Afwijkende natuurbeelden van allochtonen

Op basis van de enquêteresultaten kan geconcludeerd worden dat allochtonen duidelijk andere natuurbeelden hebben dan autochtonen. Zij koppelen andere waarden aan de natuur, hebben enigszins andere definities van natuur en ervaren andere emoties met betrekking tot de natuur.

Gebruikte stellingen over natuurvisie:

• Om de natuur te beschermen moeten sommige gebieden afgesloten worden voor bezoekers. • Hoe langer een natuurgebied door de mens met rust is gelaten, des te groter is de waarde van dit

gebied.

• Hoogspanningsmasten (electriciteitsmasten) en windturbines (moderne windmolens) maken natuurgebieden minder waardevol.

• De natuur is minder kwetsbaar dan sommigen denken.

• Niet elke zeldzame plant in de natuur hoeft beschermd te worden. • Bermen langs de weg moeten netjes gemaaid worden.

Willen: draagvlak voor natuurbescherming

De verschillen tussen allochtonen en autochtonen zijn het grootst op het gebied van de achterliggende waarden. Allochtonen verbinden vooral duidelijk andere waarden aan de natuur (zie figuur 4.1). Allereerst hechten allochtonen minder belang aan natuurbescherming dan autochtonen (p<0.01). Opvallend is dat zij wel evenveel belang hechten aan het beschermen van het agrarische landschap. Dit is een bevestiging van het eerdere beeld dat allochtonen meer waardering hebben voor agrarische landschappen dan voor meer natuurlijke landschappen. Of zij deze bescherming van belang vinden voor een aantrekkelijk landschap of meer voor het beschermen van de agrarische gemeenschap en economische belangen is dan een interessante vraag. Er zijn voorzichtige aanwijzingen dat het (economisch) nut meer bepalend is: tussen de allochtone generaties doen zich verschillen voor in het belang dat gehecht wordt aan bescherming van het agrarisch landschap: de eerste generatie, waarvan aangenomen wordt dat deze vaker een agrarische achtergrond heeft, hecht meer aan bescherming van het agrarisch landschap dan de anderhalf en tweede generatie (gemiddeld belang is respectievelijk 4,1; 3,9 en 3,7 op een 5-puntsschaal; p<0,01)

Figuur 4.1: Belang dat allochtonen hechten aan beschermen van natuur en agrarisch landschap, in vergelijking tot autochtonen

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Belang beschermen van natuur (aut.)

Belang beschermen van natuur (all.)

Belang beschermen van agrarisch landschap (aut.) Belang beschermen van agrarisch landschap (all.) Zeer onbelangrijk Onbelangrijk Neutraal Belangrijk Zeer belangrijk

In de vragenlijst is ook gevraagd naar de motieven van respondenten voor natuurbescherming. Allochtonen kijken meer utilitair naar natuurbescherming: de stelling dat beschermen van de natuur alleen van belang is als het nuttig is voor de mens, scoort aanzienlijk hoger bij allochtonen. Daarnaast zien velen het beschermen van natuur zoals verwacht als religieuze plicht. Veel allochtonen voelen dus vooral een externe motivatie voor natuurbescherming. Meer ecocentrische, homocentrische of hedonistische waarden scoren duidelijk lager dan bij autochtonen. Het belang van de natuur om zelf van te genieten wordt minder belangrijk gevonden. Ook de intrinsieke waarde wordt door allochtonen duidelijk minder belangrijk gevonden. Aan de andere kant zien ook allochtonen het beschermen van de natuur voor onze kinderen en voor de mensheid als waarden die gemiddeld even belangrijk zijn als de religieuze waarde van natuur

Willen: visie op natuur

Allochtonen kijken dus enigszins anders aan tegen het belang van natuurbescherming. De verschillen zijn aanzienlijk groter als we kijken naar hun visie op de manier hoe de natuur beschermd zou moeten worden. Allochtonen hebben bijvoorbeeld een veel minder Wildernis- natuurbeeld dan autochtonen. De meesten willen verzorgde natuur waar de bomen netjes worden opgeruimd en de bermen worden gemaaid. Dit stemt overeen met resultaten van De Boer & Schulting (2001) dat allochtonen verzorgde natuur op prijs stellen. Allochtonen zijn dan ook minder voorstander van een hands off-visie op natuurbeheer. Zij vinden hoogspanningsmasten minder storend voor hun natuurbeleving dan autochtonen en het draagvlak voor het afsluiten van natuurgebieden voor bezoekers is bij hen lager. Tenslotte vinden ze natuur minder kwetsbaar (meer robuust).

1 2 3 4 5 pl ic ht aan onz e k inder en v oor tbes taan mens hei d re ligi euz e pl ic ht hedoni s ti s c h in tr in s iek e waar de al leen i ndi en nutti g ( u ti litai r) 1= zeer o n een s, 3= n e u traal , 5 = zeer een s allochtonen autochtonen

Figuur 4.2: Draagvlak van allochtonen voor motieven van natuurbescherming, in vergelijking tot autochtonen

Tabel 4.19: Verschillen in natuurbeelden tussen autochtonen en allochtonen*

Natuurbeelden: verschillen in waarden Allochtonen Autochtonen Significante verschillen?

Natuur moet verzorgd worden 0.44 -0.19 p<0.01

Hands off visie -0.12 0.22 p<0.01

Natuur robuust 0.20 0.04 p<0.05

* Dat de gemiddelden van de factorscores in deze tabel geen 0 zijn, komt doordat ook de jongeren in de factoranalyse zijn meegenomen.

Deze verschillen komen ook duidelijk terug in de antwoorden op de onderliggende vragen.

Weten: Breedte van het natuurbeeld

Ook in hun definitie van natuur verschillen allochtonen van autochtonen, ook al zijn deze verschillen minder pregnant. Allochtonen hebben vooral een veel breder natuurbeeld. Zij kenmerken meer natuurlijke verschijnselen als natuur. Dit verschil is het grootst bij de gedomesticeerde natuur, zo maakt tabel 4.20 duidelijk. Dit komt vooral omdat zij huisdieren en de mens meer als onderdeel van de natuur zien (figuur 4.4). Het lijkt erop dat zij minder sterk natuur en cultuur als dichotomie zien; een dichotomie die in de moderne Westerse samenleving sterk aanwezig is. De bredere definitie van wat echte natuur is, werd ook gevonden in onderzoek van De Boer & Schulting (2001).

Tabel 4.20: Verschillen in concepten en definities van natuur tussen autochtonen en allochtonen

Natuurbeelden allochtonen autochtonen Significante

verschillen?

Breedte van natuurbeeld 0.36 0.10 p<0.01

Gedomesticeerde natuur 0.26 -0.19 p<0.01

Cultuurnatuur 0.31 0.26 n.s.

Onafhankelijke natuur 0.03 0.11 n.s.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

gebieden afsluiten bezoek (aut.) gebieden afsluiten bezoek (all.) natuur met rust laten (aut.) natuur met rust laten (all.) visuele verstoring ongewenst (aut.) visuele verstoring ongewenst (all.) HANDS-OFF VISIE beschermen biodiversiteit (aut.) beschermen biodiversiteit (all.) natuur niet kwetsbaar (aut.) natuur niet kwetsbaar (all.) NATUUR ROBUUST dode bomen opruimen (aut.) dode bomen opruimen (all.) bermen netjes maaien (aut.) bermen netjes maaien (all.) NATUUR NETJES VERZORGEN

ONEENS NEUTRAAL EENS

Figuur 4.3: Opvattingen van allochtonen over mate van menselijk ingrijpen in de natuur, in vergelijking tot autochtonen

Voelen

Tenslotte zijn in de vragenlijst ook vragen gesteld over de emotionele waarde van de natuur. Wat ervaren respondenten als ze in de natuur zijn of aantrekkelijke landschappen bekijken? Uit figuur 4.5 blijkt dat ook de ervaring van de natuur verschillen vertoont. Veel allochtonen ervaren minder sterke positieve emoties bij de natuur. Waar een ruime meerderheid van de autochtonen de natuur (zeer) mooi, ontspannend, vertrouwd en fascinerend vindt, ervaren de meeste allochtonen dit duidelijk minder. Zij ervaren vooral veel minder sterk de schoonheid van de natuur. Hetzelfde geldt voor de historische verbondenheid (‘herinnert aan vroeger’), maar dat was gezien hun migratie-achtergrond te verwachten. Allochtonen zijn hierover duidelijk minder positief dan autochtonen. Ook vinden zij de natuur duidelijk saaier en kunstmatiger. Dit hangt mogelijk samen met hun over het algemeen minder positieve beeld van de natuur. Mensen die minder van de natuur houden, zullen de natuur ook eerder saai vinden. Alleen over de vredigheid van de

natuur en het gevaar van de natuur zijn autochtonen en allochtonen het eens8_{. Opvallend is}

de religieuze betekenis (de natuur is ons door Allah gegeven) die allochtonen aan natuur verbinden.

8 _{verschil is niet significant; N.S. in de figuur.}

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

de mens (aut.) katten etc. (all.) onkruid (all.) overstromingen (aut.) moerassen (all.) kamerplanten (all.) grote maisvelden (aut.) stadspark (all.) oude boerderijen (aut.) boer op tractor (all.)

GEEN NATUUR NEUTRAAL ECHTE NATUUR

Figuur 4.4: Opvattingen van allochtonen over wat echte natuur is, in vergelijking tot autochtonen