Kosten per functionaliteit
2.4 Resultaten: de verdeling van de emissies over de functionaliteiten
De verdeling van de emissies in 2050 over de functionaliteiten is vastgesteld op basis van nieuwe berekeningen uitgevoerd voor deze studie met het OPERA-model en op basis van eerdere analyses met het E-Design model. De resultaten voor de 80 procent varianten zijn als bandbreedtes weergegeven in figuur 2.5 en voor de 95 procent varianten in figuur 2.6. Het gaat om de directe emissies plus toegerekende emissies van het energie-aanbod per functionaliteit.
80 procent reductie
Bij 80 procent reductie liggen de emissies bij de meeste functionaliteiten rond de 10 Mton, bij mobiliteit iets hoger en bij kracht en licht iets lager. De bandbreedtes per functionaliteit zijn in de berekeningen met het OPERA-model vrij beperkt: een indicatie dat bij 80 procent emissiereductie de verschillen in beschikbare potentiëlen nog niet leiden tot grote verschui- vingen binnen het energiesysteem. Bij het zoeken naar kostenoptimale maatregelpakketten worden zonder onzekerheidsanalyses in de kosten veelal dezelfde technieken geselecteerd.
Op zich geldt dat er voor het realiseren van 80 procent emissiereductie veel meer technische varianten zijn aan te geven dan voor 95 procent emissiereductie. Er zijn immers meer moge- lijkheden om technische tegenvallers in de ene functionaliteit op te vangen met extra maat- regelen in andere functionaliteiten. In de gepresenteerde varianten uit het E-Design model
4 De variant met minimale biomassa en CCS is uit de bandbreedte weggelaten, omdat deze vanwege de hoge
kosten het beeld te veel domineert. Recent is door nieuwe inzichten gebleken dat de kosten bij voedsel en na- tuur iets hoger kunnen uitvallen
komt dat meer naar voren: daarin zijn ook varianten met hogere dan minimale kosten verte- genwoordigd. De bandbreedtes zijn daardoor doorgaans groter. Verder wijken aannames en beschikbare technieken iets af (zie tekstbox B1.2 (bijlagen)). Desondanks is het algemene patroon in de resultaten van beide modellen vergelijkbaar.
Figuur 2.5. Bandbreedtes van emissies in 2050 per functionaliteit bij 80 procent emissiere- ductie totaal5.
95 procent reductie
Bij 95 procent reductie liggen voor alle functionaliteiten de emissies uiteraard lager en ko- men netto negatieve emissies nadrukkelijker in beeld, vooral bij HTW. Negatieve emissies worden daarbij gerealiseerd door toepassing van biomassa met CCS bij de productie van warmte. Ze treden ook op bij de productie van biobrandstoffen (Mob) of groen gas en bij de benutting van groen gas in combinatie met CCS. Groen gas komt in de E-Design varianten iets meer naar voren dan in de OPERA-varianten. Voor de kosten maakt de precieze plek waar BECCS wordt toegepast niet zo heel veel uit, en dat verklaart voor een deel ook de grote bandbreedte: BECCS kan zonder grote consequenties voor de kosten voor verschil- lende toepassingen worden ingezet.
In alle varianten blijven er lastig te elimineren emissies van overige broeikasgassen in de functionaliteit landbouw en voedsel (in de figuren gepresenteerd zonder de LULUCF-
emissies). Voor alle andere functionaliteiten schommelen de emissiewaarden rond nul (HTW en K&L) of iets daar boven (LTW en Mob).
De grotere bandbreedte bij 95 procent vergeleken met 80 procent in de OPERA-varianten is te verklaren door de spreiding in de schaduwprijzen en systeemkosten die veel groter is dan
5 Voor voedsel en natuur bleek na de berekeningen met OPERA dat het reductiepotentieel wat lager lag dan dat
strookt met de beschreven uitgangspunten. De emissies voor deze functionaliteit zullen dus wat liggen dan be- rekend. In deze figuur is dit handmatig gecorrigeerd. In tabel B2.12 (bijlagen) staan de ongecorrigeerde uit- komsten met toelichting.
bij 80 procent. Dat betekent dat bij 95 procent in een aantal varianten het potentieel voor de benodigde emissiereducties veel schaarser is, waardoor het model bepaalde duurdere, ver- dergaande opties selecteert, dikwijls in één of enkele functionaliteiten.
Figuur 2.6. Bandbreedtes van emissies in 2050 per functionaliteit bij 95 procent emissiere- ductie totaal6.
Ook in de 95 procent beelden vertonen de patronen van de twee gehanteerde modellen in de verdeling van de emissies over de functionaliteiten duidelijke overeenkomsten. De belang- rijkste verschillen treden op voor HTW en LTW. De belangrijkste verklaring ligt waarschijnlijk in het feit dat de OPERA-beelden op kostenoptimalisatie gebaseerd zijn en die van E-design niet, hoewel ook kleine verschillen kunnen optreden bij de toedeling van emissies in de mo- delresultaten naar functionaliteiten. OPERA zet consequent in op negatieve emissies voor zo- ver mogelijk (vaak in HTW) en benut de ruimte die dat oplevert om dure maatregelen in andere functionaliteiten te vermijden (vaak in LTW). In de E-Design varianten zijn de nega- tieve emissies wat meer gespreid, waardoor de bandbreedtes iets kleiner uitvallen.
Rol van negatieve emissies bij de emissieverdeling
Voor de spreiding in de emissies zijn vooral de variatie in grootte en verdeling van negatieve CO2-emissies (BECCS, biomassa plus CCS) belangrijk. BECCS is relatief goedkoop, en maakt
het mogelijk duurdere reductieopties te vermijden. Het is bovendien op veel plekken inzet- baar: productie van warmte, elektriciteit, waterstof en biogene brandstoffen, waarbij de kos- ten elkaar niet veel ontlopen. In de kostenoptimale oplossing vindt toepassing vooral plaats bij ketels bij de HTW en de productie van biobrandstoffen en groen gas (slechts een deel van de koolstof uit de biomassa komt in het product; de rest kan als CO2 worden afgevangen) en
incidenteel bij de productie van waterstof, maar de verdeling over deze activiteiten varieert dus sterk. Wel robuust lijkt dat BECCS niet kostenoptimaal is bij de elektriciteitsopwekking (zie paragraaf 2.7.1). Dat is er ook de oorzaak van dat er nog – zeer beperkt – CO2-
6 Zie voetnoot 5
emissies zijn bij de elektriciteitsopwekking: regelbaar fossiel vermogen speelt in een deel van de varianten nog steeds een – weliswaar bescheiden – rol, maar toepassing van
(BE)CCS nauwelijks. In de resultaten van E-design speelt kostenoptimaliteit geen rol, en ko- men nog wel negatieve emissies bij de elektriciteitsopwekking voor, zij het eveneens slechts in geringe mate.