Mystiek & Spirituele Zorg
VI. Woorden voor het Woordloze
6.5 S UGGESTIE EN AANBEVELING
Deze scriptie heeft de theoretische mogelijkheid verkend naar de bruikbaarheid van de mystiek voor de spiritualiteit van de (algemeen) geestelijk verzorger. In een opleiding en beroepssector die dusdanig in een identiteitscrisis verkeert, is mijns inziens iedere vorm van duiding van hoe we eenheid in deze pluriformiteit kunnen brengen noodzakelijk. In de praktijk betekent dit echter dat er concrete vormen gevonden zullen moeten worden, zowel in de opleidingen als in de beroepssector. Met het laatste deel van deze scriptie heb ik gepoogd om concrete leerpunten te destilleren uit twee mystieke teksten, om aldus een voorbeeld te geven van de bruikbaarheid ervan. Om hier echter een structurele vorm voor te verzinnen die integreerbaar is in een academisch curriculum voert voorbij de reikwijdte van mijn thesis, maar is wel de volgende essentiële stap. De vraag is echter of we deze vorm structureel zouden moeten wíllen verzinnen, of dat dit meer iets is dat door de universiteiten en de beroepssector zélf in onderling overleg en in een praktijk van proberen en leren zou moeten geschieden. Ik neig zelf naar de laatste optie en ook om die reden zet ik geen concreet programma uiteen voor de integratie van mystieke stromingen binnen het kader van de wetenschappelijke bestudering ervan. Het is bovendien ook niet gezegd dat de integratie van de mystiek alle problemen oplost. Mijn voorstel moet eerder gezien worden als een ontwikkeling die plaatsvinden naast de verdere professionalisering en verwetenschappelijking van het beroep. Juist omdat in deze beide polen de spirituele dimensie van het beroep onder druk is komen te staan.
299 Men zou deze houding ook agnostisch kunnen noemen.
300 Parallelen met het stoïcijnse apatheia of het sceptische (pyrrhonische) ataraxia zijn makkelijk te trekken.
Zie Van Grinsven, Beyond Rafts & Ladders, pp. 52-57
301 Hiermee volg ik een betooglijn van Huxley en anderen. Het is vooral om aan te tonen dat dergelijke
ervaringen geen verzinselen zijn maar daadwerkelijke gebeurtenissen. Bovendien wordt in sommige tradities, zoals in het shamanisme, gebruik gemaakt van hallucinogene stoffen om spirituele verandering te manifesteren. Hoewel het onderzoek op dit gebied vanaf eind jaren zestig lang heeft stil gelegen is er sinds een meta-onderzoek van Rick Strassman weer een opening gekomen om de relatie tussen psychedelica en mentale gezondheid te onderzoeken, zie: Rick J. Strassman, “Adverse Reactions to Psychedelic Drugs: A Review of the Literature” The Journal of Nervous and Mental Disease 172, nr. 10 (1984): pp. 577-595.
302
—Corpus Hermeticum
Epiloog
Veel woorden zijn nodig geweest om rond het woordloze te cirkelen. Het argument heeft echter geen referentie naar het woordloze nodig. Zoals gezegd is dit slechts het selectiecriterium geweest. Het gaat er nu vooral om, dat wat wél in woorden uitgedrukt is goed in ons op te nemen en te evalueren wat de waarde ervan kan zijn voor de spirituele zorg. We hoeven in de geestelijke verzorging niet het hele vak opnieuw uit te vinden, omdat we tegenwoordig ‘algemeen’ of ‘seculier’ zijn geworden. De wereld bevat veel wijsheid die ons kan leiden. Veel, zo niet alles, is al een keer gezegd en de mystici in het bijzonder lijken bijna onvoorstelbaar relevant voor onze tijd—of wellicht kennen zij voor iedere tijd hun relevantie.
De geestelijk verzorging is een discipline die steeds weer opnieuw met een identiteitscrisis te maken heeft gehad. De vraag naar geestelijke bijstand lijkt echter nog nooit zo groot te zijn geweest als vandaag de dag, getuige alleen al de groei van de nieuwe spiritualiteit, maar ook de schrikbarende aantallen in de psychische zorg. Het is dan ook zaak om vraag en aanbod bij elkaar te brengen. Mijn pleidooi in het voorafgaande is aldus dat het hervinden van spirituele bronnen in de mystiek de (algemeen) geestelijke verzorging meer houvast geeft en wellicht ook meer gereedschappen oplevert om zichzelf relevant te kunnen maken voor onze huidige tijd.
302
Roelof van den Broek & Gilles Quispel (vert.), Corpus Hermeticum. 3e Herz. dr. Amsterdam: In de
Literatuur
PRIMAIR
Armstrong, Arthur H. (vert.). On the Life of Plotinus and the Order of his Books. Plotinus in
Seven Volumes. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1966-1988.
Blofeld, John. The Zen Teaching of Huang Po: On the Transmission of Mind. New York: Grove Press, 1958.
Broek, Roelof van den & Gilles Quispel (vert.). Corpus Hermeticum. 3e Herz. dr. Amsterdam: In de Pelikaan, 1991.
Chantraine, Pierre. Dictionnaire Étymologique de la Langue Grecque: Histoire des Mots. 1968. Herz. dr. Parijs: Klincksieck, 1999.
Dodds, E.R. (vert.). Proclus: The Elements of Theology. 1933. 2e dr. Oxford: Oxford University Press, 1963.
Eeden, Frederik van. Redekunstige grondslag van verstandhouding. 1897. 3e dr. Utrecht: Spectrum, 1975.
Green, James (vert.). The Recorded Sayings of Zen Master Joshu. Boston: Shambhala, 2001.
Ibn al-ʿArabī. The Interpreter of Desires (Tarjumān al-Ashwāq). R.A. Nicholson (vert.). Londen: Theosophical Publishing House, 1911.
Leahy, Jeffrey M. The Wanling Record of Chan Master Huangbo Duanji: A History and
Translation of a Tang Dynasty Text. Master Thesis. Long Beach: California State
Liddell, Henry George & Robert Scott. A Greek-English Lexicon. Herz. dr. H.S. Jones & R. McKenzie. Oxford: Clarendon Press, 1940.
Luibheid, Colm & Paul Rorem (vert.). Pseudo-Dionysius: The Complete Works. New York: Paulist Press, 1987.
Mansfeld, Jaap (vert.). Aldus Sprak Heraclitus: De Fragmenten. Groningen: Historische Uitgeverij, 2006.
Martel, Yann. Het leven van Pi. 2001. 32e dr. Amsterdam: Prometheus, 2010.
McRae, John R. “Essentials of the Transmission of Mind” In Zen Texts. Berkeley: Numata Center for Buddhist Translation and Research, 2005, pp. 1-42, http://www.bdk.or.jp/document/dgtl-dl/dBET_ZenTexts_2005.pdf
Pfeiffer, Franz. Deutsche Mystiker des 14. Jahrhunderts II. Meister Eckhart. 1875. Herz. dr. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1924.
Russell, Bertrand. “Mysticism and Logic” 1914. In L. Greenspan & S. Andersson (red.). Russell on Religion: Selections From the Writings of Bertrand Russell. Londen: Routledge, 1999.
Schipper, Kristoffer (vert.). Lao Zi. Het boek van de Tao en de innerlijke kracht. 3e dr. Amsterdam: Augustus, 2011.
Walshe, Maurice O’C (vert.). The Complete Mystical Works of Meister Eckhart. 1979-1987. Herz. dr. New York: Crossroad, 2009.
Quint, Josef (red.). Deutsche Werke I & II. Stuttgart: W. Kohlhammer Verlag, 1936-. Herz. dr. Niklaus Largier (red.). Bibliothek des Mittelalters. Band 20 & 21. Frankfurt am Main: Deutscher Klassieker Verlag, 1993.
Win, Xaveer de (vert.). Plato. Verzameld Werk. Vol 1. Haarlem: H.D. Tjeenk Willink & Zoon, 1965.
SECUNDAIR
Agorawerkgroep ‘Richtlijn Spirituele Zorg’, Spirituele zorg. Landelijke richtlijn. 1.0, 2010.
Almond, Philip. “Mysticism and Its Contexts” In Rober K.C. Forman (red.). The
Problem of Pure Consciousness: Mysticism and Philosophy. New York: Oxford
University Press, 1990, pp. 211-219.
Armstrong, Arthur H. (red.). Classical Mediterranean Spirituality: Egyptian, Greek, Roman. New York: Crossroad, 1986.
Basinger, David. Religious Diversity: A Philosophical Assessment. Aldershot: Ashgate, 2001
Beccarisi, Alessandra. “Eckhart’s Latin Works” In Jeremiah M. Hackett (red.). A
Companion to Meister Eckhart. Leiden: Brill, 2013, pp. 85-123.
Bénatouïl, Thomas & Mauro Bonazzi (red.). “Part III: The Christian Reception” In
Theoria, Praxis and the Contemplative Life after Plato and Aristotle. Leiden: Brill, 2012,
pp. 213-257.
Berger, Peter L. & Thomas Luckmann. Modernity, Pluralism and the Crisis of Meaning: The
Orientation of Modern Man. 1995. J. Adam Tooze (vert.). Gütersloh: Bertelsmann
Foundation, 1995.
Berlin, Isaiah. The Hedgehog and the Fox: An Essay on Tolstoy’s View of History. Londen: Weidenfeld & Nicholson, 1953.
Bernts, Ton & Joatine Berghuijs. God in Nederland. 1966-2015. Utrecht: Ten Have, 2016.
Bouyer, Louis. “Mysticism: An Essay on the History of the Word” In Richard Woods (red.). Understanding Mysticism. New York: Doubleday, 1980, pp. 42-55.
Braak, André van der. “Eckharts Dialoog met zen: mysticus, filosoof of dominicaanse prediker?” In André van der Braak (red.). De spiritualiteit van Meister Eckhart: Een
dominicaans mysticus in een multireligieuze samenleving. Almere: Parthenon, 2014, pp.
25-41.
Burkert, Walter. Ancient Mystery Cults. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1987.
Campbell, Colin. The Easternization of the West: A Thematic Account of Cultural Change in the
Modern Era. Boulder: Paradigm, 2007.
Caputo, John D. “Fundamental Themes in Meister Eckhart’s Mysticism” The Thomist 42, nr. 2 (1978): pp. 197-225.
Ciorra, Anthony J. Everyday Mysticism. Cherishing the Holy. New York, Crossroad, 1995.
Corrigan, Kevin & L. Michael Harrington. “Pseudo-Dionysius the Areopagite”
Stanford Encyclopedia of Philosophy [2014]
http://plato.stanford.edu/entries/pseudo-dionysius-areopagite/
Cousins, Ewert H. “Mysticism and the Spiritual Journey” 1984. In A Spiritual Journey
Into the Future. Ohio: Wyndham Hall, 2010, pp. 1-12.
Davidson, Donald. “On the Very Idea of a Conceptual Scheme” Proceedings and
Addresses of the American Philosophical Association 47 (1973-1974): pp. 5-20.
Dean, Thomas (red.). Religious Pluralism and Truth: Essays on Cross-Cultural Philosophy of
Religion. Albany: SUNY Press, 1995.
Dewey, John. How We Think. Boston: D.C. Heath & Co, 1910.
Dijkstra, Jaap. Gespreksvoering bij geestelijke verzorging: Een methodische ondersteuning om
Doolaard, Jaap (red.). Nieuw Handboek Geestelijke Verzorging. Utrecht: Kok, 2015.
Dumoulin, Heinrich. A History of Zen Buddhism. 1959. Paul Peachey (vert.). New York: Pantheon, 1963.
Evans, Donald. “Can Philosophers Limit What Mystics Can Do? A Critique of Steven Katz” Religious Studies 25, nr. 1 (1989): pp. 53-60.
Ferrer, Jorge N. Revisioning Transpersonal Theory: A Participatory Vision of Human Spirituality. Albany: State University of New York Press, 2002.
Ferrer, Jorge N. & Jacob H. Sherman (red.). The Participatory Turn. Spirituality, Mysticism,
Religious Studies. Albany: State University of New York Press, 2008.
Flasch, Kurt. “Meister Eckhart: Versuch, ihn aus dem mystischen Strom zu retten” In Peter Koslowski (red.). Gnosis und Mystik in der Geschichte der Philosophie. Zurich: Artemis Verlag, 1988, pp. 94-110.
Forman, Robert K.C. “Of Deserts and Doors: Methodology of the Study of Mysticism” Sophia 32, nr. 1 (1993): pp. 31-44.
—. (red.). The Problem of Pure Consciousness: Mysticism and Philosophy. New York: Oxford University Press, 1990.
Foucault, Michel. The Archaeology of Knowledge. 1969. A.M. Sheridan Smith (vert.). Londen: Routledge, 2002.
Germer, Chrisopher K., R.D. Siegel & P.R. Fulton (red.). Mindfulness and Psychotherapy. New York: Guilford Press, 2005.
Giordan, Giuseppe & William H. Swatos (red.). Religion, Spirituality and Everyday Practice. Springer, 2011.
Gottschall, Dagmar. “Eckhart’s German Works” In Jeremiah M. Hackett (red.). A
Companion to Meister Eckhart. Leiden: Brill, 2013, pp. 137-183,
Gratton, Carolyn. The Art of Spiritual Guidance: A Contemporary Approach to Growing in the
Spirit. New York, Crossroad, 1993.
Grinsven, Rob van. Beyond Rafts & Ladders. Apophatic Mysticism as Practice: A Philosophical,
Historical and Hermeneutical Inquiry Into Comparative Mysticism. Master Thesis.
Rijksuniversiteit Groningen, 2017.
Habermas, Jürgen. “On Hermeneutics’ Claim to Universality” In K. Mueller- Vollmer (red.). The Hermeneutics Reader. Texts of the German Tradition from the
Enlightenment to the Present. New York: Continuum, 2006, pp. 294-319.
Hackett, Jeremiah M. (red.). A Companion to Meister Eckhart. Leiden: Brill, 2013.
Heelas, Paul & Linda Woodhead. (red.). The Spiritual Revolution: Why Religion is Giving
Way to Spirituality. Oxford: Blackwell, 2005.
Hendrix, Scott H. (vert., red.), Early Protestant Spirituality. New York: Paulist Press, 2009.
Hershock, Peter. “Chan Buddhism” Stanford Encyclopedia of Philosophy [1 apr. 2015] https://plato.stanford.edu/entries/buddhism-chan/
Hick, John (red.). Problems of Religious Pluralism. New York: St. Martin’s Press, 1985.
Hijweege, Nicolette & Wim Smeets (red.). Verandering van voorkomen: Het ambt van de
geestelijk verzorger in discussie. Faculteit Geesteswetenschappen, Religiewetenschap
en Theologie: Universiteit Utrecht, 2010.
James, William. The Varieties of Religious Experience: A Study in Human Nature. 1902. Herz. dr. New York: Random House, 1994.
Katz, Steven T. “Language, Epistemology, and Mysticism” In Steven T. Katz (red.).
Mysticism and Philosophical Analysis. Londen: Sheldon Press, 1978, pp. 22-74.
—. (red.). Mysticism and Language. Oxford: Oxford University Press, 1992.
Kelsey, Morton T. Companions On the Inner Way: The Art of Spiritual Guidance. New York, Crossroad, 1991.
Kenneson, Philip D. “What’s in a Name?” A Brief Introduction to the ‘Spiritual But Not Religious’” Liturgy 3, nr. 3 (2015): pp. 3-13.
King, Richard. Orientalism and Religion: Postcolonial Theory, India and ‘The Mystic East’. Londen: Routledge, 1999.
King, Sallie B. “Two Epistemological Models for the Interpretation of Mysticism”
Journal of the American Academy of Religion 56, nr. 2 (1988): pp. 257-279.
Koch, Josef. “Meister Eckharts Weiterwirken. Versuch einer Bilanz” 1961. Herdr. In
J. Koch, Kleine Schriften. Vol. 1. Rome: Edizioni di Storia e Letteratura, 1973.
Körver, Sjaak. “Voorbij aan voegen, voorzichtigheid en veiligheid. Klinische Pastorale Vorming en de professionalisering van de geestelijk verzorger” In Jaap Doolaard (red.). Nieuw Handboek Geestelijke Verzorging. Utrecht: Kok, 2015, pp. 759-772.
Kuhn, Thomas S. The Structure of Scientific Revolutions. Chicago: University of Chicago Press, 1962.
Lazar, Sara W. “Mindfulness Research” In C.K. Germer, R.D. Siegel & P.R. Fulton (red.). Mindfulness and Psychotherapy. New York: Guilford Press, 2005, pp. 220- 238.
Lee, Chan. “Can We Call Zhu Xi’s Notion of Xin Mind? The Neo-Confucian Way of Understanding the Philosophy of Mind” Journal of East Asian Studies 12, nr. 2 (2012): pp. 123-140.
Levine, Joseph. “Materialism and Qualia: The Explanatory Gap” Pacific Philosophical
Quarterly 64 (1983): pp. 354-361.
Li, Jing, Christer Ericsson & Mikael Quennerstedt. “Meaning of the Chinese cultural keyword xin” Journal of Languages and Culture 4, nr. 5 (2013): pp. 75-89.
Louth, Andrew. Denys the Areopagite. Londen: Continuum, 1989.
McGinn, Bernard. “Appendix A: Theoretical Foundations” In The Presence of God: A
History of Western Christian Mysticism. Vol. 1: The Foundations of Mysticism. New
York: Crossroad Publishing, 1991, pp. 311-312.
—. “Love, Knowledge and Unio Mystica in the Western Christian Tradition” In M. Idel & B. McGinn (red.). Mystical Union in Judaism, Christianity, and Islam: An
Ecumenical Dialogue. New York: Continuum, 1999, pp. 59-86.
—. “Mystical Consciousness: A Modest Proposal” Spiritus: A Journal of Christian
Spirituality 8, nr. 1 (2008): pp. 44-63.
—. The Mystical Thought of Meister Eckhart: The Man from Whom God Hid Nothing. New York: Crossroad, 2001.
—. The Presence of God: A History of Western Christian Mysticism. Vol. 1: The Foundations of
Mysticism. New York: Crossroad Publishing, 1991.
McRae, John R. “Chan” In Lindsay Jones (red.). Enclyclopedia of Religion. Vol 3. 2e ed.
Farmington: Thompson Gale, 2005: pp. 1520-1526.
Merlan, Philip. Monopsychism, Mysticism, Metaconsciousness: Problems of the Soul in the
Merton, Thomas. Zen and the Birds of Appetite. New York: New Directions, 1968.
Mieth, Dietmar. Die Einheit von Vita Activa und Vita Contemplativa in den deutschen Predigten
und Traktaten Meister Eckharts und bei Johannes Tauler. Regensburg: Verlag
Friedrich Pustet, 1969.
Moore, Thomas. Care of the Soul: A Guide fo Cultivating Depth and Sacredness in Everyday Life. New York: HarperCollins, 1992.
Nagel, Thomas. “What Is It Like to Be a Bat?” The Philosophical Review 83, nr. 4 (1974): pp. 435-450.
Ness, Peter H. Van (red.). Spirituality and the Secular Quest. New York: Crossroad, 1996.
Nightingale, Andrea Wilson. Spectacles of Truth in Classical Greek Philosophy. Theoria in its
Cultural Context. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
Nissen, Peter. “Desoriëntatie in zingeving. Een verkenning van de horizon” Speling 68, nr. 4 (2016): pp. 26-32.
—. “Spiritualiteit en spirituele praktijken: enkele inleidende overwegingen” Studiedag Spirituele methoden in de geestelijke zorg. 20 juni 2014.
https://www.academia.edu/16472688/Spiritualiteit_en_spirituele_praktijken _enkele_inleidende_opmerkingen_Studiedag_Spirituele_methoden_in_de_gee stelijke_zorg_20_juni_2014_
—.“Zin zoeken, zin geven, zin ontvangen” Speling 67, nr. 4 (2015): pp. 8-13.
Norwood, Frances. “The Ambivalent Chaplain: Negotiating Structural and Ideological Difference on the Margins of Modern-Day Hospital Medicine”
Medical Anthropology 25, nr. 1 (2006): pp. 1-29.
Pargament, Kenneth I. Spiritually Integrated Psychotherapy. Understanding and Addressing the
Peck, M. Scott. The Road Less Traveled: A New Psychology of Love, Traditional Values and
Spiritual Growth. New York: Simon & Schuster, 1978.
Popper, Karl R. “The Myth of the Framework” In M.A. Notturno (red.). The Myth of
the Framework: In Defence of Science and Rationality. Londen: Routledge, 1994, pp.
33-64.
Principe, Walter. “Toward Defining Spirituality” Sciences Religieuses / Studies in Religions 12, nr. 2 (1983): pp. 127-141.
Puchalski, Christina, B. Ferrell, R. Virani, S. Otis-Green, P. Baird, J. Bull, H. Chochinov, G. Handzo, H. Nelson-Becker, M. Prince-Paul, K. Pugliese & D. Sulmasy. “Improving the Quality of Spiritual Care as a Dimension of
Palliative Care: The Report of the Consensus Conference” Journal of Palliative
Medicine 12, nr. 10 (2009): pp. 885-904.
Rahner, Hugo. “Die Gottesgeburt die Lehre der Kirchenväter von der Geburt Christi aus dem Herzen der Kirche und der Gläubigen” In Symbole der Kirche.
Salzburg: Otto Müller Verlag, 1964, pp. 13-87.
Rahner, Karl. “Experiencing the Spirit” In A. Raffelt & K. Lehmann (red.). The
Practice of Faith. New York: Crossroad, 1983.
Rebel, Jaap. “Ontwikkelingen van de geestelijke verzorging in de zorg” In Jaap Doolaard (red.). Nieuw Handboek Geestelijke Verzorging. Utrecht: Kok, 2015, pp. 101-104.
Rescher, Nicholas. Pluralism: Against the Demand for Consensus. New York: Oxford University Press, 1993.
Retucci, Fiorella. “On A Dangerous Trail: Henry Suso and the Condemnations of Meister Eckhart” In Jeremiah M. Hackett (red.). A Companion to Meister Eckhart. Leiden: Brill, 2013, pp. 587-605.
Ricouer, Paul. “Metaphor and Symbol” David Pellauer (vert.). Interpretation Theory:
Discourse and the Surplus of Meaning. Texas: Texas Christian University Press,
1976, pp. 45-69.
RING-GV. “RING-GV” http://www.ring-gv.nl/
Rorty, Richard. “Solidarity or Objectivity?” In Objectivity, Relativism, and Truth:
Philosophical Papers, Volume 1. Cambridge: Cambridge University Press, 1991.
Rouner, Leroy S. (red.). Religious Pluralism. Notre Dame: University of Notre Dame Press, 1984.
Russell, Bertrand. “Knowledge by Acquaintance and Knowledge by Description”
Proceedings of the Aristotelian Society 11 (1910–1911): pp. 108–128.
Schmidt, Leigh Eric. “The Making of Modern ‘Mysticism’” Journal of the American
Academy of Religion 71, nr. 2 (2003): pp 273-302.
Schmitt, Charles B. “Perrenial Philosophy: From Agostino Steuco to Leibniz” Journal
of the History of Ideas 27, nr. 4 (1966): pp. 505-532.
Scholem, Gershom. Major Trends in Jewish Mysticism. 1941. New York: Schocken Books, 1995.
Schouten, Henk. “De vereniging voor geestelijk werkers ‘Albert Camus’; een pleidooi voor ontzuiling van de geestelijke verzorging” In Jaap Doolaard (red.). Nieuw
Handboek Geestelijke Verzorging. Utrecht: Kok, 2015, pp. 110-117.
Sellars, Wilfrid. “Empiricism and the Philosophy of Mind” In Science, Perception and
Reality. 1963. Herz. dr. California: Ridgeview, 1991: pp. 127-196.
Senner, Walter., OP, “Meister Eckhart’s Life, Training, Career, and Trial” In Jeremiah M. Hackett (red.). A Companion to Meister Eckhart. Leiden: Brill, 2013, pp. 7-84.
Sharf, Robert H. “Buddhist Modernism and the Rhetoric of Meditative Experience”
Numen 42, nr. 3 (1995): pp. 228-283.
—. “Experience” In Mark C. Taylor (red.). Critical Terms for Religious Studies. Chicago: University of Chicago Press, 1998, pp. 94-116.
Sheldrake, Philip. A Brief History of Spirituality. Malden, MA: Blackwell Publishing, 2007.
—. (red.). The New SCM Dictionary of Christian Spirituality. Londen: SCM Press, 2005.
—. Spirituality: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press, 2012.
Smeets, Wim. “Geestelijke verzorging als veld van onderzoek” In Jaap Doolaard (red.). Nieuw Handboek Geestelijke Verzorging. Utrecht: Kok, 2015, pp. 747-758.
—. Spiritual Care in a Hospital Setting: An Empirical-Theological Exploration. M. Manley (vert.). Leiden: Brill, 2006.
Smit, Johan. Tot de kern komen: De kunst van het pastorale gesprek. 4e druk, Kampen: Kok, 2006.
Smith, Wilfred C. The Meaning and End of Religion. New York: Mentor Books, 1964.
Staal, Johan F. Exploring Mysticism. Londen: Cox & Wyman, 1975.
Steggink, Otger & Kees Waaijman. Spiritualiteit en Mystiek. Nijmegen: B. Gottmer, 1985.
Strassman, Rick J. “Adverse Reactions to Psychedelic Drugs: A Review of the Literature” The Journal of Nervous and Mental Disease 172, nr. 10 (1984): pp. 577- 595.
Stuckrad, Kocku von. The Scientification of Religion: An Historical Study of Discursive Change,
1800-2000. Boston: De Gruyter, 2014.
Turner, John D. Sethian Gnosticism and the Platonic Tradition. Québec: Les Presses de l’Université Laval, 2001.
Underhill, Evelyn. Mysticism: A Study in Nature and Development of Spiritual Consciousness. Londen: Methuen & Co., 1911.
—. Practical Mysticism: A Little Book For Normal People. Londen: J.M. Dent & Sons, 1914.
VGVZ. Beroepsstandaard Geestelijke Verzorging, 2015.
—. “Doelstellingen van de SING (sector institutioneel niet gezondenen)” VGVZ https://vgvz.nl/sectoren/sing-institutioneel-niet-gezonden/
Waaijman, Kees. Geestelijke begeleiding als vorm van mystagogie. Nijmegen: Titus Brandsma Instituut, 1999.
—. Spiritualiteit. Vormen, grondslagen, methoden. Kampen: Kok, 2000.
Waal, Henk van der. Mystiek voor goddelozen. Amsterdam: Querido, 2017.
Wimsatt, William K. & Monroe C. Beardsley. “The Intentional Fallacy” The Sewanee
Review 54, nr. 3 (1946): pp.468-488.
—. “The Affective Fallacy” The Sewanee Review 57, nr. 1 (1949): pp. 31-55.
Wittgenstein, Ludwig. Philosophische Untersuchungen/Philosophical Investigations. G.E.M. Anscombe, P.M.S. Hacker & J. Schulte (vert.). Herz. 4e dr. Oxford: Wiley- Blackwell, 2009.
—. Tractatus Logico-Philosophicus. 1921. D.F. Pears & B.F. McGuinness (vert.). Herz. dr. 1974. Londen: Routledge, 2002.
Woodhead, Linda. “Spirituality and Christianity: The Unfolding of a Tangled Relationship” In G. Giordan & W.H. Swatos, Jr. (red.). Religion, Spirituality and
Everyday Practice. Dordrecht: Springer, 2011, pp. 3-21.
Wright, Dale S. “The Huang-po Literature” In S. Heine & D.S. Wright (red.). The Zen
Canon: Understanding the Classic Texts. Oxford: Oxford University Press, 2004,
pp. 107-135.
Zaehner, Robert C. Mysticism: Sacred and Profane: An Inquiry Into Some Varieties of
Praeternatural Experience. Oxford: Oxford University Press, 1957.
Zinnbauer, Brian J. & Kenneth I. Pargament. “Religiousness and Spirituality” In R.F. Paloutzian & C.L. Park (red.). Handbook of the Psychology of Religion and Spirituality. New York: Guilford Press, 2005, pp. 21-42.