheid en toereikendheid van voedsel wat
betref kwantiteit en kwaliteit; (b) toeganklikheid wat insluit beide fisiese
toeganklikheid sowel as bekostigbaarheid; en (c) stabiliteit van voedsel-
voorsiening wat insluit ekonomiese, sosiale en omgewingsvolhoubaar-
heid.
2073.5
'n Menseregte-gebaseerde benadering tot voedselsekerheid
Met verwysing na bogenoemde sleutel-elemente van 'n menseregte-
gebaseerde benadering som Van Leeuwen en Amollo
208die voordele van 'n
menseregte-gebaseerde benadering soos volg op, naamlik dat dit: (a)
voortbou op reeds bestaande statutêre verpligtinge; (b) die norme van nie-
diskriminasie en gelykheid inkorporeer; en (c) gebaseer is op bestaande
aanspreeklikheidsmeganismes. De Schutter
209dui die voordele van 'n
menseregte-gebaseerde benadering tot ontwikkeling in die algemeen aan,
naamlik dat dit: (a) lei tot beter prioritisering en fokus van aktiwiteite; (b)
staatsverantwoordbaarheid verhoog; en (c) bydra tot armoedeverligting.
Die belang van 'n menseregte-gebaseerde benadering ter verwesenliking
van spesifiek voedselsekerheid sal vervolgens aangedui word.
207
Tomas 2005 http://bit.ly/sl1QhM.
208
Van Leeuwen en Amollo 2009 ESR Review 22.
209
Soos reeds in hoofstuk 2 van hierdie studie aangedui, word die bereiking
van voedselsekerheid, onder andere, beskou as 'n uitkoms van die
verwesenliking van bestaande regte, veral die reg op voldoende voedsel.
210In die lig van bogenoemde beskouing, asook 'n genoemde toenemende
tendens om 'n menseregte-gebaseerde benadering tot ontwikkeling en
armoedeverligting te volg,
211word 'n menseregte-gebaseerde benadering
tot voedselsekerheid toenemend in literatuur geregverdig.
212So dui
Mechlem
213byvoorbeeld aan dat:
[p]rogressive realising the right to food should imply using a rights-
based approach to food security that has distinct characteristics.
Gevolglik word die riglyne vervat in die Voluntary Guidelines
214omskryf as
'n "human rights-based practical tool addressed to all States."
215Die riglyne
neem, in lyn met 'n menseregte-gebaseerde benadering tot ontwikkeling, 'n
wye reeks oorwegings en beginsels in ag, soos: (a) gelykheid en nie-
diskriminasie;
216(b) deelname;
217(c) verantwoordingspligtigheid en die
heerskappy van die reg;
218(d) bemagtiging;
219en (e) dat alle menseregte
universeel, ondeelbaar, onvervreembaar, interverwant en interafhanklik
210
Sien par 2.3 van hierdie studie.
211
Sien par 3.3.2 van hierdie studie. Sien ook Mapulanga-Hulston 2009 SAJHR 307-308; Maxwell 1993 ODI: Briefing Paper 1; Hamm 2001 Human Rights Quarterly 1005; en Du Plessis 2007 Politeia 211-212.
212
Sien bv McClain African Charter 80 se opmerking dat "Integrating the food as a human right approach in the ongoing poverty reduction processes is probably the most effective way of contributing towards a food secure Africa." Sien ook Chilton en Rose 2009 AJPH 1203-1211; Mapulanga-Hulston 2009 SAJHR 306-329; Mechlem 2004 ELJ 631-648; en Young, Way, Taylor en Leaning 2004 Disasters 142-159.
213
Mechlem 2004 EJL 645.
214
Sien FAO Voluntary Guidelines 9-31.
215
FAO Voluntary Guidelines 2.
216
Sien bv riglyne 2.5, 3.5, 3.9, 7.4, 8.1, 8.3, 8.6 13.2-13.3 en 14.3 van die FAO
Voluntary Guidelines. 217
Sien bv riglyne 2.6, 3.7-3.8, 5.4, 8.6, 14.5 en 17.4 van die FAO Voluntary Guidelines.
218
Rule of law. Sien bv riglyne 1, 3.9, 5.3, 8.1, 8.10, 12.2 en 13.3 van die FAO Voluntary
Guidelines. 219
is.
220Volgens die Voluntary Guidelines
221word die volgende aspekte deur
'n menseregte-gebaseerde benadering tot voedselsekerheid beklemtoon:
(a)
die universele, onvervreembare ondeelbare, interverwante en
interafhanklike aard van menseregte;
222(b)
die verpligtinge van regerings en die verantwoordingspligtigheid van
relevante belanghebbendes; en
(c)
die bereiking van voedselsekerheid as 'n uitkoms van die
verwesenliking van bestaande regte.
223Die belang wat 'n menseregte-gebaseerde benadering tot voedselsekerheid
vir die samelewing inhou, word deur die Voluntary Guidelines
224aangedui
as: (a) mense kan hul regerings verantwoordbaar hou; en (b) mense is
deelnemers in die proses van menslike ontwikkeling, eerder as passiewe
ontvangers.
225Sodanige belang word verder deur Nouri-Naeini
226toegelig:
A human rights approach, mainstreamed throughout the document,
227stress [sic] the entitlement dimension which is crucial in highlighting
that people not only have a need for food but they have a legal right to
it.
228220
Sien FAO Voluntary Guidelines 2. Sien ook Nouri-Naeini Voluntary Guidelines 296.
221
FAO Voluntary Guidelines 6.
222
Sien ook FAO Voluntary Guidelines 2.
223
Sien ook par 2.3 van hierdie studie.
224
FAO Voluntary Guidelines 7.
225
Sien in hierdie verband ook McClain African Charter 79 se verwysing na 'n toespraak deur Robinson (voormalige High Commissioner for Human Rights van die Verenigde Nasies) gedurende 1998, naamlik dat: "... the beneficiaries are active subjects or claim holders and because the approach introduces an accountability dimenstion."
226
Nouri-Naeini Voluntary Guidelines 296.
227
Naamlik die Voluntary Guidelines.
228
Sien ook Nouri-Naeini Voluntary Guidelines 296, naamlik: "The particular use of a rights based approach throughout the document, empowers claim holders and duty bearers alike, and stresses the fact that food is not a matter of benevolence but a right."
Chilton en Rose
229dui die voordele van 'n menseregte-gebaseerde
benadering tot voedselsekerheid aan as:
[i]t provides a venue for public participation in the food and nutrition
discourse from people most affected by food insecurity.
Meer belangrik dui Chilton en Rose
230dat 'n menseregte-gebaseerde
benadering 'n meganisme verleen waardeur die algemene publiek die
regering verantwoordingspligtig hou. Mechlem
231dui aan dat deur 'n
menseregte-gebaseerde benadering tot voedselsekerheid te volg, voedsel-
sekerheid gekomplementeer word deur dimensies van waardigheid,
232erkenning van regte, deursigtigheid, verantwoordingspligtigheid en bemag-
tiging.
233Die Voluntary Guidelines
234kom tot die volgende gevolgtrekking:
A human rights-based approach requires not only addressing the final
outcome of abolishing hunger, but also proposing ways and tools by
which that goal is achieved. Application of human rights principles is
integral to the process.
Sleutel-elemente van die Voluntary Guidelines (wat teruggelei kan word tot
die sleutel-elemente van 'n menseregte-gebaseerde benadering),
235sluit in:
(a) bemagtiging; (b) openbare deelname; (c) spesiale klem op behoeftige
229
Chilton en Rose 2009 AJPH 1203.
230
Chilton en Rose 2009 AJPH 1203.
231
Mechlem 2004 ELJ 648.
232
Mechlem 2004 ELJ 646 dui aan dat 'n menseregte-gebaseerde benadering erken dat individue meer as blote voorwerpe van beleid is, maar dat hul as mense wat met waardigheid beklee is die reg op voedsel, onderwys, deelname in openbare aangeleenthede en billike geregtelike prosesse uitoefen.
233
Sien par 3.3.1 van hierdie studie vir 'n uiteensetting van die verskillende dimensies tot 'n menseregte-gebaseerde benadering.
234
FAO Voluntary Guidelines 7.
235
Sien par 3.4 van hierdie studie vir 'n uiteensetting van die verskillende sleutel- elemente van 'n menseregte-gebaseerde benadering. Sien veral hfst 6 van hierdie studie waarin die genoemde sleutel-elemente van 'n menseregte-gebaseerde benadering toepassing in die bespreking van 'n voorgestelde Suid-Afrikaanse raamwerkwet vind.
en kwesbare persone; (d) samelewings wat vry van diskriminasie is; en (e)
staatsverantwoordingspligtigheid.
2363.6
Gevolgtrekking
Voedselsekerheid as 'n kontekstuele parameter vir die assessering en
bevordering van die reg op voldoende voedsel,
237is in hierdie hoofstuk as 'n
wenslike ontwikkelingsdoelwit toegelig deur voedselsekerheid na aanleiding
van die idee van menslike sekerheid (tesame met die MDGs), maar ook in
die breër konteks van volhoubare ontwikkeling te kontekstualiseer. Die
toenemende tendens om 'n menseregte-gebaseerde benadering tot
ontwikkeling te volg, soos veral gestel in die Statement of Common
Understanding, is dienooreenkomstig bespreek tesame met die sleutel-
elemente van 'n menseregte-gebaseerde benadering ten einde ook
uiteindelik die voordele wat sodanige menseregte-gebaseerde benadering
vir voedselsekerheid inhou, aan te dui.
Die waarde van genoemde bespreking van die sleutel-elemente van 'n
menseregte-gebaseerde benadering sal veral in hoofstuk 6 van hierdie
studie blyk uit 'n inhoudelike bespreking van 'n voorgestelde raamwerkwet
ter verwesenliking van die reg op toegang tot voldoende voedsel in die breë
konteks van voedselsekerheid in Suid-Afrika. In dié verband word
geargumenteer dat die aanneming van 'n raamwerkwet op 'n sterker
verbintenis tot die verwesenliking van die reg op toegang tot voldoende
236
McClain African Charter 80 kom dienooreenkomstig tot die gevolgtrekking dat: "Whether or not countries have included food as a human right in national legislations does not appear to be of significant importance for the food security situation in the country. The critical issue regarding food as a human right is enforcement, not the legislation by itself. Integrating the food as a human right approach in the ongoing poverty reduction processes is probably the most effective way of contributing towards a food secure Africa. In order for this integration to be successful, social mobilisation and empowerment is needed. Poor and hunger people need to have a voice in the policy formulation and implementation process and through this process claim their rights."
237
voedsel sal dui deurdat sodanige raamwerkwet 'n menseregte-gebaseerde
benadering tot voedselsekerheid in Suid-Afrika sal bekend stel.
238Voordat die voorgestelde raamwerkwet in hoofstuk 6 bespreek sal word, sal
die reg op voldoende voedsel en voedselsekerheid in internasionale en
regionale instrumente maar ook in die Suid-Afrikaanse konteks vervolgens
in hoofstukke 4 en 5 aandag geniet.
238
Khoza The Role of Framework Legislation 194. Sien in hierdie verband Omara
Promoting a Rights-Based Approach 178 dat raamwerkwetgewing as 'n voorvereiste
vir die toepassing van 'n menseregte-gebaseerde benadering beskou word. 'n Voorgestelde raamwerkwet ter verwesenlik van die reg op toegang tot voldoende voedsel in die breë konteks van voedselsekerheid, sal volledig in hfst 6 van hierdie studie bespreek word.