Zoals gemeld biedt het reguliere onderwijsprogramma voor de hoogbegaafde leerling vaak niet voldoende uitdaging. De leerling loopt daarbij het risico onvoldoende vaardigheid aan te leren, die hij in zijn latere leven wel nodig heeft, waardoor kans op vastlopen in zijn functioneren aanwezig is. Wolderwijs wil dat er op haar scholen voor meer en (hoog)begaafde leerlingen, in onderwijsinhoudelijk, pedagogisch, didactisch opzicht, een passend en gestructureerd onderwijsaanbod wordt aangeboden.
Dat betekent:
• Dat voor deze categorie leerlingen met een aangepaste aanpak een passend plan wordt geschreven;
• Dat de wijze van signalering en diagnose zorgvuldig en transparant geschiedt;
• Dat het aanbod van compacten, verrijking en verbreding op een planmatige, doorzichtige wijze wordt aangeboden;
• Dat de houding met betrekking tot het pedagogisch, didactisch handelen wordt toegespitst op de behoefte van intelligente en (hoog) begaafde leerlingen (competenties leerkracht);
Sociale emotionele ontwikkeling
De Plusklas wenst een waardevolle aanvulling in de sociaal-emotionele ontwikkeling van deze (hoog)begaafde leerlingen realiseren. Er wordt structureel aandacht besteed aan onderwerpen als faalangst, aansluiting bij klasgenoten (=peers) en het omgaan met je eigen zelfbeeld, waar in de eigen schoolsituatie nog wel eens sprake van kan zijn. Talenten worden bij de Plusklas verder ontwikkeld.
Leerlingen in Plusklassen zijn enthousiast over de "nieuwe" vakken programmeren, filosoferen en de andere wijze van werken (Timmermans, 2016). Deze leerlingen willen opdrachten, waarbij sterk een beroep wordt gedaan op hun zelfstandigheid, samenwerking en creativiteit. Ze willen vooral bezig zijn met techniek, ontwerpen en bouwen en zich daarnaast verdiepen in projecten op het gebied van wereldverkenning, technologie en het leren van andere talen.
Ook het omgaan met frustratie (De kracht in jezelf) je mening leren uiten, plannen en leerstrategieën uitwerken is voor hen van grote betekenis. In de notitie "voortzetting plusklas"(14-11-2017) is dit nog eens benadrukt.
Met het voortzetten van de Plusklas wordt voortdurend gewerkt aan:
• Vergroten van leerplezier
• Voorkomen van demotivatie
• Stimuleren van cognitief talent
• Het verbreden van de frustratietolerantie
• Aandacht voor de sociale ontwikkeling
• Leren reflecteren, zelfsturing, autonoom leren
Vanaf 2013 beschikt Wolderwijs over een bovenschoolse Plusklas, bekostigd uit de reserves. In 2017 is besloten deze voort te zetten op grond van de positieve reacties van ouders, leerlingen en ook leerkrachten. (Zie notitie “voortzetting plusklas”, 2017). Deze vorm van zorg is school-overstijgend en richt zich expliciet op de (hoog)begaafde leerlingen uit de groepen 5 t/m 8.
Het gaat om leerlingen van de diverse basisscholen die in twee groepen van ± 15 leerlingen in het gebouw van o.b.s. De Horst (De Wijk), één keer per week op woensdag van 8.30 uur – 14.00 uur samenkomen.
Een vaste plaats biedt rust, duidelijkheid en regelmaat voor de leerlingen als hun ouders.
Tussen de Plusklas-leerkrachten en de directeur van De Horst zijn afspraken gemaakt omtrent de onderlinge afstemming en het gebruik van het gebouw.
Vanaf het schooljaar 2015-2016 hanteert de Plusklas, evenals De Horst, het zogenaamde continurooster.
Met het verlengen van de Plusklas, wil Wolderwijs bereiken dat
• Meer en (hoog)begaafde leerlingen meer kansen/mogelijkheden wordt geboden om ontwik-kelingsgelijken (=peers) te ontmoeten, onderling samen te werken en gezamenlijke problemen te bespreken;
• Ondersteuning wordt geboden aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van (hoog)begaafde leerlingen en het welbevinden van deze groep leerlingen;
• Optimaal gebruik wordt gemaakt van verdere vaardigheidsgroei in het benutten van specifieke ICT-leermiddelen;
• Mogelijkheden worden aangereikt om verdiepings- en verbredingsactiviteiten uit te voeren, die normaliter in een reguliere school minder snel geboden kunnen worden;
• Nog gerichter wordt gewerkt aan bijv. werkhoudingsproblematiek; doorzettingsvermogen, het stimuleren van creativiteit;
• De weg wordt gewezen naar het zelfstandig zoeken naar gegevens, het combineren van uitkomsten en het formuleren van bevindingen;
• Het leren luisteren naar anderen, gericht leren doorvragen en conclusies en consequenties trekken en daardoor nog meer diepgang verkrijgen;
• Leerlingen leren discussiëren, leren een standpunt te verwoorden en te eerbiedigen;
• Getalenteerde leerlingen, ook op hen afgestemd (passend) onderwijs ontvangen, waarin ze de kans krijgen te laten zien wat ze kunnen, hun talenten volop kunnen inzetten.
• Dat de Plusklas bijdraagt aan meer welbevinden, door uitwisseling met gelijkgestemden.
Een onderwijsomgeving is adequaat te noemen voor (hoog)begaafde (en andere) leerlingen op het moment dat deze situatie functioneert als katalysator voor het tot uiting komen van de bekwaamheden/mogelijkheden van de (hoogbegaafde) leerling. Alleen een plusklas kan dit niet bieden voor een leerling, want niet alle leerlingen kunnen van de Plusklas profiteren. Maar ook leerlingen die wel deelnemen aan de Plusklas kunnen op een andere moment behoefte hebben aan een andere aanpak.
Daarom is het belangrijk dat er per leerling gekeken wordt, welke aanpassingen op welk moment tot de beste resultaten leiden, zowel op cognitief als op sociaal emotioneel gebied.
Doelgroep plusklas
Aan de Plusklas van Wolderwijs nemen leerlingen deel, die aangemerkt kunnen worden als meer- en hoogbegaafd. Hoogbegaafdheid is de aanleg om tot uitzonderlijke prestaties te komen. (zie ook hoofdstuk 1) Onderzoek toont aan dat de sociale omgeving van grote invloed is op de ontwikkeling van hoogbegaafden. Omgang met gelijkgestemden is daarin wezenlijk en draagt bij aan het vergroten van de eigen tolerantiegrens. School, ontwikkelingsgelijken en gezin vormen hierbij een wezenlijke samenhang.
Personeel
Voor beide Plusklassen zijn twee leerkrachten voor negen uren aangesteld. Daarmee wordt extra tijd gecreëerd om de communicatie met leerkrachten en scholen te onderhouden.
De werkgroep Plusklas, met daarin de meer-en hoogbegaafdsspecialisten, vormt het klankbord voor de leerkrachten als het over de leerlingen gaat. Deze werkgroep vertegenwoordigt de scholen ook bij het toelatingsbeleid.
De beleidsmedewerker kwaliteit en onderwijs is eerste aanspreekpunt voor de leerkrachten van de Plusklas. Op gezette tijden worden onderwijs-/ organisatorische zaken samen besproken.
Het Directieberaad volgt de ontwikkelingen rondom de Plusklas. Zij wordt geïnformeerd door en/of kunnen informatie inwinnen bij de beleidsmedewerker onderwijs en kwaliteit.
De eindverantwoordelijkheid voor de opzet, uitvoering en inrichting van de Plusklas berust uiteindelijk bij de bestuurder.
Financiën
Wolderwijs heeft in haar begroting een budget voor de Plusklas gereserveerd.
Voor de aanschaf van leer- en verbruiksmiddelen jaarlijks: € 1500,00 (OLP) Voor investering van duurzame middelen: € 5000,00
Deelname aan de Plusklas brengt voor de ouders geen verdere kosten met zich mee. Nu er meer en meer excursies worden gemaakt, zou een vrijwillige ouderbijdrage kunnen worden overwogen om de kosten voor de jaarlijkse schoolexcursies enigszins te dekken.
Competenties leerkrachten
Voor de Plusklas zijn in het omgaan met hoogbegaafdheid speciaal opgeleide leerkrachten beschikbaar.
Plusklas leerkrachten moeten leerlingen helpen zich de leerinhouden eigen te maken en vertrouwd te raken met verschillende manieren waarop deze kennis en kunde wordt gebruikt. Om dat te kunnen moeten (Plus)leerkrachten vakinhoudelijk en didactisch competent zijn. Zij kunnen een krachtige leeromgeving in hun groep en lessen ontwerpen.
Deze leraren:
• Stemmen de leerinhouden en ook het doen en laten af op de leerlingen en houden sterk rekening met individuele verschillen;
• Motiveren de leerlingen voor hun leertaken, dagen hen uit om er het beste van te maken en helpen hen om deze taken met succes af te kunnen ronden;
• Leren de leerlingen leren, ook van en met elkaar, om daarmee onder andere hun zelfstandigheid te bevorderen.
• Zorgen ervoor dat leerlingen weten waar ze aan toe zijn en welke ruimte zij hebben voor eigen initiatief;
• Verzamelen voortdurend informatie over nieuwe inhoudelijk en didactische aanpak en bespreken de toegevoegde waarde hiervan met de collega;
Om het functioneren van leerlingen in de Plusgroep zo optimaal mogelijk te laten verlopen, wordt van Plusklas leerkrachten verwacht dat zij in hoge mate over de volgende voorwaarden beschikken:
• Dient in staat te zijn een positieve relatie in de groep op te kunnen bouwen;
• Frequent verbale interactie op hoog niveau kunnen bieden;
• Beschikken over flexibiliteit en humor;
• Kennis hebben van diverse vakgebieden;
• Passie tonen voor en kennis hebben over (hoog)begaafdheid;
• Beschikken over een ‘natuurlijke’ instructietechniek;
Communicatie
• Er vindt een regelmatige terugkoppeling vanuit de Plusklas plaats naar de leerkracht van de aanleverende school (thuisklas) via mail, tussentijds overleg en ook informatieavonden.
• Voor elke leerling worden bij de intake doelen opgenomen in een werkplan, dat als leidraad dient voor verdere ontwikkeling en voor de informatie-uitwisseling tussen plusklas, thuisklas, ouders en leerling.
• In januari wordt er een tussentijds kind-verslag opgesteld, dat via het volgsysteem van ParnasSys voor de ouders is in te zien;
Voor verrijking of verbredingsactiviteiten maken leerkrachten o.a. gebruik van:
• Lesopbouw volgens de Taxonomie van Bloom
Benjamin Bloom maakt een verschil tussen “lagere en hogere orde” denken. In zijn taxonomie worden zes niveaus onderscheiden: onthouden, begrijpen, toepassen (lagere orde) en analyseren, evalueren en creëren (hogere orde).
Deze niveaus geven een onderscheid aan in de complexiteit van het kennis- en denkniveau waarop een beroep wordt gedaan. Met name de hogere orde vragen zijn geschikt voor het stimuleren van het denkniveau van hoogbegaafde leerlingen.
• Denksleutels
Dit zijn sleutels met daarop een vraag of opdracht, die leerlingen aanzetten tot creatief, analytisch, kritisch en praktisch denken. Met deze sleutels maak je het denken open; het stimuleert de hoogbegaafde kinderen om op een andere manier aan te sluiten bij de taxonomie van Bloom.
• De kracht in jezelf
Onderpresteren is bijna altijd inherent aan hoogbegaafdheid. Hoogbegaafdheid en onderpresteren krijgen op scholen veel aandacht. Hoogbegaafde kinderen krijgen niet altijd het gewenste onderwijsaanbod en de juiste begeleiding, met als gevolg dat zij onvoldoende worden uitgedaagd en blijven hangen in het ‘informele leren’.
Als gevolg daarvan ontwikkelen ze onvoldoende vaardigheden in bijvoorbeeld discipline en
doorzetten en metacognitieve vaardigheden, zoals plannen en reflecteren. Onvoldoende vaardigheden in het ontwikkelen van leren leren kan leiden tot onderpresteren. Hoogebegaafde kinderen kunnen zich ongelukkig en geïsoleerd voelen of vluchtgedrag vertonen. Veel voorkomende problemen zijn verveling, perfectionisme (inclusief faalangst), onzekerheid en hyperactiviteit.
Met de methode ‘De kracht in jezelf' wordt leerkrachten een handreiking gegeven/ programma aangeboden om in samenwerking met de onder presterende leerling om te gaan met het fenomeen onderpresteren.
De leerkrachten onderhouden hun kennis via o.a. (Wolderwijs)scholing, studiedagen en ook uitwisseling van (praktijk)- ervaringen met andere Plusklassen in het land.
Aanmeldingsprocedure Plusklas
Er is een toelatingscommissie Plusklas (T.L.C) aangesteld, die eens per jaar op grond van de aangeleverde data besluit tot al dan niet plaatsing bij de Plusklas Wolderwijs.
1. De specialist hoogbegaafdheid en de intern begeleider van de basisschool overleggen met de ouders of hun zoon/dochter in aanmerking kan komen voor toelating op de Plusklas.
o De basisschool (= specialist hoogbegaafdheid en/of ib’er) meldt de leerling bij positieve beschikking en in overleg met de ouders aan bij de toelatingscommissie Plusklas;
o De basisschool legt vooraf de procedure van aanmelding aan de ouders uit;
o De basisschool legt vooraf de doelstelling en werkwijze van de Plusklas aan de ouders uit;
o De basisschool communiceert met ouders over plaatsing of afwijzing voor de Plusklas.
2. De specialist hoogbegaafdheid en de intern begeleider melden de leerling aan en gebruiken hierbij de volgende instrumenten/ formulieren:
o De SiDi- 3 observatielijst;
o Recente toetsgegevens (Cito, …);
o Eventuele externe testgegevens;
o Het aanmeldingsformulier: Aanmelding Plusklas –school. (De leerkracht geeft een hulpvraag aan, waar hij binnen de school handelingsverlegen mee is);
o Het aanmeldingsformulier: Aanmelding Plusklas – ouders en leerling;
3. De aanmelding wordt voorgelegd aan de toelatingscommissie. De toelatingscommissie beslist over toelating en plaatsing. Een aanmelding van de school betekent niet bij voorbaat een garantie tot plaatsing. Deze commissie kan contact met school opnemen en om aanvullende informatie vragen.
De toelatingscommissie bestaat uit:
o Vijf de leden van de werkgroep Plusklas;
o Eventueel beleidsmedewerker onderwijs en kwaliteit; (adviserend) Beleidsafspraken:
o Bij behandeling van een leerling van de eigen school beslist desbetreffende leerkracht niet mee;
o De toelatingscommissie handelt zorgvuldig, het eindoordeel is bepalend en autonoom.
4. In samenspraak met de leerling, ouders en school wordt een (handelings-)plan opgesteld door de plusleerkracht. Het doel van de plaatsing en de werkwijze wordt hierin opgenomen.
5. Jaarlijks maken de leerkrachten van de plusklas in hun jaarprogramma bekend wanneer de
toelatingscommissie samenkomt en beslist over toelating. Van deze bijeenkomsten worden notulen gemaakt, die voor intern gebruik beschikbaar zijn. De onderwijskundig beleidsmedewerker is bij dit overleg aanwezig. De toelatingscommissie komt in mei/juni samen.
6. De aanmeldingsformulieren worden 5 jaar lang in het archief van Wolderwijs bewaard.
Toelatingscriteria
Alleen leerlingen uit de groepen 5 t/m 8 van Wolderwijsscholen kunnen aan de Plusklas deelnemen als er sprake is van:
o Leerlingen moeten beschikken over een aangetoonde, hoge intelligentie. (O.a. via intelligentie onderzoek, Cito, SiDi3);
o Er mag geen sprake zijn van een te grote “naastliggende” problematiek;
o Van de leerling en ouders wordt een hoge motivatie en bereidheid tot actieve deelname verwacht bij de activiteiten van de Plusklas. Bij de kennismakingsbijeenkomst in het nieuwe jaar wordt hierop gewezen;
o De leerkracht moet een hulpvraag hebben, die binnen de eigen school moeilijk opgelost kan worden (=sprake van handelingsverlegenheid).
Daarnaast gelden de volgende afspraken:
o De leerling blijft ingeschreven op de eigen basisschool. De basisschool blijft formeel verant-woordelijk;
o De schooltijden lopen parallel aan die van De Horst;
o De eerste schoolweek zijn de leerlingen op de eigen school;
o Van de thuisklasleerkracht wordt verwacht dat hij in de groep ruimte en tijd creëert voor de plusklasopdrachten, die de leerling (eventueel) moet uitvoeren;
o De plusleerkrachten organiseren jaarlijks informatiemomenten voor zowel school als ouders, waarbij o.a. de voortgang in de Plusklas wordt besproken;
o De leerlingen kunnen gebruik maken van de faciliteiten van I.K.C. de Horst,
Postweg 43a, 7957 bv,
De Wijk. (Tel. 0522-441942)
o De leerlingen zijn tijdens de lesdag (woensdag) van de Plusklas door Wolderwijs verzekerd tegen aansprakelijkheid en ongevallen;
o De ouders zijn zelfverantwoordelijk voor het tijdig brengen en halen van hun kind naar de Plusklas;
o De op het aanmeldingsformulier aangegeven leer- aandachtspunten worden meegenomen in het handelingsplan;
o Er zitten maximaal 15 leerlingen in een groep van de Plusklas; tussentijds kan niet worden ingestroomd;
o Leerlingen die worden aangemeld bij een basisschool van Stichting Wolderwijs en al deelnemen aan een (soort van) plusklas in hun huidige woonplaats, kunnen met voorrang bij de Plusklas Wolderwijs worden geplaatst. De toelatingscommissie dient hieraan goedkeuring te verlenen.
o De aanmeldingsformulieren dienen te worden gestuurd naar:
TCP@wolderwijs.nl
De betreffende gegevens dienen voor een afgesproken datum te worden aangeleverd.