5 Copyright: re-loaded!
5.3 Single European Copyright Title
Een tweede voorgestelde oplossing voor de geschetste problematiek is het invoeren van een Europese Auteursrechtelijke Titel, waarmee een eind wordt gemaakt aan de grote nationale
169 COM(2015) 192 final, p. 6
170 Bureau Européen des Unions de Conommateurs AISBL (BEUC), Public Consultation on the Review of the EU Satellite and Cable Directive: BEUC’s response, 2015, p. 3
40
verschillen die hun oorsprong vinden in de jarenlange cultuur van harmonisatie op het gebied van het Europese auteursrecht.
Op grond van artikel 118 lid 1 VwEU, dat ruimte creëert voor het invoeren van maatregelen op het gebied van intellectueel eigendomsrecht ter unificatie van auteursrechtelijke bescherming, zou de EU een Europese auteurswet kunnen invoeren met een auteursrechtelijke titel die meteen in werking zou treden in alle lidstaten.172 Een geschikt instrument hiervoor zou een verordening zijn met rechtstreekse werking in tegenstelling tot de tot nu toe gekozen richtlijn.173 Door de invoering van een Europese Auteurswet zou tevens gelijk een interne markt ontstaan op het gebied van het auteursrecht en naburige rechten en de territoriale aard van het Europees auteursrecht een beginsel van het verleden zijn.174
De invoer van een Europese Auteursrechtelijke Titel zou op twee manieren kunnen geschieden. Ten eerste zou deze titel de huidige nationale titels in stand kunnen houden. Bij het kiezen voor deze eerste vorm van de Europese Auteursrechtelijke Titel, zou de titel de nationale titels aldus niet vervangen, maar een alternatief vormen en optioneel zijn voor rechthebbenden.175 Ten tweede zou een dergelijke titel de nationale auteursrechtelijke titels buiten werking kunnen stellen en verplicht vervangen.176
5.3.2 Evaluatie
Bij bestudering van deze beleidsoptie wordt meteen duidelijk dat er grote veranderingen moeten worden doorgevoerd om een Europese Auteursrechtelijke Titel mogelijk te maken. Gelet op de lange traditie van harmonisatie in het Europees auteursrecht en de inherente territorialiteit waardoor dit gekenmerkt wordt, zal voor de omzetting naar een enkele titel vele aanpassingen worden gemaakt in de wetgeving van alle EU-lidstaten. Dit zal dan ook een langdurig proces zijn.177 Zelf
172 Art. 118 lid 1 VwEU; Europese Commissie, Creative Content in a European Digital Single Market, 2009, p.18 173 EPRS, Review of the EU copyright framework European Implementation Assessment, 2015, p. 259
174 CEPS, Copyright in the EU Digital Single Market, 2013, p. 61
175 Europese Commissie, Creative Content in a European Digital Single Market, 2009, p.18; EPRS, Review of the EU copyright framework European Implementation Assessment, 2015, p. 254
176 Europese Commissie, Creative Content in a European Digital Single Market, 2009, p.18; EPRS, Review of the EU copyright framework European Implementation Assessment, 2015, p. 254
177 KEA European Affairs and MINES ParisTech Cema, Multi-Territory Licensing of Audiovisual Works in the European Union, 2010, p. 185
41
stelt de Europese Commissie dat invoering van een Europese titel gepaard zou moeten gaan met een Europees tribunaal voor het auteursrecht om te verzekeren dat ook de jurisprudentie consistent blijft en niet leidt tot meer fragmentatie.178
Een Europese titel zou, ongeacht de gekozen vorm, zeer gunstig kunnen zijn. Een dergelijke titel zou leiden tot meer rechtszekerheid, gelet op het uniforme karakter, en transparantie voor zowel rechthebbenden, aanbieders en gebruikers. Daarnaast zou invoering van een Europese titel leiden tot minder kosten voor aanbieders bij licentieverlening en distributie, omdat de titel rechtstreeks zou werken in alle EU-lidstaten en er geen sprake zou zijn van onderscheid of prijsdiscriminatie.179 De eerste vorm, te weten het invoeren van een optionele titel, brengt het voordeel met zich mee dat invoer van een dergelijke titel minder rigoureuze veranderingen impliceert dan een titel die nationale titels volledig buiten werking stelt. Een optionele titel zou worden gerealiseerd aan de hand van een registratiesysteem. Zoals voormeld, zou dit leiden tot meer rechtszekerheid en transparantie op Europees niveau met betrekking tot auteurschap en voor rechthebbenden die hun werk beschikbaar willen stellen in meerdere EU-lidstaten een uitkomst zijn. Het kiezen voor de titel zou er immers meteen voor zorgen dat zij binnen de gehele EU op dezelfde wijze beschermd worden.180 Kiezen voor een optionele titel zou de contractsvrijheid van rechthebbenden tevens waarborgen, omdat zij aan de hand van nationale titels de mogelijkheid zouden behouden om territoriale beperkingen op te leggen.
Een optionele titel zou echter wel gepaard moeten gaan met meer harmonisatie, omdat betrokkenen bij de invoer van een dergelijke titel alsnog tegen dezelfde geografische belemmeringen zouden aanlopen. Indien een Europese titel enkel een vrijwillig alternatief is en geen verplichting, zal in de praktijk weinig veranderen. Tenzij er in combinatie met een optionele titel wordt gekozen voor vergaande harmonisatie van bijvoorbeeld uitzonderingen en beperkingen zal voor andere betrokkenen dan rechthebbenden weinig veranderen.181 Denkbaar is echter dat een optionele titel nog te veel ruimte openlaat om voorbij te gaan aan de noodzaak voor meer harmonisatie, omdat de
178 COM(2015) 626 final, p. 12
179 Europese Commissie, Creative Content in a European Digital Single Market, 2009, p.18
180 EPRS, Review of the EU copyright framework European Implementation Assessment, 2015, p. 255
42
titel geen verplichting is en beschouwd zou kunnen worden als een tweederangs titel voor rechthebbenden die hier geen behoefte aan hebben. Zou een titel die bestaat naast nationale titel genoeg motivatie zijn voor de EU om ook de mate van harmonisatie te verhogen?182
Om geografische belemmeringen daadwerkelijk weg te nemen zou meer nodig zijn dan een optionele titel die de status quo tegelijkertijd in stand houdt. Een beter oplossing zou dan een Europese titel zijn met een dwingend karakter, die effectief genoeg is om de territoriale aard van het Europese auteursrecht te doorbreken.
In het kader hiervan moet wel worden opgemerkt dat een verplichte titel nadelig zou kunnen zijn voor de culturele, Europese diversiteit die de Commissie juist wilt waarborgen. Door nationale titels buiten werking te stellen en de Europese Auteurswet en titel rechtstreeks van toepassing te verklaren op alle lidstaten, wordt de lidstaten de ruimte ontnomen om hun eigen invulling te geven aan de regels die uit de Europese wet voortvloeien op basis van hun eigen nationale, culturele normen en waarden.183 Daarnaast zou een beperking van het vermogen om in te spelen op nationale markten nadelig kunnen zijn voor de audiovisuele sector, omdat het verlenen van licenties en de wijzen van financiering worden ondersteund door het beginsel van territorialiteit.184
Een verplichte titel die de nationale titels vervangt zou echter niet kunnen bestaan zonder tegelijkertijd te zorgen voor een EU-breed stelsel voor exclusieve rechten en uitzonderingen en beperkingen, waardoor de geografische belemmeringen voor commerciële aanbieders zouden kunnen worden weggenomen zonder de belangen van rechthebbenden uit het oog te verliezen.185
Daarnaast zou het kunnen leiden tot mogelijkheden om de structuren omtrent het verwerven van rechten en financieren van audiovisuele producties aan te passen aan de nieuwe, verplichte titel.186
182 EPRS, Review of the EU copyright framework European Implementation Assessment, 2015, p. 255
183 Europese Commissie, Report on the responses to the Public Consultation on the Review of the EU Copyright Rules,
2014, p. 90
184 Europese Commissie, Report on the responses to the Public Consultation on the Review of the EU Copyright Rules,
2014, p. 91
185 EPRS, Review of the EU copyright framework European Implementation Assessment, 2015, p. 255; Europese
Commissie, Creative Content in a European Digital Single Market, 2009, p.18
43
Voorts speelt ook bij de mogelijkheid van invoering van een Europese titel het probleem dat de contractsvrijheid voldoende gewaarborgd moet worden zonder dat dit ertoe leidt dat rechthebbenden en aanbieders hier misbruik van maken en in de praktijk de geografische belemmeringen door middel van contractuele bedingen in stand houden. En daarnaast moet worden voorkomen dat licentieverlening voor aanbieders te duur wordt, omdat het gebied waar de Europese titel betrekking op zou hebben groter zou zijn. In het kader hiervan zou gedacht kunnen worden aan het combineren van een Europese titel met een ‘one stop shop’ optie voor licentieverlening, waarbij de verschillende rechten op audiovisuele producties – inclusief de rechten met betrekking tot online distributie - worden gebundeld in een enkele licentie.187 Ook gelet op de transactiekosten bij licentieverlening zou dit een gunstige oplossing zijn.
44