3. Richtlijnontwikkeling en samenwerking rond richtlijnen
3.2. Samenwerking rond richtlijnen
Bijdrage aan richtlijnen van andere partijen
Het NHG wordt veelvuldig gevraagd om huisartsen af te vaardigen voor deelname aan werkgroepen en om commentaar op of goedkeuring aan richtlijnen te geven die door andere partijen worden ontwikkeld. Zo hebben huisartsen bijgedragen aan richtlijnen in de jeugdgezondheidszorg,
oncologische zorg en andere multidisciplinaire richtlijnen. In 2013 is een richtlijnprogramma in de GGZ gestart binnen het netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGZ. Het NHG is lid van de Agendaraad en trekker van de landelijke samenwerkingsafspraken tussen huisarts, generalistische basis-GGZ en gespecialiseerde GGZ. Hierin zullen onder andere criteria over verwijzing en terugverwijzing worden opgenomen.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
10 4. Wetenschapsbeleid
In afstemming met de Verenigingsraad en het IOH is gewerkt aan de herijking van het NHG-Wetenschapsbeleid. Dit heeft een stimulans gegeven aan de activiteiten op dit gebied.
Bij de ontwikkeling van NHG-Standaarden worden de belangrijkste kennislacunes in kaart gebracht.
Sinds 2012 wordt voor het formuleren van de kennislacunes een nieuw format gebruikt dat goed blijkt aan te sluiten bij de behoeften van senioronderzoekers. Aansluitend is een overzichtswebsite van kennislacunes en lopend huisartsgeneeskundig onderzoek in ontwikkeling, in samenwerking met het IOH-R.
De NHG-Wetenschapsdag vond plaats in Leiden met als titel Resultaten bekend, en dan…?. Na de plenaire lezingen door Rob Dijkstra en Sue Dopson over implementatie van onderzoek waren er vele korte voordrachten, een workshop, posterpresentaties en critically appraised topics (CAT’s). Tijdens deze wetenschapsdag werd ruim aandacht besteed aan de posterpresentaties. Dit jaar werd naast de Jan van Esprijs voor de beste CAT ook de Telesphorusprijs uitgereikt.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
11 5. Implementatie
De missie van het NHG luidt: het bevorderen van een wetenschappelijk gefundeerde uitoefening van de huisartsgeneeskunde in de praktijk. Het NHG biedt zijn leden een uiteenlopend scholingspakket om invulling te geven aan hun deskundigheidsbevordering, zowel individueel als in groepsverband. Met deze scholing richt het NHG zich op huisartsen, praktijkondersteuners en doktersassistentes. De behoefte wordt onder meer gepeild met behulp van focusgroepen en ledenraadplegingen.
5.1. Chronische en complexe zorg
Complexe ouderenzorg, samenhangende chronische zorg, GGZ, oncologische nazorg en palliatieve zorg vormen essentiële onderdelen van de huisartsenzorg. Door maximaal gebruik te maken van de mogelijkheden binnen de huisartsenvoorziening en door samenwerking met andere zorgverleners in de eerste en tweede lijn, ontvangt de patiënt zoveel mogelijk zorg in zijn eigen woonomgeving. De huisarts en de praktijkondersteuner zijn belangrijk als vast en vertrouwd aanspreekpunt, zij hebben overzicht over de zorg die de patiënt ontvangt.
De rol van coach wordt steeds belangrijker. Patiënten willen met hun huisartsen kunnen overleggen over de verschillende behandelingsmogelijkheden. Zij willen ook op hun huisarts kunnen terugvallen na behandeling in het ziekenhuis. Daarnaast verwachten patiëntenorganisaties dat zelfmanagement haalbaar is voor een groeiende groep patiënten. Zolang het niet om complexe problematiek gaat kan de praktijkverpleegkundige hierbij een belangrijke functie vervullen, al dan niet in samenspraak met de mantelzorger. De persoonlijke continuïteit tussen huisarts en patiënt wordt belangrijker gevonden naarmate de zorgvraag toeneemt en complexer wordt.
Protocollaire zorg
Voor praktijkondersteuners groeit de behoefte aan producten voor protocollaire zorg. De productlijn NHG-PraktijkWijzer is daarom vervangen door boeken over protocollaire zorg voor patiënten met een chronische aandoening. In 2013 is het boek Protocollaire diabeteszorg, mede gebaseerd op de NHG-Standaard Diabetes mellitus type 2, uitgegeven in samenwerking met de stichting Langerhans. In tegenstelling tot de in het jaarplan 2013 genoemde ontwikkeling van de KetenWijzer Leefstijl worden aspecten over leefstijl in deze boeken geïntegreerd. In 2013 is gestart met een boek over protocollaire GGZ dat begin 2014 is gepubliceerd.
De PraktijkWijzer Verrichtingen is vervallen. Er is nu een aparte productlijn Instructiefilmpjes.
Alle filmpjes uit de PraktijkWijzers zijn nu als los product beschikbaar inclusief een protocol en patiëntenvoorlichting. Daar zijn drie nieuwe onderwerpen aan toegevoegd: enkel-armonderzoek, voetonderzoek, enkelonderzoek/enkelbrace.
5.2. Deskundigheidsbevordering
Deskundigheidsbevordering huisartsen, praktijkondersteuners en praktijkassistentes De Programma’s voor Individuele Nascholing (PIN’s) blijft onverminderd een succes.
Uit de evaluatie blijkt dat deze vorm van deskundigheidsbevordering wordt gewaardeerd omdat de huisarts hiermee kan werken op een moment dat het hem uitkomt. Ook blijkt de papieren versie van de PIN nog niet uit de gratie. Er zijn onder meer PIN’s gemaakt aansluitend bij het project
DementieEnDan (zie ook 6.2) en ter voorbereiding op het bevolkingsonderzoek darmkanker (zie ook 2.3.).
In samenwerking met het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik zijn webprogramma’s gemaakt voor praktijkondersteuners over hartfalen, dementie en nierschade. Ook is een informatief programma ontwikkeld over palliatieve sedatie.
Bovendien verscheen een actualisering van het NHG-Standaardenboek voor praktijkassistentes.
De Geïnformeerde Huisarts heeft in 2013 een metamorfose ondergaan en is doorontwikkeld tot de NHG-LiteratuurWijzer. De online NHG-LiteratuurWijzer bevat een selectie uit op huisartsen en praktijkondersteuners gerichte Nederlandstalige literatuur.
12 Zowel in richtlijnen als in producten voor deskundigheidsbevordering besteedt het NHG aandacht aan etnische en culturele diversiteit en de implicaties hiervan voor de dagelijkse praktijk. De focus ligt hierbij op de zorg voor laaggeletterden. Op Thuisarts.nl zijn tien filmpjes en een voorleesfunctie toegevoegd (zie ook speerpunt 2.1 arts-patiëntrelatie).
NHG-Scholing
De door het NHG ontwikkelde scholing is onafhankelijk van commerciële sponsors en wordt zoveel mogelijk georganiseerd in samenwerking met zestien regionale partners (WDH’s, ROS’en). Bij de uitvoering worden veelal kaderhuisartsen ingezet. Deze samenwerking is stimulerend en blijkt effectief om te kunnen inspelen op de behoeften aan nascholing.
Met de LHV-Academie vindt regelmatig overleg plaats over afstemming en bundeling van krachten op het gebied van (na)scholing. Ook wordt samengewerkt met diverse expertgroepen zowel op het gebied van chronische zorg (DiHAG, HartVaatHAG, CAHAG) als op andere gebieden (onder meer
Palliatieve zorg, GGZ).
Voor NHG-Scholing is 2013 een goed jaar geweest. Voor de EKC’s zijn zowel basiscursussen als diverse vervolgcursussen georganiseerd. Ook de cursussen Verrichtingen – zowel Injectietechnieken als Wondbehandeling, die zijn gebaseerd op het Handboek verrichtingen in de huisartsenpraktijk, voorzien in een behoefte. Nieuw was de ontwikkeling en organisatie van veel cursussen Standaard in de Praktijk (StiP), die in 2013 voor het eerst ook openstaan voor POH’s. De Masterclass Huisarts in Achterstandswijken werd herhaald.
De omvang van de NHGLeergangen Asklepion is teruggebracht naar vier dagdelen, wat leidt tot een grotere deelname van huisartsen. De oorspronkelijke opzet van zes dagdelen bleek in de praktijk voor velen een te grote tijdsinvestering.
De cursus over triage op basis van de NHG-TriageWijzer is een groot succes. In totaal namen circa 420 praktijkassistentes en enkele huisartsen deel aan deze cursus, die in twee varianten wordt aangeboden: één of drie dagdelen.
De samenwerking met de regionale nascholingsorganisaties is geïntensiveerd, onder meer in de vorm van contact met LINKH en individuele WDH’s en ROS’en. Ook zijn enkele Zorggroepen tot de partners van NHG-Scholing gaan behoren.
Kaderopleidingen
Het NHG is verantwoordelijk voor de ontwikkeling, de programmavaststelling en de
kwaliteitsbewaking van NHG-Kaderopleidingen. Naast structureel contact met de coördinatoren en opleidingscommissies van elke bestaande kaderopleiding zijn in 2013 voorbereidingen getroffen voor de kaderopleiding Spoed, waarmee het totaal aan kaderopleidingen op 12 komt. Er is bovendien veel geïnvesteerd in de herziening van het curriculum van de kaderopleiding Beleid en Beheer.
Voorjaarscongres
Jaarlijks organiseert het NHG in samenwerking met expertgroepen een landelijk voorjaarscongres dat openstaat voor huisartsen en praktijkondersteuners. Op 23 mei stond dit congres in het teken van het levenseinde en de dood. Het programma is gemaakt in samenwerking met de expertgroep Palliatieve zorg (PalHAG) en Coaches voor Medici. Het is een vruchtbare bijeenkomst geworden met 150 deelnemers.
5.3. Preventie en publieks- en patiëntenvoorlichting
In de Toekomstvisie Huisartsenzorg 2022 wordt de ambitie uitgesproken om doelgericht te investeren in preventie als onderdeel van kwalitatief goede en samenhangende zorg. De rol van de huisarts wordt hierbij zo goed mogelijk in de hele keten van de reguliere zorg en publieke gezondheidszorg benut. De nadruk ligt op de geïndiceerde en zorggerelateerde preventie. Het bevorderen van zelfredzaamheid en zelfmanagement van de patiënt is hierbij van groot belang.
Preventie
Het NHG biedt ondersteuning bij preventieactiviteiten, mits deze bewezen effectief zijn en praktisch
13 uitvoerbaar in de huisartsenpraktijk. De influenzavaccinatie, cervixscreening, opsporing van familiaire hypercholesterolemie en de screening op darmkanker en mammacarcinoom voldoen hieraan. Deze activiteiten worden programmatisch uitgevoerd of ondersteund in de meeste Nederlandse
huisartspraktijken, daarbij geholpen vanuit het LVG/NHG-project ‘Preventie: maatwerk’.
Daarnaast is er het PreventieConsult; een methode voor het in kaart brengen van personen met een verhoogd risico op bepaalde aandoeningen in de eerstelijnszorg, gevolgd door leefstijladvisering, behandeling en doorverwijzing naar (lokaal) vervolgaanbod. Het PreventieConsult is bedoeld voor mensen die nog niet in behandeling zijn voor de aandoeningen, maar mogelijk wel een verhoogd risico hebben. Het PreventieConsult wil daarnaast tegenwicht bieden aan de commerciële, ongerichte
zelftests en gezondheidschecks. Op dit moment kent het PreventieConsult twee modules:
Cardiometabool Risico (CMR) en COPD.
Voorlichting
De maatschappij verandert en patiënten en zorgvragen veranderen mee. Dit vraagt om een
voortdurende aanpassing van de huisartsen(zorg) en andere zorgverleners. Een belangrijke trend is dat aan patiënten een grotere verantwoordelijkheid wordt toegekend. Patiëntenvoorlichting kan hier een belangrijke bijdrage aan leveren, waarbij Thuisarts.nl een centrale rol vervult. (Zie ook 2.1 Speerpunt arts-patiënt relatie.)
Voor zeldzame aandoeningen gaat de informatievoorziening juist andersom, van de patiënt naar de huisarts. In het project De patiënt als informatiedrager zijn vier huisartsenbrochures aan het
assortiment toegevoegd. Alle veertig brochures zijn te vinden onder ‘zeldzame ziekten’ op de NHG-website.
Het NHG-folderrek bevat vertrouwde patiëntenvoorlichting die in vrijwel alle wachtkamers van huisartsenpraktijken te vinden is. Het NHG onderzoekt de behoefte aan en mogelijkheden voor wachtkamerschermen, Thuisarts.nl en Praktijkinfo.nl. In 2014 wordt daar het resultaat van verwacht.
5.4. Praktijkautomatisering
Als vast aanspreekpunt voor de patiënt en als spil in de zorg zorgt de huisarts voor het beheer van het huisartsen elektronisch patiëntendossier (H-EPD) en verschaft hij bij verwijzing de juiste informatie op de juiste tijd en de juiste plaats. Continuïteit van zorg wordt onder meer gewaarborgd door het gezamenlijk gebruik en beheer van het H-EPD binnen een samenwerkingsverband van huisartsen.
Adequate registratie is daarbij een belangrijke voorwaarde. Kerntaken voor NHG-Praktijkautomatisering zijn: standaardisatie, communicatie en consultondersteuning.
Standaardisatie van gegevens
Het NHG vervult een centrale rol in de standaardisatie van digitale gegevens. Standaardisatie is randvoorwaardelijk voor goede gegevensverwerking en -uitwisseling.
De activiteiten op het gebied van standaardisatie hebben verder betrekking op het beheer en onderhoud van het HIS-Referentiemodel, de HIS-Tabellen en de ICPC-codes. Er in 2013 zijn stappen gezet in het aanpassen van ICPC-1 zodat deze beter aansluit bij allerlei vormen van programmatische zorg
(bijvoorbeeld ouderenzorg, CVRM, polyfarmacie).
Verder is de derde versie van de richtlijn Adequate dossiervorming met het EPD geautoriseerd. De richtlijn is tekstueel bijna volledig aangepast en is uitgebreid met onder meer aandacht voor
programmatische zorg. De meest gestelde vragen over werken met episodes zijn met voorbeelden in een bijlage opgenomen.
Het beheer en onderhoud van de NHG-indicatoren en de afstemming met zorgstandaardenorganisaties en vele andere betrokken partijen valt ook onder de noemer standaardisatie. Dat geldt ook voor de ontwikkeling van zogenoemde e-kernsets voor de uitwisseling van gegevens in de ketenzorg. In
aansluiting op de diabetes-kernset zijn e-kernsets gemaakt voor onder andere CVRM, astma en COPD.
Het waarborgen van privacy in de gezondheidszorg is een belangrijk thema. Begin 2013 is de Quick Scan patiëntenprivacy afgerond met een succesvolle workshop voor softwareleveranciers, direct
14 betrokken koepels en Nictiz. Het uitwerken van de specificaties van informatiebeveiliging voor
softwareleveranciers is belegd bij Nictiz. De PraktijkWijzer Informatiebeveiliging is aangepast.
Het NHG participeert daarnaast in de werkgroep van de NEN die een norm opstelt over toegang tot patiëntengegevens. Deze norm is in de afrondingsfase en zal volgend jaar voor commentaar
beschikbaar komen.
Communicatie
In dit onderdeel van de praktijkautomatisering gaat het om richtlijnen met betrekking tot goede en veilige elektronische communicatie met andere zorgverleners. Zij ondersteunen ook binnen de huisartsenpraktijk de continuïteit van de zorg voor de patiënt.
Het NHG werkt met Nictiz en de VZVZ aan de ontwikkeling van ketenzorgberichten, gericht op HIS/KIS-uitwisseling. De datasets zijn gereed; berichtspecificaties moeten nog ontwikkeld worden.
De richtlijn Gegevensuitwisseling huisarts-centrale huisartsenpost beschrijft de gegevens die de huisarts als waarnemer op een huisartsenpost (HAP) in de vorm van een professionele samenvatting te zien krijgt. Deze richtlijn beschrijft ook welke gegevens de behandelend huisarts mag terugverwachten van een HAP. In versie 4, van mei 2013, zijn nieuwe elementen zoals beschreven in het
HIS-Referentiemodel opgenomen. De richtlijn is uitgebreid met gegevens over behandelingen en beleid.
Daarnaast zijn afgesloten episodes met attentiewaarde toegevoegd. Overdrachtsgegevens als apart onderdeel in het bericht van de huisarts naar de waarnemer verdwijnen. Daadwerkelijke implementatie van gegevensuitwisseling volgens deze richtlijn is afhankelijk van de ontwikkeling en invoering van aangepaste berichtstandaarden door Nictiz en softwareleveranciers.
Consultondersteuning
E-health staat volop in de belangstelling. In het NHG-Standpunt E-health voor huisarts en patiënt worden rond dit brede begrip visie en beleid van het NHG samengevat. Het NHG is voorstander van de nieuwe mogelijkheden die e-healthtoepassingen kunnen bieden aan burger, patiënt of zorgverlener en heeft dit ook zo verwoord in de Toekomstvisie Huisartsenzorg 2022. E-health biedt volop kansen voor huisartsen om hun service/bereikbaarheid te verbeteren en zorg op een meer efficiënte manier te organiseren. Het NHG ziet het als zijn taak de leden te ondersteunen met richtlijnen, praktische hulpmiddelen en onderbouwde adviezen voor kwalitatief goede e-healthtoepassingen.
Het NHG levert de bronbestanden aan diverse afnemers voor het digitale formularium en andere consultondersteunende informatiebronnen. Langs deze route is de informatie geïntegreerd in het HIS beschikbaar voor de huisarts en andere praktijkmedewerkers.
5.5. Ontwikkeling Kwaliteitsinstrumenten en Evaluatie
Het is de ambitie van de beroepsgroep om kwalitatief hoogwaardige huisartsenzorg te bieden. Een goed kwaliteitsbeleid op verschillende niveaus van de huisartsenzorg is een voorwaarde om goede zorg ook voor de toekomst te borgen. Door de voortschreidende automatisering zijn
huisartsen(groepen) steeds meer in staat hun eigen handelen te toetsen met spiegelinformatie uit hun eigen HIS of met spiegelinformatie die zij via zorggroepen of verzekeraars krijgen. Het gaat hierbij primair om het monitoren van het eigen handelen en om het werken aan kwaliteitsverbetering.
Daarnaast kan hiermee ook inzicht worden gegeven aan patiënten en andere partijen over de geboden zorg.
Indicatoren
Indicatoren spelen een belangrijke rol bij het transparant maken van de kwaliteit van de geleverde zorg. Het NHG heeft inmiddels diverse indicatorensets ontwikkeld bij richtlijnen die de huisarts hiervoor kan gebruiken. Dit vraagt om onderhoud, revisie en mogelijk doorontwikkeling van de huidige indicatorensets. Daarnaast zijn er op het gebied van kwaliteitsbeleid en indicatoren diverse trajecten en ontwikkelingen die van belang zijn voor de huisarts en het NHG. Er zijn veel vragen uit het veld over indicatoren en de ervaren knelpunten.
Belangrijk daarbij is onder andere structureel overleg met InEen, NDF, PON, PlVV, LAN. Ook partijen als RIVM en NIVEL doen regelmatig een beroep op het NHG. Hiervoor bestaan structurele
15 contacten met het KwaliteitsInstituut, ZN en de expertgroepen op bureauniveau. Het ontwikkelen van indicatoren voor ouderenzorg volgt in 2014.
De PraktijkWijzer Kwaliteit en veiligheid is op onderdelen herzien met (voorbeeld)materialen die bruikbaar zijn voor alle praktijken, maar vooral voor praktijken die deelnemen aan de NHG-Praktijkaccreditering.
Praktijkacccreditering
Het NHG participeert in de doorontwikkeling van de NHG-Praktijkaccreditering®. Praktijken doen een beroep op het NHG om aan de eisen van het nieuwe schema van NHG Praktijk Acceditering bv te kunnen voldoen. De PraktijkWijzer Kwaliteit en veiligheid en de helpdesk voorzien hierin. Van de helpdesk is circa 400 keer gebruikgemaakt in 2013. Daarnaast vervult het NHG een rol in de informatievoorziening aan en het beantwoorden van vragen van praktijkconsulentes.
Visitatie
In samenwerking met IQ Healthcare is een instrument ontwikkeld voor de ‘individuele visitatie’ van huisartsen. Met behulp van een methode waarbij gebruik wordt gemaakt van instrumenten uit het IFH - ofwel Individueel Functioneren Huisartsen – verzamelt de huisarts op systematische wijze feedback van collega’s en patiënten. Het gaat hierbij om thema’s die zijn vastgesteld in het competentieprofiel van de huisarts: aspecten rond communicatie, medisch-inhoudelijk handelen, samenwerking et cetera.
Pas met ingang van 2016 wordt visitatie een onderdeel van de herregistratie, maar voor huisartsen die al eerder willen deelnemen komt het instrument in de tweede helft van 2014 ter beschikking.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
16 6. NHG-Projecten
6.1. Individueel Zorgplan
Het gesprek met de patiënt over de behandeling die het best bij hem en zijn situatie past, vormt de basis van het Individueel Zorgplan (IZP). Het is als het ware een stuk gereedschap waarmee de zorg voor sommige patiënten wordt vergemakkelijkt. Het ligt ‘op de plank’ zodra je het nodig hebt bij een specifieke patiënt en vormt een raamwerk voor de behandelingsdoelen en de met de patiënt gemaakte afspraken. En het heeft een ‘hoekje voor vrije tekst’ dat de patiënt en meebehandelende ketenpartners kunnen raadplegen. Een van de gebruikers noemde dat ‘een knus hoekje in mijn KIS of HIS’. Het is niet nodig om voor alle patiënten een eigen IZP te maken. Maar het kan goede diensten bewijzen bij ingewikkelde problematiek, vooral wanneer meerdere zorgverleners bij eenzelfde patiënt betrokken zijn. Voor de uitwisseling van gegevens is het dan handig om een vast format te gebruiken.
Van plan naar pilot
Allereerst is een plan van eisen geformuleerd in samenwerking met Vilans, het NPCF, een aantal patiënten- en brancheorganisaties en softwareleveranciers. In dit plan van eisen zijn de
uitgangspunten, functionaliteiteisen en de fasen in het primaire proces met bijbehorende
informatiebehoeften beschreven. De softwareleveranciers Labelsoft en Protopics hebben een door het NHG ontwikkeld registratiemodel ingebouwd in modules gekoppeld aan een HIS of KIS. Dit is getest in zeven huisartsenpraktijken en vervolgens zijn de bevindingen van de softwarebouwers, de
zorgverleners en de patiënten geëvalueerd. Het vastleggen van de behandelingsdoelen en afspraken is als zinvol ervaren en het IZP-model blijkt softwareleveranciers voldoende basis te bieden voor de inbouw van een module in hun informatiesystemen.
6.2. DementieEnDan
In dit samenwerkingsproject van IDTV/Achmea/Verenso/V&VN en NHG zijn materialen ontwikkeld voor deskundigheidsbevordering van verpleegkundigen, specialisten ouderengeneeskunde en
huisartsen om de samenwerking te bevorderen. E-learning voor huisartsen was tijdens de campagneweek DementieEnDan in september 2013 volgens planning gereed. E-learning voor Specialisten Ouderengeneeskunde is vanaf 19 december 2013 beschikbaar voor de beroepsgroep. E-learning voor verpleegkundigen is inhoudelijk gereed en is naar verwachting april/mei 2014
beschikbaar voor V&VN-leden. In alle e-learnings zijn beelden van IDTV DementieEnDan opgenomen.
6.3. Spoedzorg
Spoedzorg was onderwerp van het NHG-Congres 2013. Aan de basis van dit congres lag het Standpunt Huisarts en spoedzorg, een actualisering van het Standpunt De huisartsgeneeskundige inbreng in de acute ketenzorg uit 2005. Een samenvatting van dit Standpunt zat in de congrestas. Ook het Spoedboekje, dat in samenwerking met DOKH is ontwikkeld, was beschikbaar op het NHG-Congres.
Het congres in samenwerking met de Vereniging Huisartsenposten Nederland was eveneens succesvol. Beide congressen hebben de spoedzorg dichter bij de leden gebracht.
In 2013 is onderzoek gedaan naar het gebruik van de NHG-TriageWijzer. Het NHG wil graag
In 2013 is onderzoek gedaan naar het gebruik van de NHG-TriageWijzer. Het NHG wil graag