Reg op verteenwoordiging vir opvoeders

Uit die fokusgroep- en individuele onderhoude was die deelnemers van mening dat vakbonde in skole ‘n verpligting het teenoor hul lede soos geïllustreer in Figuur 4.11. Artikel 23(1) van die Grondwet bepaal

dat elkeen die reg op billike arbeidspraktyke het (§ 2.2.1.2). By implikasie beteken dit dat elke persoon op billike dissiplinêre prosedures geregtig behoort te wees wat gevolglik ‘n reg op verteenwoordiging behels. Werknemers is tydens interne prosedures geregtig op verteenwoordiging wat tradisioneel op ʼn vakbondverteenwoordiger dui. Die deelnemers was van mening dat vakbonde in die werkplek aanwesig moet wees, omdat dit volgens regulasies een van die rolspelers in die onderwys is. Tydens die

fokusgroep- en individuele onderhoude was die deelnemers van mening dat opvoeders hulle dikwels beroep op hul vakbonde wanneer ‘n saak van beweerde oortreding teen hulle gemaak word:

Almal is aangewese op hul vakbonde. Daar is wel opleiding vir bestuurspanne maar nie vir gewone opvoeders nie. Sommige van hulle se: “Dit nie my raak nie, gaan ek nie ‘worry’ nie”. Maar as dit nou wel my storie is, is dit maar die vakbonde wat daar moet inkom en dan maak hulle staat op die vakbonde vir hulle regte (P1:100).

Ingevolge artikel 23 (1)-(6) van die Grondwet (§ 2.2.1.2) word voorsiening gemaak vir billike

arbeidspraktyke asook die reg van elke werker om aan ‘n bepaalde vakbond te behoort. Die deelnemers was van mening dat, indien daar onbillik teenoor werknemers opgetree word, die vakbond ‘n verpligting teenoor hul lede het om hul te verteenwoordig. Daar moet ook in gedagte gehou word dat die

vakbondverteenwoordiger nie bevooroordeeld handel nie:

is deel van is deel van weerspreek van is deel van

weerspreek van is deel van is deel van is deel van prosedurele geregtigheid {17-9}~ onbillike praktyk {3-2}~ onbillike behandeling {4-2}~ onbillike voorskrifte {0-1} audi alteram partem {4-1} kennis oor aanklag {2-1}~ ondersoek voorverhoor {3-1}~ skriftelike bewyse vir dissipline {1-1} korrekte aanstellings {1-1}

Dit is die vakbond se verantwoordelikheid om opvoeders ingelig te hou rondom hulle regte. Dit is ook natuurlik die vakbond se verantwoordelikheid sou een van sy lede voel hulle is onbillik behandel, om die persoon te verteenwoordig. Daar is ook ‘n verantwoordelikheid wat daarmee gepaardgaan en ek hou van wat meneer X gesê het. Ek dink dit is wat ons probeer doen toe ek ook nog so betrokke was. Ons moet ook vir die onderwysers laat besef hy of sy het ‘n verantwoordelikheid. En dit is die vakbond se verantwoordelikheid om ook te gaan kyk…een van my grootste gewetenswroeginge wat ek gehad het, hoe verteenwoordig jy ‘n opvoeder wat beskuldig word dat hy seksuele verhouding met ‘n leerder gehad het. Maar nou kan ek ook nie die persoon skuldig bevind. Die persoon is mos onskuldig totdat hy skuldig bevind word. So dit is my verantwoordelikheid as vakbond om die unielid te verteenwoordig maar ek het ‘n groot verantwoordelikheid om vir my vakbondlid te wys op sy of haar verantwoordelikheid, hoe ons moet optree ten alle tye, dit is die vakbond se verantwoordelikheid om ook die saak te ondersoek. Die vakbond het die verantwoordelikheid om vir die opvoeder te sê hoe om op te tree binne die werkplek en binne die onderwysopset as professionele mens (P3:61).

Tydens die fokusgroeponderhoud met die vakbondverteenwoordigers was hulle van mening dat werkwinkels wel aangebied word, maar dit word swak bygewoon deur opvoeders:

Die ongeluk van die storie is dat die opvoeders daag nie op nie. Opvoeders word bombardeer met die akademiese sy en die druk wat die leerondersteuning op die opvoeders sit wat hom afgemat gelaat in die namiddag. So die vakbond moet miskien probeer om hierdie wetlike aspek aan die opvoeders deur te stuur (P3:64).

Figuur 4.11: Deelnemers se persepsies met betrekking tot reg op verteenwoordiging in die werkplek

is deel van

is deel van

is deel van

reg op

verteenwoordiging

{0-2}~

vakbonde {2-3}~

onpartydig {1-1}

werkswinkels vir

4.4 SAMEVATTING

In hierdie hoofstuk is die manier waarop die data-ontleding verloop het, beskryf. Die verslag oor die ontleding van die data is gedoen aan die hand van die hooftema, naamlik persepsies van billikheid in die werkplek. Die subtema, naamlik billikheid, is verder in vier kategorieë verdeel, naamlik deursigtige bestuurstyl, regverdigheid, respek en wetgewing wat in subkategorieë bespreek is.

In Hoofstuk 5 sal die data-analise, soos uiteengesit is in hierdie hoofstuk, lei tot ‘n aantal bevindings en aanbevelings. Hoofstuk 5 sal ook dien as finale samevatting van die studie.

Hoofstuk 5

Samevatting, Bevindings en Aanbevelings

5.1 INLEIDING

In die vorige hoofstuk is die data vanuit die empiriese ondersoek ontleed met verwysing na die relevante bespreking in die literatuurstudie. In hierdie hoofstuk word daar aandag gegee aan die:

• samevatting van die navorsing

• bevindinge wat gemaak kan word met betrekking tot die navorsingsdoelstellings (§ 1.4) • aanbevelings voortspruitend uit die navorsing

• voorstelle vir verdere navorsing.

5.2 SAMEVATTING

In Hoofstuk 1 is die probleemstelling, doelstellings en navorsingsvrae van die studie uiteengesit. Uit die literatuurstudie blyk dit dat opvoeders nie altyd oor die nodige arbeidsregskennis beskik nie en gevolglik maak hulle dikwels die uitspraak dat daar onbillik teenoor hulle opgetree word. Voortspruitend hieruit het die navorsingsvraag gevolg: hoe verstaan en beleef opvoeders in die Oudtshoorn distrik billikheid in die werkplek?

In Hoofstuk 2 is die regsdeterminante van billikheid in die werkplek bespreek. Hierdie hoofstuk bevat ‘n bespreking van die belangrikste toepaslike wetgewing in die onderwys. Die Grondwet dien as rigsnoer wat die regsdeterminante vir billikheid in die werkplek bepaal. Die literatuurstudie gaan voort om algemene en onderwyswetgewing te belig en om uitvoering van die arbeidsreg in onderwys vas te stel. Verskeie fundamentele menseregte wat vir alle burgers geld, is ontleed, aangesien dit ook op opvoeders van toepassing is. Hierdie studie het ‘n arbeidsregtelike fokus daarom is tersaaklike statutêre wetgewing (§ 2.2), algemene wetgewing (§ 2.2.2) en onderwyswetgewing (§ 2.2.3) as konseptuele raamwerk bespreek.

In Hoofstuk 3 is die navorsingsontwerp en -metodologie bespreek en motiveer. Hierdie gevallestudie is vanuit ‘n interpretivistiese navorsingsfilosofie uitgevoer (§ 3.2). Die rede vir hierdie navorsingsfilosofie spruit voort uit die navorsingsvrae en om die navorsingsdeelnemers se ervaring en belewenis van billikheid in die werkplek vas te stel.

In Hoofstuk 4 is ‘n ontleding van die data gedoen aan die hand van die hooftema, naamlik persepsies van billikheid in die werkplek. Aan die hand van die induktiewe benadering het ek gepoog om ‘n oop gemoed te handhaaf en nie toe te laat dat persoonlike oortuigings of agendas die data beïnvloed nie. Namate herhalende temas in die data begin voorkom het ek steeds voortgegaan met data-insameling, totdat die data versadig was. Genoemde data is verkry deurdat al die onderhoude met die deelnemers op band opgeneem en getranskribeer is, wat die verwerking van die inligting vergemaklik het. Met die hulp van hierdie data kon die presiese woorde en sinsnedes van die deelnemers nagegaan word. ‘n Volgende stap was om die data deeglik te bestudeer om die samehang van verbande uit te lig en om patrone te identifiseer. ‘n Koderingsprosedure wat die toekenning van kodes aan die gekategoriseerde

onderhoudstranskripsies behels, is gebruik. Die stellings van die deelnemers wat met die sentrale tema verband hou, is onderskei van dié wat irrelevant is. Relevante stellings is opgebreek in kleiner eenhede wat elk slegs ‘n enkele gedagte weergee. Die kleiner gekodeerde eenhede is volgens verskillende aspekte van die probleemstelling in kategorieë groepeer. Die inligting is hierna onder elk van die temas georden. Die tema is in vier kategorieë, naamlik deursigtige bestuurstyl, regverdigheid, respek en wetgewing bespreek. Hierdie kategorieë isverder in terme subkategorieë bespreek.

In hierdie hoofstuk word die belangrikste bevindings, gebaseer op die literatuurstudie en die empiriese ondersoek, bespreek. Laastens word aanbevelings gemaak.