Seksueel niet van elkaar genieten, was een ander patroon dat in heel veel van de gesprekken met de geïnterviewden terugkwam. Hoewel slechts enkele van de vrouwelijke respondenten die jonger dan 35 jaar zijn - het als een motivatie voor echtscheiding benoemde- heeft de rest het wel benoemd als een feit binnen het huwelijk.
Echtscheiding komt in Iran de afgelopen jaren vaker voor vanwege seksuele ontevredenheid. Forutan, het hoofd van het Congres van Familie en seksuele
gezondheid van Iran, heeft in 2015 bekend gemaakt dat in Iran ongeveer 50 procent van de echtscheidingen plaatsvindt vanwege ontevredenheid in het seksuele leven van echtparen (Radio Zamaneh, 2015).
Afsaneh en Fariba die beide tot de jongere generatie behoren, gaven aan dat ze geen seksuele tevredenheid hebben ervaren met hun partners en dat het een reden was die tot hun echtscheiding heeft geleid.
Ali (57), een mannelijke geïnterviewde gaf antwoord op de vraag of hij tevreden was over zijn seksuele leven. Hij zei:
“Volgens mij we hadden geen idee over seks. We hadden seks maar niet met passie. We konden elkaar niet seksueel bevredigen. Het zou kunnen dat de seksuele
ontevredenheid een van de belangrijkste redenen is voor echtscheiding, maar volgens mij waren we er ons niet zo van bewust.”
Firoozeh, een vrouwelijke respondent beantwoordde de vraag ook:
“Ik heb heel weinig van hem kunnen genieten. Ik kon maar niet klaarkomen en eigenlijk kon hij mij niet bevredigen. Ik moet bekennen dat ik seksueel destijds erg onwetend was.”
Shadi gaf aan dat ze haar best deed om haar man te bevredigen, maar dat het andersom niet gebeurde.
Shadi: “Ik kwam nooit klaar, maar deed altijd mijn best om hem tevreden te houden.
Hij zeurde soms dat ik niet mijn best had gedaan. Ik heb nooit van hem genoten. In de laatste vijf jaar van ons huwelijk sliep ik ook helemaal alleen.”
Nina (55) een vrouwelijke respondent heeft ook hieromtrent gereageerd:
“Ik ben totaal niet tevreden geweest. Ik had zo'n slecht gevoel jegens hem dat ik niet van onze seks kon genieten. We hadden heel weinig seks en ik herinner me niet meer hoe vaak we het deden.”
Mansour (54) die aangaf dat hij nog steeds van zijn ex-vrouw hield en dat hij niet degene was die de echtscheiding initieerde, zei hierover:
“Het seksleven was een van mijn problemen. Ik was er niet tevreden mee. Ik zag haar maar niet als een lustobject. Ik had tijdens seks verwachtingen waaraan nooit
voldaan werd, maar dat vond ik nooit een motivatie voor echtscheiding.”
Enkele mannelijke en vrouwelijke respondenten gaven ook aan dat ze in eerste instantie best van hun partners hadden genoten, maar vanwege het gebrek aan liefde, voelden ze zich niet meer emotioneel met hen verbonden en ervoeren zij hun
seksleven niet meer als bevredigend.
Patriarchale mannen of matriarchale vrouwen
Patriarchale opvattingen beheersen de Iraanse cultuur. Van kinds af aan leert iedereen de patriarchale codes te internaliseren. Door het onderwijssysteem, de heersende media en Islamitische leerstellingen, probeert de overheid om de patriarchale Islamitische opvattingen te indoctrineren (Ganji, 2014).
Patriarchie en matriarchie waren twee andere patronen die in interviews als de reden van echtscheiding zijn genoemd. De meeste vrouwelijke respondenten gaven aan dat ze niet meer met hun patriarchale mannen om konden gaan en daarom zijn
gescheiden. Roya, die in Iran een goede relatie met haar man had, zei bijvoorbeeld:
“Hij is opeens veranderd en gedroeg zich net als patriarchale mannen. Hij heeft mij een paar jaar alleen gelaten in Maleisië en toen ik eenmaal met mijn kinderen in Nederland een veilig leven had opgebouwd, kwam hij opeens terug in mijn leven en begon mij te vertellen wat ik wel en niet kon doen. Op een gegeven moment was ik het zat om mij steeds te moeten verantwoorden.”
Maryam beschreef het gedrag van haar ex-man als volgt:
“Hij was tegen mij heel patriarchaal. Hij beperkte mij altijd. Ik had geen vrijheid en geen eigen ruimte. Hij geloofde dat man en vrouw 'een' zijn, maar in de praktijk draaide het alleen om hem. Volgens hem moest alles bij echtparen hetzelfde zijn, dezelfde voorkeuren, smaken of vrienden, samen de deur uit gaan en alles samen ondernemen. Ik was er helemaal op tegen. Ik zei tegen hem: we zijn twee aparte mensen, twee geslachten die twee netwerken hebben. Hij had andere verwachtingen. Hij hield bijvoorbeeld van films kijken en ik van boeken lezen. Terwijl hij een film aan het kijken was, zat ik naast hem te lezen. Hij vond dit heel erg. Ik had in zijn ogen geen rechten en hij eiste dat ik altijd naar hem moest luisteren. Helaas sloeg hij me soms ook, zeker als ik heel boos was en het niet met hem eens wilde worden. Soms waren de kinderen er getuige van en dat maakte mij ook kwaad.”
In tegenstelling tot de voorgaande respondenten waren er ook enkele mannen die aangaven dat hun vrouwen zich matriarchaal gedroegen. Dariush klaagde
bijvoorbeeld over het matriarchale karakter van zijn ex-vrouw. Hij zei dat zijn ex- vrouw hem met haar matriarchale- en dominante karakter vernederde.
De 57-jarige Ali was ook van mening dat vrouwen van zijn generatie matriarchaal waren. Hij beschrijft het als volgt:
“Volgens mij is patriarchie in het leven van Iraanse intellectuelen van mijn generatie in huwelijk andersom en verandert tot matriarchie. Mannen wisten dat vrouwen gelijke rechten zouden moeten hebben, maar ze werden thuis door vrouwen misbruikt. Als een man thuis iets zei, dan zei de vrouw onmiddellijk dat het een patriarchale opmerking was. Vrouwen gebruikten de patriarchie als een middel tegen mannen. Je kon zien dat vrouwen degene waren die belangrijke beslissingen namen. Volgens mij, konden vrouwen geen gelijkheid in hun relaties creëren, want ze hadden heel lang ongelijkheid in hun leven ervaren. Daarom denk ik dat de tijd voor emancipatie onder Iraanse vrouwen nog niet rijp was. Er was echt geen sprake van een patriarchale verhouding als reden voor echtscheiding.”
Naar aanleiding van wat Ali stelde over de omgekeerde verhouding tussen echtparen, gaf Bita, een 54-jarige vrouwelijke respondent aan:
“Volgens mij hebben sommige Iraanse vrouwen zowel in Nederland als in Iran een verkeerde opvatting over feminisme. Ze behandelen hun partner zo slecht, dat het lijkt alsof ze een historische wraak op mannen willen nemen. Sommige vrouwen
verwachten als een moderne vrouw behandeld te worden, terwijl ze tegelijkertijd ook traditionele verwachtingen hebben van hun mannen.”
Patriarchale mannen als een motivatie voor echtscheiding is het meest voorkomende patroon onder vrouwen, hoewel bij sommige mannen juist wraakzuchtige
matriarchale vrouwen, als een motivatie voor echtscheiding werden genoemd.
De vraag is waarom Iraanse vrouwen pas in Nederland het initiatief hebben genomen om van hun patriarchale mannen te scheiden en niet in Iran. Uit de gesprekken met sommige vrouwen kwam naar voren dat de meeste Iraanse mannen typische
patriarchen waren. Ze hebben destijds geen andere keuze gehad dan deze mannen te tolereren. In Nederland daarentegen zijn volgens de vrouwelijke respondenten vrijwel de meeste Nederlandse mannen niet meer typisch patriarchaal. Hier konden de
vrouwen de verschillen tussen Iraanse en Nederlandse mannen zien en daardoor waren zij in staat om vanwege de patriarchale attitude van hun mannen het huwelijk te beëindigen. Een andere reden die vrouwen aangaven was dat ze niet in Iran door