Ruimte voor de Provinciale Statenverkiezingen

De eerste hypothese richt zich op de hoeveelheid aandacht die de talkshows aan de Provinciale Statenverkiezingen van 2015 besteden:

Hypothese 1: Een kwart van de tijd van RTL Late-Night en Pauw! zullen in de weken voorafgaand aan de Provinciale Statenverkiezingen ook daadwerkelijk over deze verkiezingen gaan

Om deze hypothese te toetsen worden de onderwerpen die niet over deze verkiezingen gaan ook gecategoriseerd. In totaal zijn er zes categorieën:

o Provinciale Statenverkiezingen: dit zijn de items die over deze verkiezingen gaan. Deze items worden ook inhoudelijke geanalyseerd. In het stuk over de dataselectie staat beschreven waaraan deze items moeten voldoen.

o Politiek: de tweede categorie zijn de items die over de politiek gaan, maar die niet aan de eisen voldoen die bij de dataselectie beschreven zijn. Hierbij kan worden gedacht aan items waarin een politicus of een politiek commentator/geïnteresseerde te gast is om over een bepaald onderwerp te praten, bijvoorbeeld over de economie, veiligheid of het aftreden van Minister van Justitie Opstelten en staatssecretaris Teeven; wat in de periode die geanalyseerd is heeft plaatsgevonden.

o Maatschappelijke onderwerpen: hierbij kan worden gedacht aan gasten die aan tafel zitten om over maatschappelijke problemen te praten, dit kunnen uiteenlopende problemen zijn zoals overgewicht, ouderen die door de economische crisis hun pensioen zijn

kwijtgeraakt, of de positie van minderheden binnen de samenleving. Wanneer een arts komt praten over de kosten van bijvoorbeeld medicijnen tegen kanker, en beleid hieromtrent niet het belangrijkste onderwerp is en er geen politicus aan tafel zit, dan valt het ook binnen den maatschappelijke categorie. Ook kan het over luchtigere zaken gaan, zoals tuinieren, relaties en hobby’s.

o Sport: hierbij kan worden gedacht aan items waarbij een sporter aan tafel zit, omdat hij/zij een belangrijke prijs heeft gewonnen, of aan een sportcommentator die over een sportevenement komt praten. Wanneer er problemen binnen een sportclub of - organisatie zijn valt het ook binnen deze categorie.

o Cultuur: de items die over cultuur gerelateerde onderwerpen gaan. Een schrijver die zijn nieuwe boek komt promoten, een zanger die een lied ten gehore brengt, de introductie van een nieuw televisieprogramma; dit valt allemaal binnen de cultuur categorie.

o Intermezzo: dit is een kort item zonder gasten, wat zich bevindt tussen twee interviews met gasten. Bij Pauw! is ‘Het globale nieuws van De Speld’ het intermezzo, wat een kort satirisch filmpje is over een onderwerp uit de actualiteit. Bij RTL Late-Night krijgt sidekick Luuk Ikink - tussen twee interviews in - de tijd om nieuwtjes te vertellen, deze worden vaak ondersteund met grappige youtube-filmpjes.

Tabel 1. Items ingedeeld in categorieën; weergave in seconden en percentages

Pauw! RTL Late-Night

tijd in seconden percentage items tijd in seconden percentage items

Provinciale Staten 10.530 25 9 8.340 15 10 Politiek (overig) 10.470 25 15 2.980 5 4 Maatschappelijk 10.730 26 12 11.780 21 14 Cultuur 6.040 14 7 22.800 42 26 Sport 3.480 8 3 4.500 8 5 Intermezzo 900 2 11 4.600 9 24 Totaal 42.150 100 57 55.000 100 83

Uit tabel 1 komt naar voren dat de eerste hypothese in het geval van Pauw! op de procent kan worden aangenomen. In de periode dat de uitzendingen zijn geanalyseerd wordt een kwart (25%) van de items aan de Provinciale Statenverkiezingen besteed. Wel moet worden aangegeven dat in Pauw! op 11 maart 2015 een lijsttrekkersdebat werd gehouden met de lijsttrekkers van de zes grootste partijen. Deze volledige uitzending werd aan de verkiezingen besteed, wat natuurlijk een positieve invloed heeft op het percentage; bij RTL Late-Night heeft een soortgelijk debat niet

verkiezingen dichterbij kwamen, nam de aandacht voor de Statenverkiezingen toe. In de eerste week gingen 14,2 procent van de items over de verkiezingen, in de tweede week 29,6 procent en in de derde week 33,6 procent.

De hypothese gaat voor RTL Late-Night niet op, slechts 15 procent van de items gaan over de Statenverkiezingen, en de duur van een item was gemiddeld 18 minuten. Ook bij RTL Late-Night stijgt de aandacht voor de Statenverkiezingen naarmate deze dichterbij komen. In de eerste week werd er 5,1 procent van de items aan deze verkiezingen besteed, in de tweede week 18% en in de derde week 24,5 procent. Alleen in de week waarin de verkiezingen plaatsvinden wordt een kwart van de tijd hieraan besteed.

Aangezien de hypothese alleen kan worden aangenomen voor de talkshow Pauw! kan aan de hand van deze resultaten worden geconcludeerd dat, in de keuzen voor onderwerpen, de talkshows erg van elkaar verschillen. Ten eerste komt naar voren dat bij Pauw! bijna de helft van alle items over politiek gerelateerde onderwerpen gaan, waarbij de helft over de verkiezingen en de andere helft over overige politieke onderwerpen. Het vertrekken van minister Opstelten en staatssecretaris Teeven naar aanleiding van de ‘Teevendeal’, de integriteit van politici voornamelijk door spanningen binnen de VVD en de terreurdreiging van IS zijn andere politieke onderwerpen die in deze periode veel aandacht krijgen. Bij RTL Late-Night gaat 20 procent van de aandacht naar politiek gerelateerde onderwerpen, waarvan 15 procent naar de verkiezingen en slechts 5 procent naar overige politieke onderwerpen. Binnen de overige politieke onderwerpen is er één item waarin staatssecretaris Teeven komt – nog niets vermoedend - vertellen over Noorse gevangenen die hij naar Nederland wil halen, in de andere twee items spreken o.a. Frits Wester en Sywert van Lienden - enkele dagen later - over de ‘Teevendeal’ en het opstappen van Opstelten en Teeven.

Ten tweede wordt duidelijk dat bij Pauw! er veel minder aandacht wordt besteed aan culturele items, terwijl dit bij RTL Late-Night de grootste categorie is. Zo besteden zij respectievelijk 14 en 42 procent van de tijd aan deze categorie. Bij Pauw! wordt binnen de culturele items afwisselend aandacht besteed aan literatuur, muziek en nieuwe televisieprogramma’s. Zo komt bijvoorbeeld Maarten van Rossem samen met zijn broer vertellen over een programma dat zij samen met hun zus hebben gemaakt, komt Heleen van Royen praten over het thema van de 80e _{boekenweek en Mart Smeets, Johan Derksen en Jan Donkers}

hebben het over rock-’n-roll. Bij RTL Late-Night ligt de focus van deze items voornamelijk op binnen- en buitenlande muzikale artiesten. In vrijwel elke uitzending zit er een artiest aan tafel die geïnterviewd wordt en meerdere malen in de uitzending een lied of dj-plaat ten gehore brengt. Zo komt bijvoorbeeld Dotan over zijn nieuwe tournee praten en krijgt hij aan het eind van de

uitzending de ruimte om meerdere nummers te zingen. Sunnery James en Ryan Marciano komen praten over hun internationale dj-carrières en nemen plaats achter hun dj-booth om enkele house nummers ten gehore te brengen; door presentator Humberto Tan, de gasten en het publiek wordt zelfs gedanst. Deze resultaten lijken in lijn te zijn met hetgeen in het theoretisch kader is geschreven; bij RTL Late-Night ligt de focus meer op entertainment en minder op de actualiteit. Bij Pauw!, daarentegen, lijkt ‘het gesprek van de dag’ de belangrijkste drijfveer voor de keuzen die worden gemaakt. Gasten en onderwerpen die in het nieuws veel aandacht krijgen zullen ’s avonds bij Pauw! centraal staan, waarbij voornamelijk politieke onderwerpen veel aandacht krijgen. Alleen aan maatschappelijke onderwerpen lijken beide talkshows ongeveer een kwart van hun tijd te besteden, alhoewel de thema’s van de onderwerpen verschillende zijn. Het enige thema waar beide shows aandacht aan besteden is de positie van vrouwen ten opzichte van mannen.

Hoewel in het theoretisch kader getracht is een beeld te schetsen van Nederlandse talkshows lijkt uit de eerste resultaten al duidelijk te worden dat de term ‘talkshow’ een breed en niet eenduidig te vatten begrip is. De resultaten van de eerste hypothese zijn ook belangrijk voor het beantwoorden van de derde hypothese, die kijkt naar de mate waarin talkshows de democratische functies van de media vervullen. Immers, wat zegt de verdeling en de hoeveelheid aandacht van onderwerpen over de rol die deze talkshows vervullen binnen een liberale democratie? Om hier meer inzicht in te krijgen én in de verschillen tussen RTL Late-Night en Pauw! zal, aan de hand van de resultaten van de tweede en derde hypothese, meer ingezoomd worden op de inhoud van de onderwerpen in de items over de Provinciale Statenverkiezingen.