vertellen ¬ je hebt op dat punt
een vlekkeloze reputatie
49
Brieven aan Job Cohen Maarten van Rossem
mentaire democratie nu vooral met rust laten en niet steeds speculeren over gekozen minister-presidenten, referenda en andere procedurele wijzigingen die de democra-tie niet zullen dienen. In landen waar die institudemocra-ties functioneren gaat het er immers helemaal niet democratischer aan toe dan hier. Het stelt mij wel enigszins gerust dat voor al die veranderingen een grondwetswijziging noodzakelijk is en die zit er bij de huidige politieke verhoudingen gelukkig helemaal niet in.
Over de paranoïde obsessie met ‘islamisering’ hoef ik je niets te vertellen, je hebt op dat punt een vlekkeloze reputatie. Vergeet echter niet overal rond te bazuinen dat je de vader bent van de Vreemdelingenwet van 2000. Dat is lang niet algemeen bekend in een land waar het fortuynisme immense intellectuele schade heeft aangericht.
Rest me je veel succes en sterkte toe te wensen!
Met hartelijke groet,
Maarten van Rossem
50
Beste Job,
Toen ik eind jaren zeventig in Nederland aankwam, had de sociaal-democratie haar ultieme doelstelling verwezenlijkt: in arbeidersbuurten stonden in elke straat ten minste drie Opel Kadetts. De mensen leken gelukkig en buitenlanders waren geen bezwaar. De arbeider was een decadent verschijnsel geworden.
Ik heb u de afgelopen jaren nauwlettend gevolgd zonder ooit gedorst te hebben u persoonlijk aan te spreken. Waar zouden we het over moeten hebben?
Is de afstand tussen de burger en de politiek de laatste jaren explosief afgenomen, zo heb ik geprobeerd om mijn afstand tot de politiek alleen maar te vergroten. Ik heb gewild dat de politiek voor mij als een handschoen zou zijn die je alleen bij zeer strenge vorst aantrekt. Ik hoopte op veel milde winters.
Het afgelopen half jaar beleef ik voor het eerst sinds tijden een politieke roes. Nu er een licht fascistoïde sfeer ontstaat in deze streken, om Tom Lanoye te citeren, ben ook ik uit mijn gemoedelijke, solipsistische sluimer ontwaakt en zoek een wapen. Dat u zich verkiesbaar stelde, stelde me gerust. Elk land heeft zijn Willem Drees, Helmut Kohl of Tony Blair nodig.
U bent mijn stormram in deze politieke strijd. Een politieke strijd waarin niet be-slist gaat worden hoe Nederland er over vijftig jaar uit zal zien. Hoe de wereld er over vijftig jaar uit zal zien is irrelevant. Mensen stemmen op partijen die ervoor zorgen dat de dag na de verkiezingen weer alles op de oude voet verder gaat.
Politiek is weer gevaarlijk geworden. Plotseling acht ik de tegenwoordige, vluch-tige tijd hoger dan de lange duur. Ik wil stemmen zodat de dag na de stembusuitslag de wereld zijn normale loop weer krijgt. U kent mijn verlangen.
Ik heb nooit met u kunnen spreken, maar geobserveerd heb ik u wel. U heeft een voorkeur voor ja knikken, voor zwijgen. U heeft het luisteren tot een deugd verheven. Wat mij opviel aan u was dat u goed wist te maskeren hoe groot uw afkeer is van ideologische scherpslijperij. Toch wilde u niet het risico lopen als een lege huls over te komen. U moest ergens voor staan en heeft dat ook geprobeerd met een aantal opi-niestukken die ik allemaal vluchtig heb gelezen omdat ze wellicht vluchtig geschre-ven waren. Ik heb er niets van onthouden. In de haast van de actualiteit verwordt de opiniepagina tot een busstation waar iedereen naar gelieven in- en uitstapt. We zijn allemaal zwartrijders.
Voor mij heeft u een aangename conservatieve uitstraling gekoppeld aan een bijna maniakale drang om iedereen en alles te behagen. Dat u die behaagzucht goed weet te verhullen, neemt mij voor u in. Er moet wat in u kolken. Ik acht briljante acteurs in de
51
Brieven aan Job Cohen Abdelkader Benali
politieke arena hoog omdat ze zo dun gezaaid zijn. U bent een briljant orkestrator van het uitgestelde besluit. Een samenleving kan alleen functioneren als genomen beslui-ten een tijdje worden uitgesteld. Genomen besluibeslui-ten meteen implementeren zorgt voor stress en de burger verliest zijn vertrouwen in de staat. Achteraf nemen we het u niet kwalijk dat u die beslissing zo lang heeft uitgesteld, we nemen u alleen kwalijk dat de timing beter kon. U dwingt onze vergevingsgezindheid af.
Op de middelbare school schreef ik een werkstukje waarin ik betoogde dat een goedlopende staat een zich terugtrekkende staat is. Ik heb, niet voor de eerste keer, de tijdgeest tegen gehad en dat stemt me tevreden.
De politiek moet zich oefenen in het wekken van de suggestie dat zij altijd aanwe-zig is, zoals de filosofische kat in de zwarte doos waarvan we niet weten of hij erin zit totdat we het doosje opendoen. Op een of andere manier voel ik me altijd goed in een politiestaat omdat ik weet dat de staat er alom aanwezig is en ik er dus niet meer naar hoef te zoeken. De verlichte burger is weer gaan verlangen naar de suggesties die al-leen in een goed functionerende politiestaat gevonden worden. Het is de vrijheid van de burger om zijn wilde fantasieën tot norm te verheffen. Het is aan de politici om die fantasieën te wantrouwen en aan te horen.
Een politicus die handen geeft, rozen uitdeelt of aanzit voor een kopje muntthee speelt een zachtmoedige komedie in normaal doen waar ik me mee verveel. Nee, echt
op mijn gemak ben ik pas als ik u subtiel de stilte zie orkestreren. Waar uw grote tegenstander de taal gebruikt om te bekladden, bent u een dichter die er voortdurend toe dwingt om tussen de spaarzame re-gels door te lezen. Als u ja knikt vat ik dat op als een punt, een luiste-rende blik is een aaneenschakeling van witregels en wanneer u aanzet tot spreken, dan haak ik alweer af. Niet wat u zegt is de essentie, maar wat u niet gezegd heeft.
Dat wekt vertrouwen, dat wekt verwachtingen die nooit ingelost hoeven te wor-den. U doet er goed aan om bij de verkiezingsdebatten zo min mogelijk te spreken. Knik beleefd, zwijg, laat het woord aan anderen. De burger wil dat de politiek hem omarmt, maar dat de politici zich terugtrekken. U heeft dat goed begrepen en daarom gaat u de verkiezingen winnen.
Met vriendelijke groet,
Abdelkader Benali