Dat zijn lichtende fakkels in Zijn, niet in onze, hand, lichtende fakkels, die Hij voor ons uitdraagt en alleen daaraan erkennen wij dat Hij bij ons is, anders lichtten zij niet voor ons uit. “Uw Woord is een lamp voor mijn voet en een licht voor mijn pad”, lezen wij in Psalm 119:105 en: “Indien Uw Wet niet ware geweest al mijn vermaking, ik ware in mijn druk al lang vergaan” Psalm 119: 92). “Wij hebben het profetisch woord”, schrijft de apostel Petrus, “dat zeer vast is; en gij doet wel, dat gij daarop acht hebt, als op een licht schijnende in een duistere plaats, totdat de dag aanlichte, en de Morgenster opga in uw harten” (2 Petrus 1: 19).
Wie hier op de nood en op de dood, op de weg en de duisternis ziet, wie zich laat afschrikken door de huilende en sissende stemmen van de machten der duisternis, die hem met omkomen bedreigen, ingeval hij gelooft, en hem toeroepen: ‘U mag u niet aan Christus houden, Hij is niet bij u, u bent verloren, weldra zult u bij ons zijn, die moet zich aanstonds zonder de onzichtbare Leidsman gevoelen.’ Maar dan moeten wij om genade schreeuwen, opdat ons de ogen geopend worden en opengehouden worden om op de lichtende stok en staf te zien die voor ons uitgedragen wordt. Zo toch verkrijgen wij rijke levens- en stervenstroost, want alleen het Woord leert ons Christus in gedachtenis te houden en Zijn belofte verze-kert ons van Zijn genadige tegenwoordigheid, zodat wij mogen zeggen: “Zie, om troost was ik zeer verlegen; maar Gij hebt U over mijn ziel hartelijk ontfermd, opdat zij niet verderven zou; want Gij werpt al mijn zonden achter Uw rug.” (Jesaja 38: 17). En: “Wie zal verdoemen? Christus is hier” (Rom. 8).
Wat vlees en bloed zeggen is altijd in overeenstemming met de duivel en hij is daarop uit om ons ver van Christus te houden. Aan de troost in nood en dood weten wij het evenwel dat het werkelijk het woord en de belofte van onze Koning is, waarmee wij ons troosten. En waar Hij met Zijn woord en belofte komt, daar is Hijzelf tegenwoordig met Zijn Godheid, met Zijn Geest, met Zijn Majesteit, macht, genade en algenoegzaamheid. Of vanwaar de kracht dat een gekrookt riet niet verbroken wordt, dat een zwak mens staande blijft, als alles om hem heen ineenstort? Vanwaar de Psalm: “God is ons een Toevlucht en Sterkte; Hij is krachtelijk bevonden een Hulp in benauwdheden. Daarom zullen wij niet vrezen, al veranderde de aarde haar plaats, en al werden de bergen verzet in het hart van de zeeën” Psalm 46: 2, 3).Vanwaar de opgeruimdheid, de rust, de zekerheid van de overwinning, in het sterven de zekerheid:
“Mijn Zaligmaker verslindt u, o dood! terwijl gij mij overvalt. Ik zal door “s vijands zwaard niet sterven, maar leven, door Hem, die mij verlost heeft.” Is dat niet alles van het Evangelie van Jezus Christus? Zijn het niet Zijn stok en Zijn staf, die zulke kracht ter zaligheid zelfs de zwakste verlenen? En waar zich
zodanige kracht verheerlijkt, daar is God, daar is de Koning tegenwoordig, Hij, Wien alle machten van de duisternis onder de voeten gezet zijn.
Op deze stok en staf kunt u niet zien, u leidende, of u hebt rijke troost van Gods huis. De Heere is alsdan uw licht, ofschoon u in duisternis zit, een licht voor elke schrede die u te doen Hebr. Meer dan een schrede voor u heen behoeft u niet te zien en begeert u ook niet te zien.
Wil men een onderscheid maken tussen “stok” en “staf”, zo is het ene het woord van de Heere, als Hij ons terzelfder tijd kastijdt, gelijk een vader zijn zoon. Het andere is Zijn krachtige en in alles ingrijpende voorzienigheid, volgens welke Hij ons koninklijk leidt, wonderbaar uitredt en ons een hoog vertrek en een schuilplaats is tegen alle vijanden van onze ziel. Deze leiding en voorzienigheid zijn beschreven in Zijn Woord. Van het eerste waarin wij het meest smaken de zoetigheid van Zijn genade en de vergeving van onze zonden, lezen wij veel in hoofdstuk twaalf van de brief aan de Hebreeën.
Het schijnt echter dat ook de herders twee staven bij zich droegen, een lange staf om de schapen te weiden en een register van hun getal te hebben; een korte tegen alle gedierte dat op de schapen zou willen aankomen om dezelve te verscheuren.
Wat nu ook de staf en de stok verder nog betekenen mogen, laat ons dit voor gewis houden dat wij zonder Gods Woord en belofte niets hebben. Alleen door het Woord en niet op zichtbare of tastbare wijze is de Heere bij ons in nood en dood, zodat wij zeggen mogen: “Gij zijt bij mij”, ook wanneer Hij ons schijnt verlaten te hebben. Ongeluk wordt wel gevoeld, ook is er vrees, treurigheid en droefenis van de zijde van het vlees en van het zichtbare, maar door het Woord wordt de geest opgericht, sterk gemaakt en getroost. De Heilige Geest komt met het Woord zodanig onze zwakheden te hulp, dat men met Hem, Die alleen redden kan, zo vertrouwelijk en gemeenzaam spreekt, en Hem looft, alsof men Hem lichamelijk en zichtbaar bij zich had. Op die wijze worden de slappe handen en de struikelende knieën gesterkt en vastgemaakt, zodat al het werk, door de onmogelijkheid en duisternis heen, wonderbaar wel gelukt in het geloof door des Heeren stok en staf. Ja, juist deze, Zijn stok en Zijn staf doen het en niet menselijke waan, zodat hier niets door mensen geschiedt, het is veeleer geheel en al des Heeren werk.
Wanneer wij nu bedenken wat de Heere met de staf van Mozes gedaan heeft in Egypte, aan de Rode Zee tegen Amalek en aan de rotssteen, die water van zich gaf, zo mogen wij er die troost van hebben, dat Hij met Zijn stok en staf voor ons nog grotere dingen doen zal. Het is hier immers geen denkbeeldige troost, maar Zijn stok en staf doen altijd enkel wonderen, dat de kracht wel waargenomen en verheerlijkt wordt.
Want het Koninkrijk van onze Heere bestaat niet in woorden, maar in de kracht der eeuwige verkiezing, van de vrije genade. Van het bloed der verzoening en der vertroosting van de Heilige Geest.
Dat echter is troosten, als de Heere de hoop levend houdt, zodat wij getroost zeggen: “Al zou Hij mij ook doden, zo zal ik nochtans op Hem hopen”; zodat wij op Hem hopen tegen alle hoop aan, en goedsmoeds gemaakt worden, dat Hij ons wel doorleiden zal. Dat Hij ons naar Zijn gewisse toezegging het eeuwige leven gegeven heeft en geven zal. Dat Hij ons wel verdedigen zal tegenover de aanklager, ook als trouwe Borg voor ons zal instaan dat Hij al onze zonden gedragen en achter Zijn rug geworpen heeft, zodat niemand ons een haar kan krenken en niets ons rukken kan uit Zijn en uit de hand van de Vader. Dat Hij alzo niet zal laten varen de werken Zijner handen en als een rechtvaardige Rechter, Die Zich tevoren in het gericht Gods voor ons gesteld heeft, de kroon voor ons gereed houdt en ons opnemen zal in Zijn paradijs. Met zulk een troost springen wij over een muur en vrezen niet, ofschoon er duizend en tien-duizend rondom ons zijn, die ons met vernieling en ondergang bedreigen.
O, dat hetgeen in de Psalm besproken en thans door u gehoord is, niet enkel een beeld of schilderij voor ons zij, mijn geliefden! Want daartoe wordt het u niet voorgehouden, maar dat het bij u waarheid des levens zij. Daartoe is echter voor u nodig dat u altijd daarmee begint, waarmee de Psalm begint: “De HEERE is mijn Herder”, dat is: mijn Koning en mijn Leidsman. Dit kan niemand zeggen, tenzij hij in de zalige dienst van die Koning is overgegaan en aan de duivel en de wereld, benevens zijn eigen verstand en zijn lusten, de onzalige harde dienst heeft opgezegd.
Wie dat niet gedaan heeft mag van een Verlosser dromen, maar daar hij Hem niet als Koning erkent, zo heeft hij noch kracht. noch troost, wanneer hij door het dal van de duisternis en van dood heen moet, veeleer is er alsdan enkel hopeloosheid of de verharding van het zelfbedrog.
Hij, de grote Herder van Zijn schapen, de overste Leidsman van onze zaligheid, de eeuwige Ontfermer, ontferme Zich over ons, opdat wij in het gezicht van nood en dood, in alle duisternis Hem bij ons hebben, ons daartoe op Zijn Woord en belofte werpen en het geloof behouden, zodat wij niet naar hel of hemel vragen, maar naar Hem, Die de sleutels van de hel en van de dood draagt. Die het eerst door het dal van de dood voor ons brak en nu voor de Zijnen door dit dal heen de weg en het leven, de kracht, de hoop en de troost blijft. Van onszelf en onze zonden, ook van de duisternis van het dal afgezien, en alleen op Hem de blik gericht, al is het ook met gebroken ogen! Zo mogen wij een blijmoedige uitgang en een zalig einde met zekerheid verwachten. Amen.
Slotpsalm 18:9
Hun zijt Gij goed, die goedertieren hand'len;
Oprecht bij hen, die in oprechtheid wand'len.
Gij houdt U rein bij hen, die rein zijn, maar Verkeerden toont Gij U een worstelaar.
Want Gij verlost het volk, door druk gebogen, Maar werpt ter neer, die groot zijn in hun ogen.
Door U, o HEER', geeft mijne lamp haar licht.
Mijn God verdrijft den nacht uit mijn gezicht.
DERDE PREEK Psalm 23: 5 Uitgesproken 1 november 1857 Gezongen: Psalm 65: 2, 3
2 Een stroom van ongerechtigheden Had d' overhand op mij;
Maar ons weerspannig overtreden Verzoent en zuivert Gij.
Welzalig, dien Gij hebt verkoren, Dien G' uit al 't aards gedruis
Doet naad'ren, en Uw heilstem horen, Ja, wonen in Uw huis.
3 Daar zal ons 't goede van Uw woning Verzaden, reis op reis,
En 't heilig deel, o grote Koning, Van Uw geducht paleis;
Gij, Gij zult vreselijke dingen Ons, in gerechtigheid,
Doen horen, en ons blij doen zingen Van 't heil, voor ons bereid.
Mijn geliefden!
Er komen van de Heere gedurig uren van verkwikking voor allen die de goede strijd strijden. Hij zal niet toelaten dat de rechtvaardige eeuwig in onrust blijft. “Wanneer de vloed overloopt, zo zet Hij die een perk, maar Zijn vijanden vervolgt Hij met duisternis” (Nahum 1: 8). Daarom zegt al het volk dat door het duistere dal heen moet, maar getroost wordt door de staf van de enig getrouwe Leidsman en in de macht van Zijn genade in geloof de loop door dit dal voleindigt: Wat denkt gijlieden (o, vijanden) tegen de HEERE? Hij zal Zelf een voleinding maken; de benauwdheid zal niet tweemaal oprijzen” (Nahum 1: 9).
Wij mogen getroost in het duistere dal zeggen: De HEERE zal des daags Zijn goedertierenheid gebieden, en des nachts zal Zijn lied bij mij zijn; het gebed tot de God mijns levens.” - “Hoop op God, want ik zal Hem nog loven” Psalm 42). Toen Jakob door Pniël ging, waar hij het aangezicht van de Heere gezocht had ging hem de zon op. Zo moet het licht de rechtvaardige in de duisternis opgaan en vrolijkheid de oprechten van hart.
Niet allen komen gelukkig door het duistere dal heen, veeleer storten velen van de smalle weg in de afgrond neer en dat komt daardoor, dat zij niet onverwrikt zijn blijven hangen aan de genade, macht en trouw des Heeren. En daarom zich niet aan Zijn gebod en uitgedrukte wil gehouden hebben, maar tussenwegen hebben gezocht, om toe te geven aan het vlees en zich te bevrijden van de schrik en angst in dit dal, in plaats van in gebed en worsteling aan to houden totdat de overwinning behaald is. Zij geloofden meer aan het zichtbare dan aan de onzichtbare levende God, voor Wie al het woelen en woeden van het tegenstrijdige toch een niets is. Zo komen juist in het duistere dal degenen om, die welis-waar een goed eind weegs meegereisd zijn op de weg naar het Jeruzalem dat boven is, maar niet volhard hebben tot het einde. Echter allen wie het uit genade gegeven is in het duistere dal de vertroostingen van de stok en staf van de enige Herder, van de Aanvanger en Voleinder van ons geloof, voor hun enige vastigheid te houden en die daardoor getroost niet afwijken ter rechter- of ter linkerhand, beleven dag en uur van hun verlossing uit alle nood. Dag en uur, waarin het aan hen vervuld wordt, wat de Heere zelf beloofd heeft: “Zalig zijn die hongeren en dorsten naar de gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden” (Matth. 5: 6).
In dit licht beschouwen wij nu het derde beeld of schilderij, beschreven in de woorden van onze tekst, Psalm 23: 5.
“Gij richt de tafel toe voor mijn aangezicht tegenover mijn tegenpartijders; Gij maakt mijn hoofd vet met olie, mijn beker is overvloeiende.”
Wij zien hier een welbereide tafel waaraan de moede pelgrim, die zo-even uit het duistere dal gelukkig ontkomen is, zich met de Heere Jezus bevindt. De tafel staat in een prieel. Op de achtergrond bevinden zich veel mensen, in wereldse pracht, maar hun klederen zijn verscheurd, hun boog is in stukken gebroken, hun schaduw is van hen geweken. Zij staan daar en in hun gezelschap vele engelen die hun vleugelen verbrand hebben aan het licht, met vastgebonden handen en voeten. Zij schijnen te brullen, maar kunnen de pelgrim geen kwaad doen. Deze blijft rustig aan de tafel, hij eet en drinkt met zijn Heere en Verlosser. De Gastheer, de Heere Jezus, laat allerlei spijzen in overvloed op de tafel brengen, zodat de ene schotel de andere verdringt, en er maat noch einde is aan al de spijzen. Hij overgiet het hoofd van de pelgrim met olie uit een grote hoorn, gelijk een hoorn des overvloeds. Op de tafel is het middelstuk een lam, geheel gebraden liggende in een gouden schotel, ook staat er op die tafel een zilveren beker gevuld tot aan de rand toe met edele wijn.
Dit zeggen de woorden van de Psalm in een beeld; laat ons dezelve nu afzonderlijk nagaan, opdat wij de mening des Geestes beter verstaan mogen.
Zingen Psalm 77:9
Door Uw arm en alvermogen, Hebt Gij Isrel uitgetogen;
Jakobs kind'ren, Jozefs zaad Vrijgemaakt van Faro's haat.
't Water zag, o God, U komen;
't Water zag U, en de stromen Steigerden vol schrik omhoog;
D' afgrond werd beroerd en droog.
Wij lezen: Gij richt de tafel toe voor mijn aangezicht.
Hier wordt niet gesproken van een lege tafel, maar van een dis, rijk met spijzen voorzien. Zo komt het woord “tafel” ook voor in Psalm 78: 9: “Zij spraken tegen God, zij zeiden: zou God een tafel kunnen toerichten in de woestijn?” Daarop is hier het antwoord van de gelovige: “Hij heeft het gedaan; Hij doet het!”
Na de uittocht uit Egypte beleeft men allerlei wonderen. Houdt u maar aan de Heere alleen in het duistere dal en blijf staan tegenover de helse Farao, of tegenover de wereld, zodat u geen klauw afgeeft;
evenals u alleen licht hebt gehad in uw woning, toen geheel Egypte M duisternis zat en u van de verderver gered werd door het bloed des verbonds, toen al de eerstgeborenen in Egypteland geslagen werden, zo komt u ook door de diepe zee droogvoets heen. Welaan, er zij aan de uitgang van het duistere dal steeds een woestijn, waar niets groeit, Hij, die voor u heen gaat, schept u een oase met twaalf waterfonteinen en zeventig palmbomen, opdat u daar legert aan de wateren; en zulke legerplaatsen heeft Hij in menigte.
“Zou God een tafel kunnen toerichten in de woestijn?” vraagt het ongeloof. De lijdzaamheid werkt bevinding, en de bevinding hoop, en de hoop beschaamt niet” (Rom. 5: 4, 5a). Hier is de tafel in de woestijn. “Gij richt de tafel toe voor mijn aangezicht”, antwoordt de ervaring.
Het woord “tafel” betekent daarom een met spijze voorziene dis, en dit wederom wil zeggen: genieting of ondervinding van allerlei verlossing en uitredding, voldoening en vervulling van al onze behoeften voor lichaam en ziel, voor tijd en eeuwigheid, nadat wij een tijd lang door de vijanden van God en van onze zielen verdrukt en met ondergang bedreigd zijn geworden, omdat wij ons hielden bij- de gehoorzaamheid
des geloofs.
De Heere richt drieërlei tafel toe of Hij dist drieërlei spijze op. Een spijze van Zijn almacht voor dit leven, een spijze van Zijn Koninklijke genade en een spijze van Zijn eeuwige heerlijkheid of des eeuwigen levens.
Van de spijze Zijner almacht teerde David in de woestijn nadat hij de Koninklijke tafel van Saul eraan had moeten geven en ook Nabal hem voor een oproerling had uitgemaakt. Wij lezen in Deut. 8: 3, dat de mens niet alleen van het brood leeft, maar dat de mens leeft van alles, wat uit des HEEREN mond uitgaat; zo ook: “De Heere zal u brood der benauwdheid en wateren der verdrukking geven” (Jesaja 30:
20).Wat ook tegelijkertijd van de spijze van Zijn koninklijke genade gezegd is en van deze spijze van Zijn genade, waarbij David mag gedacht hebben aan de toonbroden en aan het paaslam, alzo aan het allerheiligste lijden en sterven van de Messias, waaraan ook wij hebben te denken. Wij vinden immers veel opgedist in het Woord. Zoals in Jesaja 55: 1, 2:”O alle gij dorstigen! komt tot de wateren, en gij, die geen geld hebt, komt, koopt en eet, ja komt, koopt zonder geld, en zonder prijs, wijn en melk! Waarom weegt gijlieden geld uit voor hetgeen geen brood is, en uw arbeid voor hetgeen niet verzadigen kan?
Hoort aandachtig naar Mij, en eet het goede, en laat uw ziel in vettigheid zich verlustigen: — “Ik zal u geven de gewisse weldadigheden van David”; en: “De Heere der heirscharen zal op deze berg allen volken een vette maaltijd maken, een maaltijd van reine wijn, van vet vol mergs, van reine wijnen, die gezuiverd zijn” (Jesaja 25: 6); — en wederom: “De opperste Wijsheid heeft haar huis gebouwd, zij heeft haar zeven pilaren gehouwen; zij heeft haar slachtvee geslacht, zij heeft haar wijn gemengd; ook heeft zij haar tafel toegericht” (Spr. 9: 1, 2); zo ook: De zachtmoedigen zullen eten en verzadigd worden” Psalm 22: 27).
Verder lezen wij: “Zalig is hij, die brood eet in het koninkrijk Gods”; en: “Hij zond Zijn dienstknecht uit ter ure des avondmaals, om de genoden te zeggen: komt, want alle dingen zijn nu gereed”, Luk. 14: 15, 17. Zo ook: “de tafel des Heeren”, “des Heeren Avondmaal” (1 Kor. 10: 21; 11: 20).
Van de tafel der eeuwige genade die overbrengt tot de tafel van eeuwige heerlijkheid lezen wij: “Velen zullen komen van oosten en westen, en zullen met Abraham en Izak en Jakob aanzitten in het
Van de tafel der eeuwige genade die overbrengt tot de tafel van eeuwige heerlijkheid lezen wij: “Velen zullen komen van oosten en westen, en zullen met Abraham en Izak en Jakob aanzitten in het