Naast liefde die aan moderne huwelijken ten grondslag ligt, zijn er ook andere factoren van belang zijn om de liefde binnen het huwelijk levend te houden. Dat zijn motivaties die ook afkomstig zijn van de trend: psychologisering van relaties.
Er wordt, zoals al eerder gezegd, steeds meer en meer belang gehecht aan zaken als het elkaar begrijpen, elkaar aanvoelen, met elkaar communiceren, gevoelig zijn voor elkaars behoeften en het gevoel in een relatie (de Graaf, Kalmijn: 2006). Wat
echtparen doen om elkaar in hun huwelijk gelukkig te maken, bepaalt hoe de liefde zich gedurende de tijd ontwikkelt. Sommigen beginnen hun relaties met liefde, maar het lukt ze niet om het huwelijk met de jaren te laten groeien. Dit eist het
voortdurende tweezijdige bewustzijn van de behoeften van beide partners. Bovengenoemde redenen behoren tot het andere patroon dat in veel interviews terugkwam, namelijk incompatibiliteit tussen echtparen. Botsende karakters, miscommunicatie, uit elkaar groeien, niet aan elkaars emotionele verwachtingen voldoen, en niet bij elkaar passen, vallen binnen dit patroon.
Het komende citaat illustreert een van de motivaties van sommige respondenten om te scheiden.
Darya: “een van de redenen die uiteindelijk tot onze echtscheiding leidde was het gebrek aan aandacht voor mijn gevoelens en ook het gebrek aan respect voor mijn emotie.”
Niet bij elkaar passen werd ook vaak door de respondenten genoemd als een
bepalende reden om te scheiden. Sommige geïnterviewden gaven aan dat ze vanaf het begin beseften dat ze niet bij elkaar pasten. Afsaneh (31), een van de vrouwelijke respondenten zei bijvoorbeeld over haar tweede huwelijk:
aandacht. Ik wilde veel praten en dat er iemand naar mij luisterde. Ik wilde een tweezijdige relatie en niet een eenzijdige. We hadden niks met elkaar gemeen. Hij was alleen een naam, altijd afwezig, onverschillig, heel zwak en zonder zelfvertrouwen.”
Wartan, besefte ook heel vroeg dat hij en zijn partner niet bij elkaar pasten. Hij zei:
“ We pasten niet bij elkaar. Ze las geen boeken. Toen we trouwden had zij geen universitaire opleiding gevolgd. Haar gewoonten en voorkeuren waren helemaal anders dan de mijne.”
Dariush (71), een andere mannelijke respondent, gaf ook aan dat ze eigenlijk vanaf het begin niet bij elkaar pasten, maar dat besefte hij pas later. Hij zei:
“ Eerst dacht ik dat we bij elkaar pasten, maar ik heb mijzelf voor de gek gehouden. Alle mensen liegen soms tegen zichzelf… .We denken ooit dat we op iemand verliefd zijn en bij elkaar passen, maar in de loop der tijd zie je het egoïsme in je partner en weet je dat we vanaf het begin niet bij elkaar pasten.”
Er waren ook respondenten die eerst dachten dat ze bij elkaar pasten, maar op een gegeven moment beseften dat het niet meer het geval was. Ze hadden op een gegeven moment uiteenlopende behoeften en andere verwachtingen. Sommige gaven aan dat zij uit elkaar groeiden. Een vrouwelijke respondent, Roya (57), besefte na een paar jaar dat ze niet meer bij haar ex-man paste.
“We pasten in het begin bij elkaar, maar gedurende het immigratieproces, moest ik heel veel moeilijkheden alleen meemaken, want halverwege ging hij terug naar Iran. Hij liet mij en onze kinderen in de steek. Hij kwam na een jaar alsnog naar
Nederland, maar we begrepen elkaar niet meer. Na onze vlucht zat ik in een andere fase van mijn leven en hij was nog steeds dezelfde man. We waren uit elkaar
gegroeid.”
Het gehele immigratieproces naar Nederland en het feit dat zij eenmaal hier alles alleen moest doen, heeft volgens Roya een aanzienlijke invloed uitgeoefend op haar karakter. Zij veranderde zodanig dat zij niet meer met haar ex- man om kon gaan
zoals voorheen. Later in dit hoofdstuk wordt dieper ingegaan op de invloed van immigratie op echtscheiding.
Sommige van de respondenten gaven letterlijk aan dat ze geen overeenkomende karakters hadden en dat het een beslissende motivatie was geweest voor hun
echtscheiding. Firoozeh (47), een van de vrouwelijke respondenten legt dit als volgt uit:
“ Hij was heel pessimistisch en bekeek veel zaken vrij negatief. Qua karakter verschilden we heel veel. Ik was heel sociaal en hij heel introvert. Ik was heel actief en productief en hij was heel passief. Ik was hartgrondig gelukkig, maar hij had altijd een gevoel van falen en mislukking. We waren exacte tegenpolen qua karakter.”
Miscommunicatie werd ook enkele keren genoemd als een reden voor echtscheiding. Sommige respondenten zeiden dat ze toen niet in staat waren om goed met elkaar te communiceren. Bita (54), een vrouwelijke respondent, zei bijvoorbeeld hierover:
“We hadden dagelijks over van alles en nog wat discussies. Onze meningen lagen ver uit elkaar. Na een paar jaar in Nederland dacht ik dat ik niet meer met hem kon praten. Hij was het vaak niet met mij eens en hij werd dan boos op mij. We konden niet meer samen beslissen. Ik denk dat er toen sprake was van miscommunicatie.”
Net als Roya benoemde Bita immigratie als een factor die haar karakter veranderde, waardoor zij niet meer zonder ruzie met haar ex-man kon communiceren.
Darya, een andere vrouwelijke respondent zei ook dat ze steeds vaker boos werd op haar ex-man, want ze kon niet over haar onbehagen en de problemen van hun huwelijk met hem praten. Zij vond het op langere termijn heel frustrerend.
Behalve een mannelijke respondent die dacht dat hij niet bij zijn ex-vrouw paste en tevens ook het initiatief tot scheiden had genomen, waren de rest allemaal vrouwen die relationele problemen hadden die gerekend worden tot de motivaties afkomstig van de trend: psychologisering van relaties.