Samengevat allochtonen

• Allochtonen met een Marokkaanse of Turkse achtergrond vinden vrijwel alle

Nederlandse landschappen aanzienlijk minder aantrekkelijk dan autochtone Nederlanders. Dit kan oplopen tot een verschil van 1,5 tot 2 punten voor heide en nat natuurlijk landschap.

• Zij houden vooral niet van natte natuur, heide en duinen, de meest ruige

natuurgebieden die opgenomen zijn in het onderzoek. De verschillen zijn zeer aanzienlijk.

• De verschillen in aantrekkelijkheidsoordeel zijn in vergelijking tot de autochtone bevolking het kleinst voor de productielandschappen, zowel grootschalige akkerbouw als kleinschalig cultuurlandschap. Op basis van eerder onderzoek (o.a. Jókövi, 2000; Schmeink & Ten Wolde, 1998) waren er aanwijzingen dat allochtonen vooral het agrarisch cultuurlandschap minder aantrekkelijk zouden vinden, omdat dit klassieke Hollandse landschap weinig herkenning bij hen op zou roepen. Deze conclusie wordt slechts in beperkte mate bevestigd. Allochtonen waarderen traditionele cultuurlandschappen hoger dan verruigd cultuurlandschap of natuurlijke landschappen.

• Allochtonen beoordelen het stadspark (gemiddelde waardering is 7,7) als meest aantrekkelijk landschap, waar autochtonen bos het meest aantrekkelijk vinden. Overigens scoort bos ook hoog onder allochtonen (gemiddelde waardering van 7,1).

• Het aantrekkelijkheidsoordeel en de gevoelde binding met een landschap blijken samen te hangen; allochtonen hebben minder binding met de landschappen. Dit geldt met name voor het heide-landschap. Zij voelen zich nog het meest verbonden met het (idyllisch) dorpslandschap.

• Allochtonen zijn minder bekend met natuur in hun woonomgeving. Ruim 50%

van de allochtonen kent de geselecteerde grootschalige natuurgebieden (afhankelijk van de woonomgeving is dit bos, duin, agrarisch gebied en uiterwaardengebied) in zijn geheel niet, terwijl de grote meerderheid van de autochtonen (85-90%) die gebieden wel kent.

• Het strand geniet wel enige bekendheid onder de ruime meerderheid (circa 80%) van de allochtone bevolking.

• Degenen die de gebieden wel kennen, vinden deze gebieden minder aantrekkelijk, ze bezoeken ze minder (gemiddeld 7 tot 8 keer per jaar, terwijl autochtonen gemiddeld tweewekelijks een bezoek brengen aan het groene buitengebied), bij bezoek wandelen en fietsen ze er minder vaak dan autochtonen. Bovendien zijn ze minder begaan met de toekomst ervan.

• Ook de stadsparken zijn minder bekend bij allochtonen, maar de verschillen zijn veel kleiner (20-30% kent de parken niet, tegenover 4% bij de autochtonen).

• Allochtonen die de parken wel kennen, vinden de parken minder aantrekkelijk dan allochtonen. Ze vinden de stadsparken wel aantrekkelijker dan het (agrarische) groen Achtergrondkenmerken

Natuurbeelden

buiten de stad en bezoeken de parken ongeveer even vaak als autochtonen, en dan (naast wandelen) met name als ontmoetingsruimte.

• Allochtonen noemen de motieven van picknicken/ barbecuen en vrienden ontmoeten in de parken niet vaker dan autochtonen. In vergelijking met andere activiteiten doen ze dit echter wel vaker: als ze naar het park gaan, gaan ze relatief vaak om vrienden of familie te ontmoeten, terwijl autochtonen vaker de activiteiten fietsen en wandelen noemen. Dit is een bevestiging van eerder onderzoek (o.a. Somers et al., 2004). Het (park)groen vormt voor allochtonen een omgeving om de collectieve identiteit tot uiting te brengen.

• Opvallend in de waardering voor binnen en buitenstedelijk groen van allochtonen is dat het aantrekkelijkheidsoordeel van bos- en duingebied in de woonomgeving vergelijkbaar is met dat van stadsparken, echter het bezoek aan bos en duin ligt aanzienlijk lager. Afstand lijkt een aannemelijke verklaring. Daarnaast zou kunnen meespelen dat het beperkte voorzieningenniveau niet aansluit bij de bezoekmotieven (wij-cultuur).

• Allochtonen hebben een duidelijk minder Romantisch natuurbeeld. Een groot

aantal kenmerken van een Romantisch natuurbeeld (zie bijvoorbeeld Van Koppen, 2002) worden door hen minder belangrijk gevonden.

• Over het beheer van natuur en landschap hebben allochtonen duidelijk andere

visies dan autochtonen. Zij hebben een meer Arcadisch en Functioneel beeld van de natuur. In het natuurbeeld van veel allochtonen moet de natuur niet aan z’n lot worden overgelaten, maar actief beheerd worden. Geen ruige natuur met een hands-off beleid maar actief ingrijpen en de natuur verzorgen.

• De motivatie voor natuurbescherming is meer extern gemotiveerd dan bij autochtonen, waarbij religieuze motieven en bruikbaarheid voor de mens relatief belangrijk zijn. De intrinsieke waarde van de natuur wordt duidelijk minder belangrijk gevonden.

• Ze vinden de bescherming van natuur in Nederland over het algemeen iets minder belangrijk dan autochtonen. Dit geldt in mindere mate voor het beschermen van het agrarische landschap.

• Ook is de esthetische kant van natuur en landschap minder belangrijk.

Allochtonen voelen zich emotioneel minder betrokken bij de natuur. Met name de schoonheid en gevoelens van verbonden ervaren zij veel minder. De plek die de religie inneemt (de natuur is ons door Allah gegeven) is voor allochtonen belangrijk.

• Bovendien hebben ze minder last van zichtbare kunstmatige elementen, zoals

hoogspanningsmasten. Zij zien de natuur ook eerder als robuust dan als iets kwetsbaars. Het traditonele beeld van de “kwetsbare natuur” heeft een sterk Romantische achtergrond (wat bij allochtonen dus minder aanwezig is).

• Tenslotte hebben allochtonen een breder natuurbeeld: ze zien een minder strenge scheiding tussen natuur en cultuur en maken minder sterk onderscheid tussen natuur en meer antropogene landschappen of levensvormen. Het lijkt erop dat zij minder sterk natuur en cultuur als dichotomie zien; een dichotomie die in de moderne Westerse samenleving sterk aanwezig is. Dit is wederom een aanwijzing voor een minder Romantisch natuurbeeld.

• De scores op natuurbeelden van allochtonen wijken af van die van autochtonen.

De gevonden verschillen blijken deels een cultureel-etnische herkomst te hebben. Ook vormt de opleiding een belangrijke verklaring voor de gevonden verschillen (de autochtone referentiegroep is hoger opgeleid).

• De specifieke natuurbeelden van allochtonen vormen een belangrijke verklaring

voor de waardering van verschillende landschapstypen. Landschapsvoorkeuren blijken dus deels etnisch-cultureel bepaald, iets wat uit eerder onderzoek ook naar voren kwam (Jókövi, 2001).

• Hier en daar doen zich verschillen voor tussen de allochtone generaties onderling. De eerste generatie heeft meer waardering voor het agrarisch landschap en het stadspark en hecht meer aan de bescherming van het agrarisch landschap dan de tweede generatie. De tweede generatie lijkt iets meer bekend te zijn met het groen in de woonomgeving. De resultaten vormen echter een te magere basis voor aanwijzingen dat de voorkeuren van allochtonen langzaam naar die van autochtonen zouden toegroeien. Verschillen zouden voort kunnen komen uit de agrarische achtergrond van de eerste generatie (waardering voor cultuurlandschappen) en uit de grotere hang naar traditionele waarden (stadspark als ontmoetingsruimte), maar tegelijkertijd zou ook de leeftijd een doorslaggevende rol kunnen spelen. De tweede generatie is gemiddeld jonger (26 jaar tegenover 46 jaar eerste generatie). Het is bekend dat jongvolwassenen over het algemeen minder op hebben met natuur en landschap (zie o.a. Frerichs & De Wijs, 2003). Bovendien doen zich voor de gebieden in de eigen omgeving geen verschillen tussen de generaties voor.