5.2 Resultaten interviews
Vraag 1:
Eens Oneens
1
De opname van informatie over intellectueel kapitaal in de jaarrekening
draagt bij aan een afname van de informatie-asymmetrie. 4 6
2
Adequate informatie over intellectueel kapitaal zorgt voor minder risico op
het over- of onderwaarderen van intellectueel kapitaal door stakeholders. 6 4
3
Intellectueel kapitaal heeft een sterke menselijke kant die zich moeilijk laat vertalen naar cijfers waardoor een betrouwbare en valide waardering van
intellectueel kapitaal onmogelijk is. 6 4
4
De opname van informatie over intellectueel kapitaal in de jaarrekening
verbetert het beeld van het vermogen en resultaat van een onderneming. 4 6
5
De opname van informatie over intellectueel kapitaal in de jaarrekening biedt de mogelijkheid om ook niet-financiële informatie in de jaarrekening te
Theun Albers, s1729705 Uit de antwoorden op de vijf bovenstaande stellingen kan niet opgemaakt worden of de geïnterviewde accountants het wenselijk achten dat er informatie over intellectueel kapitaal in de jaarrekening wordt opgenomen. De meningen zijn namelijk dermate verdeeld dat niet duidelijk is in welke mate informatie over intellectueel kapitaal bijdraagt aan een afname in informatie-asymmetrie, een afname in risico op over- of onderwaarderen van het intellectueel kapitaal, een verbetering in de beeldvorming over het vermogen/resultaat van de organisatie en een extra mogelijkheid om niet-financiële informatie in de jaarrekening op te nemen. Daarnaast is uit de resultaten ook niet op te maken of men het te moeilijk vindt om intellectueel kapitaal op een betrouwbare en valide manier te waarderen gezien de menselijke kant van het intellectueel kapitaal.
Eens Oneens
1
De toenemende kennisindustrie zorgt voor een toename van het belang van
informatie over intellectueel kapitaal. 8 2
2
De opname van informatie over intellectueel kapitaal in de jaarrekening draagt bij aan een verbetering van informatie aan stakeholders over de werkelijke waarde van de onderneming en het toekomstige inkomen van de
organisatie. 8 2
3
De opname van informatie over intellectueel kapitaal in de jaarrekening
verkleint het gat tussen de boekwaarde en marktwaarde (waardekloof). 9 1
4
Opname van een vaste set indicatoren met betrekking tot intellectueel kapitaal
in de jaarrekening maakt vergelijking in tijd en organisatie beter mogelijk. 9 1
De antwoorden op de vier bovenstaande stellingen geven weer dat het onder de geïnterviewden wenselijk wordt geacht om informatie over intellectueel kapitaal in de jaarrekening op te nemen. Uit deze resultaten blijkt dat informatie over het intellectueel kapitaal in de huidige kenniseconomie als relevante informatie wordt beschouwd. Het belang van de informatie neemt namelijk toe, de externe communicatie naar stakeholders verbetert, de waardekloof neemt af en tot slot wordt vergelijking in tijd en organisatie door middel van een vaste set aan indicatoren inzake intellectueel kapitaal beter mogelijk.
Eens Oneens
1
De afnemende relevantie van de jaarrekening wordt grotendeels verklaard
door het gebrek aan informatie over intellectueel kapitaal in de jaarrekening. 10
2
De opname van informatie over intellectueel kapitaal in de jaarrekening maakt het voor stakeholders mogelijk inzicht te verkrijgen in het potentieel van de organisatie aangezien de effectiviteit van het intellectueel kapitaal
gebruik zichtbaar wordt in de jaarrekening. 3 7
3
Jaarverslagen zonder goede toelichting van intellectueel kapitaal misleiden indirect stakeholders doordat beslissingen worden genomen op basis van
Theun Albers, s1729705
4
De opname van informatie over intellectueel kapitaal in de jaarrekening helpt bij het creëren van geloofwaardigheid en vertrouwen bij belangrijke
stakeholders. 2 8
5
Het is een utopie om stakeholders juist en volledig te informeren over het
intellectueel kapitaal. 9 1
6
De opname van informatie over intellectueel kapitaal in de jaarrekening laat ruimte over voor manipulatie van informatie waardoor alleen positieve
informatie wordt gepresenteerd (window dressing). 7 3
7
De opname van informatie over intellectueel kapitaal in de jaarrekening verhoogt de transparantie van kapitaalmarkten met als gevolg lagere
kapitaalkosten en een hogere beurskoers/marktwaarde. 10
8
De opname van informatie over intellectueel kapitaal in de jaarrekening
stabiliseert de beurskoers/marktwaarde van de organisatie. 10
9
De opname van informatie over intellectueel kapitaal in de jaarrekening
maakt de jaarrekeningcontrole gecompliceerder. 8 2
De antwoorden op de negen bovenstaande stellingen geven aan dat het onder de geïnterviewde accountants niet wenselijk wordt geacht dat er informatie over het
intellectueel kapitaal in de jaarrekening wordt opgenomen. De geïnterviewden geven aan dat informatie over intellectueel kapitaal relevante informatie kan zijn voor de
jaarrekening. Dit betekent echter niet dat het gebrek aan informatie over intellectueel kapitaal in de huidige jaarrekening de oorzaak is van de afnemende relevantie van de jaarrekening. Nieuwe informatiebronnen zoals persberichten, rapporten van analisten en tussentijdse jaarcijfers zijn volgens de geïnterviewden van groter belang voor de
afnemende relevantie van de jaarrekening dan de beperkte informatie over intellectueel kapitaal. Uit de resultaten van de geïnterviewden blijkt dat opname van informatie over de effectiviteit van het intellectueel kapitaalgebruik niet bijdraagt aan een beter inzicht in het potentieel van de organisatie. Door het intellectueel kapitaal niet in de jaarrekening op te nemen wordt volgens de geïnterviewden geen misleidend beeld gecreëerd met als gevolg dat stakeholders beslissingen op verkeerde gronden nemen. Uit de resultaten blijkt dat informatie over intellectueel kapitaal geen extra geloofwaardigheid en vertrouwen creëert onder de stakeholders. Het wordt als een utopie gezien om een juist en volledig beeld over het intellectueel kapitaal in de jaarrekening te creëren. Geïnterviewden zijn van mening dat informatie over intellectueel kapitaal manipulatief gebruikt kan worden, door alleen positieve informatie naar buiten te brengen. Het transparant maken van het intellectueel kapitaal in de jaarrekening leidt volgens de geïnterviewden niet tot lagere kapitaalkosten en een hogere beurskoers/marktwaarde. Daarnaast leidt het volgens de geïnterviewden ook niet tot een stabilisatie van de beurskoers/marktwaarde. Uit de resultaten blijkt dat volgens de geïnterviewden de complexiteit van de
jaarrekeningcontrole toeneemt indien bedrijven informatie over intellectueel kapitaal in de jaarrekening opnemen.
Theun Albers, s1729705 Vraag 2:
In hoeverre vindt u dat de jaarrekening tekortschiet in het opnemen van informatie over intellectueel kapitaal?
Van de tien geïnterviewde accountants zijn er twee van mening dat de jaarrekening tekortschiet in het opnemen van informatie over intellectueel kapitaal. Een gedachte over de wijze waarop intellectueel kapitaal dient terug te komen in de jaarrekening ontbreekt helaas nog. De overige acht geïnterviewden zijn van mening dat de jaarrekening niet tekortschiet in het opnemen van informatie over intellectueel kapitaal. Informatie over intellectueel kapitaal heeft volgens deze geïnterviewden weinig informatieve waarde en geeft daarnaast geen beter inzicht in het vermogen en resultaat van de organisatie.
Waardering van het intellectueel kapitaal wordt vanwege de beperkte beschikkingsmacht over het intellectueel kapitaal en het ontbreken van de mogelijkheid om de waarde op een betrouwbare wijze vast te stellen niet gewenst in de jaarrekening.
Vraag 3:
Wel Niet Wel Niet
Indicatoren aangaande menselijk kapitaal: Indicatoren aangaande klantkapitaal:
Aantal werknemers 10 Markt aandeel 10
Leeftijd werknemers 10 Aantal klanten 9 1
Aantal jaren ervaring in het vak 9 1 Aantal verloren klanten 7 3
Aantal jaren werkzaam voor het bedrijf 9 1 Gemiddelde duur klantrelatie 6 4
Aantal tijdelijke werknemers 8 2 Omzet per klant 9 1
Opleidingsniveau 10
Omzet belangrijkste klanten ten opzichte van de totale
omzet (%) 10
Soort opleiding 4 6 Aantal contracten/contractduur 4 6
Opleidingskosten per werknemer 10 Klanttevredenheidindex 4 6
Verloop 10
Ziekteverzuim 10
Aandelenbezit werknemers 9 1
Werknemerstevredenheidindex 6 4
Indicatoren inzake innovatiekapitaal: Indicatoren inzake proceskapitaal:
Aantal nieuwe ideeën 10 Investeringen in ICT 7 3
Aantal nieuwe producten/diensten 2 8 ICT-investeringen als % investeringen in vaste activa 2 8
Aantal nieuwe klanten 4 6 ICT-voorraad 4 6
Aantal patenten 10 Vervangingskosten ICT-voorraad 3 7
Gemiddelde levensduur patenten 10 ICT-capaciteit / werknemers 2 8
Investeringen in R&D van nieuwe producten
en diensten 10
Aandeel % ICT toegevoegde waarde in totale
toegevoegde waarde organisatie 2 8
Trainingskosten inzake
innovatiemogelijkheden per werknemers 3 7 Administratieve kosten / werknemers 2 8
Onderzoekskosten per werknemer 3 7 Kosten administratieve foutmeldingen 1 9
Ontwikkelingskosten per werknemer 3 7 Aantal zelfsturende teams 10
Aantal jobrotaties 1 9
Theun Albers, s1729705 De indicatoren waar de meningen over verdeeld zijn worden in het blauw aangegeven en de indicatoren die men niet in de jaarrekening wil terug zien worden in het rood
weergegeven. Uit de bovenstaande resultaten blijkt dat de geïnterviewde accountants het merendeel van de indicatoren inzake menselijk kapitaal en klantkapitaal graag terugzien in de jaarrekening. Het merendeel van de indicatoren inzake innovatie- en proceskapitaal zie zij liever niet terug gezien in de jaarrekening.
Vraag 4:
Zou u het wenselijk vinden om de verslaggevingregels aan te passen zodat kwantitatieve indicatoren in de jaarrekening opgenomen kunnen worden?
Van de tien geïnterviewden hebben acht accountants voorkeur voor het aanpassen van de verslaggevingregels zodat de kwantitatieve indicatoren in de jaarrekening opgenomen kunnen worden. Vier van deze acht accountants zijn van mening dat de nieuwe
verslaggevingregels verplicht moeten stellen om kwantitatieve indicatoren op te nemen in de jaarrekening. Indien het voor organisaties namelijk vrijblijvend blijft om kwantitatieve indicatoren op te nemen zal dit in de praktijk niet gebeuren en daardoor niet leiden tot het gewenste resultaat. Daarnaast dient volgens de acht voorstanders van het wijzigen van de verslaggevingregels wel eerst duidelijk te zijn welke kwantitatieve indicatoren bruikbaar zijn voor opname. De kwantitatieve indicatoren dienen betrouwbaar te zijn vast te stellen, een toegevoegde waarde te geven in het inzicht van het intellectueel kapitaal en niet branchespecifiek te zijn. Tegenstanders van het wijzigen van de verslaggevingregels geven als reden aan dat het te ingewikkeld wordt en dat er onder de verschaffers (bedrijven) van de informatie waarschijnlijk geen animo voor is.
Vraag 5:
In hoeverre acht u het mogelijk dat intellectueel kapitaal op een betrouwbare wijze inzichtelijk wordt gemaakt in de jaarrekening indien de verslaggevingregels het mogelijk maken om kwantitatieve indicatoren op te nemen in de jaarrekening?
Negen van de tien geïnterviewden zijn van mening dat intellectueel kapitaal door middel van de indicatorenbenadering niet op een betrouwbare wijze in de jaarrekening
inzichtelijk gemaakt kan worden. De indicatorenbenadering wordt indien de juiste indicatoren geselecteerd worden wel als een verbetering in het inzicht in het intellectueel kapitaal gezien, maar deze methode geeft slechts beperkt inzicht in de waarde van het intellectueel kapitaal. De redenen waarom intellectueel kapitaal volgens de
geïnterviewden niet op een betrouwbare wijze in de jaarrekening inzichtelijk gemaakt kunnen worden zijn: het subjectieve karakter van het intellectueel kapitaal, de
moeilijkheid bij het betrouwbaar vaststellen van de benodigde informatie, het ontbreken van de benodigde informatie binnen bedrijven, de concurrentiegevoeligheid van de benodigde informatie, het niet bruikbaar zijn voor onderlinge vergelijking en de hoge kosten om de benodigde informatie te achterhalen. Slechts één accountant is van mening dat de indicatorenbenadering een goede methode is om het intellectueel kapitaal zichtbaar te maken in de jaarrekening. Deze persoon geeft echter aan dat de indicatoren niet
Theun Albers, s1729705