Nu we weten dat luchtvaartzaken geschikt zijn voor de inzet van AI, is de volgende vraag hoe AI het best kan worden ingezet binnen de luchtvaartzaken bij de rechtspraak. In dit hoofdstuk wordt duidelijk waar AI onder andere voor kan worden ingezet.
3.1. Werkprocessen luchtvaartzaken
Om te kunnen beoordelen op welke manieren AI een rol kan gaan spelen binnen
luchtvaartzaken is het van belang om te weten hoe het proces bij de rechtbank er uit ziet. In deze paragraaf zal het verloop van een luchtvaartzaak worden uiteengezet.
3.1.1. Indienen dagvaarding
Een luchtvaartzaak begint met het indienen van een dagvaarding in het geval de
luchtvaartmaatschappij kantoorhoudend is in Nederland. Is een luchtvaartmaatschappij niet kantoorhoudend in Nederland maar wel in een andere EU-lidstaat, dan wordt de procedure gestart door middel van een zogenaamd small claim-formulier in plaats van een dagvaarding.
Aangezien beide procedures na indiening hetzelfde verlopen gaan zullen wij hierna enkel nog spreken over de dagvaardingprocedure. Luchtvaartzaken hebben in Nederland een
vervaltermijn van twee jaar, gerekend vanaf de datum van het incident, in dit geval dus de dag waarop de vertraging/annulering van de vlucht heeft plaatsgevonden. Binnen deze twee jaar moet de deurwaarder de dagvaarding dus hebben betekend en hebben aangebracht bij de desbetreffende rechtbank.
3.1.2. Conclusie van antwoord en betaling griffierechten
Nadat de dagvaarding bij de rechtbank is binnengekomen wordt er door een griffiemedewerker gecontroleerd of de zaak inderdaad tijdig en correct betekend is
aangebracht. In de betekende dagvaarding wordt een datum genoemd – dit is meestal binnen een periode van vier weken - waarbinnen de gemachtigde van de wederpartij zich bekend dient te maken bij de rechtbank. Als de gemachtigde dit niet tijdig doet en niet tijdig om uitstel verzoekt zal de rechtbank verstek verlenen (artikel 139 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering). Meldt de gemachtigde van de wederpartij zich wel tijdig voor de roldatum, dan zal door de rechtbank een datum worden bepaald waarop de wederpartij haar conclusie
van antwoord dient in te dienen en een nota met het verschuldigde griffierecht versturen naar de eisende partij.
3.1.3. Conclusie van repliek en conclusie van dupliek
Nadat de griffienota is betaald en de conclusie van antwoord tijdig is ontvangen, wordt de eisende partij in de gelegenheid gesteld om op het verweer van de wederpartij te reageren middels een conclusie van repliek. In de conclusie van repliek zullen de argumenten die de wederpartij heeft aangedragen in haar conclusie van antwoord waar mogelijk worden ontkracht met bewijsstukken die worden bijgevoegd in de producties bij het processtuk.
Vervolgens wordt de wederpartij nog een laatste keer in de gelegenheid gesteld om te
reageren op de conclusie van repliek, middels een conclusie van dupliek. Alle processtukken dienen steeds op papier en in tweevoud bij de rechtbank te worden aangebracht. Naast dat dit ontzettend veel papier kost, brengt het ook erg veel administratie met zich mee. De
griffiemedewerkers bij de rechtbank dienen alle stukken te archiveren op de juiste plek.
3.1.4. Vonnis
Wanneer alle processtukken zijn ingediend, zal de rechter op basis van deze processtukken tot een oordeel komen. Gezien het feit dat luchtvaartzaken op dezelfde grond gebaseerd zijn, namelijk vertraging of annulering, hoeft de rechter enkel te beoordelen of deze vertraging of annulering aan de luchtvaartmaatschappij is toe te rekenen. De vertraging of annulering zal alleen niet aan de luchtvaartmaatschappij zijn toe te rekenen als deze is ontstaan door een oorzaak die buiten de macht van de luchtvaartmaatschappij ligt. Van een oorzaak die buiten de macht van de luchtvaartmaatschappij ligt kan bijvoorbeeld worden gesproken als de vertraging of annulering het gevolg is van extreme weersomstandigheden. De rechter baseert zijn oordeel op de feiten die gedurende het proces naar boven zijn gekomen en de
bewijsstukken die ter onderbouwing daarvan zijn overlegd. Als de rechter tot het oordeel komt dat de vertraging of annulering van de vlucht inderdaad is toe te rekenen aan de luchtvaartmaatschappij, dan zal de rechter de luchtvaartmaatschappij veroordelen tot het betalen van het geldende compensatiebedrag op grond van de Verordening en de daarbij behorende wettelijke rente. Ook zullen de proceskosten aan de kant van de
luchtvaartmaatschappij in rekening worden gebracht. Mocht de gedaagde partij niet zijn verschenen dan zal de rechter tot een verstekvonnis komen.
3.2. Doorlooptijden werkprocessen
Toepassing van AI kan binnen de rechtspraak een grote toegevoegde waarde hebben voor het versnellen van de doorlooptijden. Niet alleen zal dit voor de rechtspraak een uitkomst bieden, zij zullen zaken immers sneller afhandelen waardoor achterstanden kunnen worden
weggewerkt en de werkdruk kan worden verlaagd. Ook voor rechtszoekenden is een snellere procedure wenselijk ter bevordering van de rechtszekerheid.
Nadat de dagvaarding is ingediend bij de rechtbank duurt het gemiddeld vier weken voordat de zaak voor het eerst op de rol komt te staan. Echter, in vrijwel alle gevallen wordt er door de wederpartij om een aanhouding verzocht van nog eens vier weken. Het duurt dus al 2 maanden voordat de conclusie van antwoord zal worden ingediend. Nadat de conclusie van antwoord is ingediend krijgt de eisende partij wederom vier weken de tijd om de conclusie van repliek in te dienen. Vervolgens krijgt de gedaagde partij ook weer vier weken om de conclusie van repliek in te dienen. Voordat alle processtukken zijn uitgewisseld zijn er dus minstens vier maanden verstreken. Nadat alle processtukken zijn uitgewisseld zal de rechter zijn vonnis uitspreken. In beginsel zal dit vier weken na de indiening van de conclusie van dupliek zijn. Echter, het is eerder regel dan uitzondering dat de uitspraak meerdere malen met een termijn van vier weken wordt aangehouden. In het gunstigste geval duurt een
luchtvaartzaak dus gemiddeld vijf maanden. Echter, in de praktijk blijkt dat dit zelden wordt gehaald en dat de doorlooptijd van een luchtvaartzaak tussen de zes maanden tot een jaar is.
Één van de oorzaken hiervan is dat alles binnen de rechtspraak handmatig gebeurt wat een hoge werkdruk met zich mee brengt en waardoor uitspraken dus vaak moeten worden aangehouden omdat rechters er niet op tijd aan toe komen.