Regels en beleid op het gebied van milieu en externe veiligheid

Op Zuidas zijn bepaalde regels op het gebied van milieu en externe veiligheid van

toepassing. Het zou te ver gaan om in deze paragraaf alle regels die van toepassing zijn op bebouwing op Zuidas te bespreken. Er is voor gekozen om twee instrumenten waarvan naar aanleiding van het interview met Dhr. Haentjens wordt verondersteld dat zij een bepalende invloed op de ruimtelijke structuur van het gebied hebben gehad te bespreken. Dit is ten eerste het Luchthavenindelingbesluit en ten tweede regelgeving over bouwen op, over of nabij snelwegen.

6.5.1 Luchthavenindelingbesluit

De aanleiding van deze scriptie, het Luchthavenindelingbesluit, heeft een bepalende invloed gehad op Zuidas. Zuidas ligt in het gebied waarvoor beperkingen gelden als gevolg van vliegverkeer. Hierbij moet gedacht worden aan de bouwhoogtebeperkingen ten behoeve van radars van de luchtverkeersleiding en eventuele noodsituaties met vliegtuigen. Ook zijn bijvoorbeeld activiteiten die vogels aantrekken niet toegestaan. In bestemmingsplannen in het beperkingengebied wordt vaak een paragraaf opgenomen waarin de lokale implicaties van het Luchthavenindelingbesluit uiteen worden gezet. Voor de deelgebieden van Zuidas is dit ook gedaan. Aan de hand van het bestemmingsplan voor deelgebied Gershwin kan worden uitgelegd wat de regels in het Luchthavenindelingbesluit concreet betekenen voor de ontwikkeling van Zuidas.

In 2012 is het bestemmingsplan van deelgebied Gershwin vastgesteld. In het

bestemmingsplan is een paragraaf opgenomen met de titel „Luchthavenindelingbesluit‟. In deze paragraaf wordt uiteengezet hoe het Luchthavenindelingbesluit van invloed is op de bouwregels voor elk kavel. Het blijkt dat voor vier kavels in Gershwin de bouwhoogtes hoger zijn dan die in het Luchthavenindelingbesluit zijn toegestaan. Dit is echter geen probleem want in 2003 is aan de VROM-inspectie gevraagd om een verklaring van geen bezwaar af te geven zodat vier hoogbouwprojecten konden worden gerealiseerd (Gemeente Amsterdam, 2011). Uit het feit dat de verklaring van geen bezwaar is verleend blijkt dus dat de

hoogbouwprojecten geen dusdanige hinder op zouden leveren voor het luchtverkeer dat er een onveilige situatie zou ontstaan.

Ook voor deelgebied Ravel is een vergelijkbare weg bewandeld. Dit deelgebied is nog volop in ontwikkeling. In het herzien uitvoeringsbesluit wordt aangegeven dat onder oudere versies van het Luchthavenindelingbesluit hoogbouw tot ongeveer 80 meter boven NAP was

toegestaan. Ingevolge het Luchthavenindelingbesluit 2014 verandert dit naar maximaal 49 meter. Er is inmiddels al toestemming verleend voor hoogbouwaccenten tot maximaal 100 meter. Hier is toestemming van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu voor verkregen. Voor de ontwikkeling van andere hoogbouw in het gebied zal in de toekomst wederom een verklaring van geen bezwaar moeten worden aangevraagd bij het ministerie.

Het lijkt erop dat het Luchthavenindelingbesluit in eerste instantie een grote invloed heeft op de ontwikkeling van Zuidas. Het stelt immers beperkingen aan de hoogte van gebouwen en dat heeft vervolgens weer invloed op de grondexploitatie. Uit de twee voorbeelden van deelgebieden Gershwin en Ravel blijkt echter dat dankzij onderhandelingen met het ministerie er een verklaring van geen bezwaar is afgegeven en de hoogbouwprojecten doorgang hebben gevonden.

6.5.2 Regelgeving over bouwen op, over of nabij snelwegen

In Nederland gelden speciale regels voor bouwen in de buurt van snelwegen. Zo zijn bepaalde activiteiten als bijvoorbeeld een kinderopvang of school niet toegestaan op een bepaalde afstand van een snelweg. Dit heeft te maken met het vervoer van gevaarlijke stoffen over de snelweg. Bij een eventueel ongeluk met een vrachtauto die gevaarlijke stoffen vervoert moet de snelweg goed bereikbaar zijn voor hulpdiensten en moeten kwetsbare groepen zo snel mogelijk geëvacueerd kunnen worden. Ook moet er bij het ontwerp van gebouwen rekening worden gehouden met gevelisolatie, ventilatiesystemen, de indeling van een gebouw of woning en andere technische aspecten. Al deze zaken zorgen ervoor dat bouwen in de buurt van snelwegen een stuk complexer en duurder is dan bouwen in een leeg weiland.

In het bestemmingsplan van deelgebied Mahler, dat direct gelegen is aan de ringweg, zijn een aantal hoofdstukken gewijd aan effecten zoals geluid, luchtkwaliteit en externe

veiligheidsrisico‟s van de snelweg op Zuidas. Als wordt gekeken naar geluid is er bepaald dat in het gebied geen geluidsgevoelige activiteiten zoals scholen en ziekenhuizen mogen worden gevestigd. Regels op het gebied van luchtkwaliteit zijn gebundeld in het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (hierna: NSL). Een project wordt in het NSL getoetst of het voldoet aan de eisen op het gebied van luchtkwaliteit. Voor Zuidas is dit reeds gedaan. Ook hier zijn gevoelige bestemmingen voor wat betreft luchtkwaliteit niet toegestaan volgens het bestemmingsplan. Ten slotte zijn er nog de externe veiligheidsrisico‟s, deze zijn onderverdeeld in groepsrisico‟s en plaatsgebondenrisico‟s. Groepsrisico‟s worden uitgedrukt in de kans dat een groep van een bepaalde omvang in één jaar overlijdt als gevolg van een ongeval met gevaarlijke stoffen. Plaatsgebondenrisico‟s gelden worden uitgedrukt in de kans dat één persoon overlijdt op een plek als gevolg van een ongeval met gevaarlijke stoffen. In deelgebied Mahler blijft het plaatsgebondenrisico onder de grenswaarde, het groepsrisico is echter hoger dan de grenswaarde. Er zijn dan ook een aantal zaken waar men bij het bouwen rekening mee moet houden. In het bestemmingsplan is ook de bepaling opgenomen dat het college van de gemeente nadere eisen op dit gebied mag stellen aan bouwplannen

(Gemeente Amsterdam, 2013c).

Om onder andere de negatieve effecten van de ringweg op Zuidas te verminderen wordt ZuidasDok aangelegd. De uitstoot van schadelijke stoffen, geur- en geluidshinder en externe veiligheidsrisico‟s worden verminderd dan wel gereduceerd door het ondergronds brengen van de snelweg. Het voordeel hiervan is dat er na de ondertunneling minder rekening hoeft worden gehouden met regelgeving over activiteiten die in de nabijheid van een snelweg zijn toegestaan. Hierbij moet echter wel de kanttekening worden geplaatst dat het niet is toegestaan om vastgoed te ontwikkelen op de tunneldaken (Haentjens, 2014). Ook hier gelden strikte regels voor en uit het verleden is gebleken dat bouwen op snelwegen erg kostbaar en complex is (van der Heijde, 2004).

6.6 Conclusie

Ook voor Zuidas geldt dat de ontwikkeling van het gebied wordt beïnvloed door een groot aantal factoren. Wederom is in dit hoofdstuk slechts een selectie besproken waarvan wordt aangenomen dat zij relevant zijn voor de ontwikkeling van Zuidas als CBD binnen een aerotropolis. Vanzelfsprekend wegen niet alle factoren even zwaar. In het geval van Zuidas blijkt dat infrastructuur een belangrijke factor is. Het is immers essentieel om voor het functioneren van een aerotropolis goede onderlinge verbindingen tussen luchthaven en (onder andere) het CBD te hebben.

ZuidasDok is een belangrijke ontwikkeling voor Zuidas. Het project heeft gevolgen voor vrijwel alle ruimtelijke activiteiten in het gebied. In eerste instantie wordt met de uitvoering van ZuidasDok de bereikbaarheid van Zuidas sterk verbeterd. Voor station Amsterdam Zuid bestaat de ambitie om het uit te laten groeien tot een tweede Centraal Station. Ook de spoorcorridor Schiphol – Lelystad wordt de komende jaren uitgebreid en uiteindelijk zal de frequentie op dit traject verdubbeld worden. Al met al staan er de komende jaren een hoop ingrepen op het gebied van infrastructuur gepland. Door verzekerd te zijn van een goede bereikbaarheid kan het ontwikkelingspotentieel van Zuidas optimaal benut worden.

Ook ontwikkelingen op het gebied van de woningmarkt, de financiële sector en het Nederlandse vestigingsklimaat lijken zich te bewegen in het voordeel van Zuidas. De Amsterdamse woningmarkt trekt immers weer aan en het sentiment onder makelaars is positief. Ook de negatieve ontwikkelingstrend in de financiële, zakelijke en juridische dienstverlening lijkt te zijn uit gebodemd. Ook zijn op Zuidas een groot aantal factoren aanwezig die ten aanzien van het Nederlandse vestigingsklimaat worden gewaardeerd door bedrijven.

Ten slotte zijn er nog de regels en het beleid op het gebied van milieu en externe veiligheid die op dit moment nog een remmende werking hebben op de ontwikkeling van Zuidas. Bouwen in de buurt van snelwegen is een complexe aangelegenheid en ook ingevolge de laatste versie van het nieuwe Luchthavenindelingbesluit wordt het moeilijker om in de hoogte te bouwen. Dankzij de aanleg van ZuidasDok zal de eerste belemmering in de toekomst minder sterk zijn. De snelweg en een significant deel van de negatieve effecten ervan worden immers ondergronds gebracht. In hoofdstuk 7 zal verder in worden gegaan op de effecten van het nieuwe Luchthavenindelingbesluit voor Zuidas. In dit hoofdstuk worden Zuidas en Schiphol immers met elkaar in verband gebracht.