3. Paragrafen
3.1 Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheering
Het weerstandsvermogen kan worden gedefinieerd als “het vermogen van de stadsregio om financiële tegenvallers te kunnen opvangen zonder dat dit ten koste gaat van de uitvoering” en bestaat uit de relatie tussen:
de weerstandscapaciteit: de middelen en mogelijkheden waarover de stadsregio beschikt kan beschikken om niet begrote kosten te dekken;
alle risico’s, waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie.
De Stadsregio Arnhem Nijmegen voert projecten uit die door omvang, looptijd en complexiteit risico’s met zich meebrengen in zowel kosten als opbrengsten en is zich ervan bewust dat door een sluitende begroting en een goede projectbeheersing niet alle risico’s kunnen worden uitgesloten. Om deze reden wordt het verstandig geacht om voldoende weerstandsvermogen beschikbaar te hebben. Zo kan de stadsregio eventuele tegenvallers, ook als ze zich gelijktijdig voordoen, opvangen.
Bepalend voor de optimale omvang van het weerstandsvermogen is de hoogte van de financiële risico’s waaraan de stadsregio bloot staat en de kans dat dergelijke risico’s zich daadwerkelijk voordoen. Ook de mate van flexibiliteit in de begroting speelt een rol: hoe snel kunnen tegenvallers worden opgevangen zonder dat dit gepaard gaat met ombuiging van beleid en daarmee gemoeide uitgaven.
De Stadsregio Arnhem Nijmegen acht het wenselijk om alle risico's die van invloed zijn op de
bedrijfsvoering beheersbaar te maken. Door inzicht in de risico's wordt de organisatie in staat gesteld om op verantwoorde wijze besluiten te nemen, zodat de risico’s nu en de risico’s gerelateerd aan toekomstige investeringen in verhouding staan tot de vermogenspositie van de organisatie. Om de risico's van Stadsregio Arnhem-Nijmegen in kaart te brengen is in samenwerking met de stafdiensten een risicoprofiel opgesteld en de risico’s worden op de momenten van de Planning & Control cyclus steeds geactualiseerd. Met behulp van het softwareprogramma NARIS® (NAR Risicomanagement Informatie Systeem) worden risico's systematisch in kaart gebracht en beoordeeld. Hierbij worden zowel financiële risico’s gemeld als ook imago risico’s die niet direct financiële gevolgen hebben. Hieronder wordt verslag gedaan van de resultaten van de risico-inventarisatie. Op basis van de geïnventariseerde risico’s is tevens het weerstandsvermogen berekend. Hierbij is een onderscheid gemaakt tussen de risico’s voor het programma Mobiliteit en de overige programma’s. Voor het programma Mobiliteit is het weerstandsvermogen het vrije deel van de vooruit ontvangen BDU. De programmakosten Mobiliteit worden immers gedekt uit de BDU waarbij we op grond van de wet verkeer en vervoer alleen kosten voor mobiliteit uit kunnen bekostigen. Voor de risico’s van de overige programma’s (inclusief de bedrijfsvoering) is een weerstandsreserve opgebouwd vanuit het jaarlijks resultaat. Deze programmakosten worden gedekt uit rentebaten en de inwonerbijdrage. Aangezien de programma’s vanuit diverse bronnen worden bekostigd wordt er voor het weerstandsvermogen een onderscheid gemaakt in vrije deel BDU resp. de weerstandsreserve voor de overige programma’s.
3.1.1 Mobiliteit
Uit de inventarisatie zijn vanuit de stafdiensten in totaal 18 risico's in beeld gebracht. In het
onderstaande overzicht wordt echter alleen het aantal risico's gepresenteerd met de hoogste bijdrage aan de berekening van de benodigde weerstandscapaciteit met een maximum van 10.
Risico nummer
Risico Gevolgen Kans Financieel
gevolg
Invloed
R77 BTW risico Stadsregiotaxi
Financieel - Uit een onderzoek naar de BTW-situatie van de stadsregio, is gebleken dat er een gerede kans is dat de BTW inzake de stadsregiotaxi niet kan worden gecompenseerd of verrekend. Dit betekent dat er een risico is dat de BTW als extra last moet worden genomen.
90% max.€ 1.800.000
40.14%
R85 EFRO subsidie Goffert vereist een GR. Door afschaffing Wgr-plus gaan taken over naar provincie en dat kan niet volgens
subsidievoorwaarden.
Financieel - Financieel risico 950.000.
90% max.€ 950.000 20.92%
R76 De snelfietsroute tussen Nijmegen en Cuijk wordt niet binnen het geschatte budget gerealiseerd.
Financieel - Er is een bestuurlijke toezegging gedaan, maar nog geen beschikking afgegeven. Er bestaat een kans dat dit hoger wordt dan ingeschat.
50% max.€ 1.000.000 12.31% R21 Uitwerking wederzijdse betaling Arnhem-Winterswijk en Tiel-Arnhem levert een potentieel exploitatietekort voor het treindeel van de concessie C2013
Financieel - Financieel tekort van maximaal €1.172.810,=/jaar , financieel overschot van maximaal € 453.892,= /jaar voor de periode 2013-2013 30% max.€ 2.345.620 10.58% R75 Op de contractspoorlijn Arnhem-Doetichem zijn de kaartautomaten voor 2013 gehandhaafd en mogelijk ook voor 2014. De kosten hiervan worden mogelijk bij de stadsregio neergelegd.
Financieel - Wij zullen mogelijk voor zowel 2013 als 2014 de jaarlijkse kosten van € 100.000 moeten voldoen. 90% max.€ 200.000 5.92% R83 Aanlegkosten Stadsregiorail hoger dan verwacht. Financieel - Aanlegkosten Stadsegiorail zijn hoger dan verwacht. Risico 10% €1.000.000. (zit in aanbestedingssystematiek Prorail). 10% max.€ 1.000.000 2.46% R79 De onzekere frictiekosten kunnen nadeliger uitvallen dan op basis van de schatting
jaarrekening. Veroorzaakt door
Financieel - In de
voorziening personeel zijn de reel te verwachten kosten opgenomen. Er zit een verschil tussen de reële kosten en de maximale kosten
afschaffing WGRplus, is het personeel wat deels 45% is toegerekend aan de BDU. 312.458,10) R82 De organisatiekosten voor Velocity 2017 zijn hoger dan verwacht en
bestuurlijk toegezegd.
Financieel - De organisatiekosten voor Velocity zouden betaald worden uit het vrije deel BDU dat is bestuurlijk toegezegd. Mogelijk komen deze kosten hoger uit. Schatting € 500.000
10% max.€ 500.000 1.24%
R84 Aantal passagiers Nijmegen Goffert is minder dan verwacht.
Financieel - Prorail kan dan een claim leggen van maximaal € 354.000
10% max.€ 354.000 0.87% R18 Kosten Stadsregiotaxi
hoger dan begroot (contract is open-einde regeling)
Financieel - Structureel tekort op jaarbegroting
10% max.€ 295.000 0.49%
Totaal grote risico's: € 8.612.507
Overige risico's: € 0
Totaal alle risico's: € 8.612.507
Op basis van de ingevoerde risico's is een risicosimulatie uitgevoerd. De risicosimulatie wordt
toegepast omdat het reserveren van het maximale bedrag (€ 8.612.507 - zie tabel 1) ongewenst is. De risico's zullen immers niet allemaal tegelijk en in hun maximale omvang optreden. Figuur 1 en de bijhorende tabel tonen de resultaten van de risicosimulatie.
Tabel 2: Benodigde weerstandscapaciteit bij verschillende zekerheidspercentages Percentage Bedrag 5% € 521.765 10% € 772.852 15% € 956.602 20% € 1.109.394 25% € 1.249.313 30% € 1.383.443 35% € 1.511.373 40% € 1.633.279 45% € 1.751.574 50% € 1.869.011 55% € 1.987.957 60% € 2.113.259 65% € 2.242.162 70% € 2.378.013 75% € 2.528.908 80% € 2.703.983 85% € 2.922.850 90% € 3.221.822 95% € 3.733.606
Uit de grafiek en de bijbehorende tabel volgt dat 90% zeker is dat alle risico's kunnen worden afgedekt met een bedrag van € 3.221.822 (benodigde weerstandscapaciteit).
3. Beschikbare weerstandscapaciteit
De beschikbare weerstandscapaciteit van Stadsregio Arnhem-Nijmegen bestaat uit het geheel aan middelen dat de organisatie daadwerkelijk beschikbaar heeft om de risico's in financiële zin af te dekken.
Tabel 3: Beschikbare weerstandscapaciteit
Weerstand Startcapaciteit
Mobiliteit € 5.055.804
weerstandsreserve € 0
Totale weerstandscapaciteit € 5.055.804
4. Relatie benodigde en beschikbare weerstandscapaciteit
Om te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, dient de relatie te worden gelegd tussen de financieel gekwantificeerde risico's en de daarbij gewenste weerstandscapaciteit en de beschikbare weerstandscapaciteit. De relatie tussen beide componenten wordt in onderstaande figuur
weergegeven. Risico's: Bedrijfsproces Financieel Imago / politiek Informatie / strategie Weerstandscapaciteit : Mobiliteit weerstandsreserve
Juridisch / Aansprakelijkheid Letsel / Veiligheid Materieel Milieu Personeel / Arbo Product
WeerstandvermogenDe benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen.
Ratio weerstandsvermogen = Beschikbare weerstandscapaciteit = € 5.055.804 = 1.57 Benodigde weerstandcapaciteit € 3.221.822
De normtabel is ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit Twente. Het biedt een waardering van het berekende ratio.
Tabel 4: Weerstandsnorm
Waarderingscijfer Ratio Betekenis
A >2.0 uitstekend B 1.4-2.0 ruim voldoende C 1.0-1.4 voldoende D 0.8-1.0 matig E 0.6-0.8 onvoldoende F <0.6 ruim onvoldoende
Het ratio van uw organisatie valt in klasse B. Dit duidt op een ruim voldoende weerstandsvermogen.
5. Nieuwe ontwikkelingen
Vanaf 1-1-2015 is de Wgr-plus regeling afgeschaft. Alle taken op gebied van verkeer en vervoer en de bijbehorende BDU middelen gaan over naar het provinciefonds van de provincie Gelderland. Het vrije deel van de BDU, ofwel de weerstandsreserve van mobiliteit, gaat eveneens over naar de Provincie Gelderland, na aftrek van de frictiekosten mobiliteit. Een deel van de frictiekosten zijn reeds ten laste gebracht van de weerstandsreserve mobiliteit in 2014. De nog niet voorzienbare frictiekosten zullen voor de formele overgang nog ten laste komen van het vrije deel mobiliteit. Het vrije deel wat overgaat naar de provincie dient geoormerkt te worden voor uitgaven op gebied van verkeer en vervoer en mag niet aan het provinciefonds worden toegevoegd.
Vooralsnog gaan de taken op gebied van de stadsregiotaxi mee over naar de provincie, alsmede het daarbij behorende risicodeel vanuit de weerstandsreserve mobiliteit in afwachting van een formele samenwerking van de regiogemeenten om deze taak weer te beleggen bij de gemeenten. Het bijbehorende risicodeel zal dan weer teruggestort moeten worden naar de samenwerkende gemeenten. Als er geen formele samenwerking komt, zoals dat verplicht is bij de gemeenten in het kader van de basismobiliteit, zal de provincie de Stadsregiotaxi nog voortzetten tot september 2016. Er kan dan niet gezamenlijk worden aanbesteed en dan stopt het per september 2016 met de
jaarlijkse provinciale bijdrage op de stadsregiotaxi ca.€ 4,9 miljoen; dit risico komt echter niet ten laste van de weerstandsreserve mobiliteit maar heeft gevolgen voor de weerstandsreserve van de
3.1.2 Stadsregio Overig (exclusief Mobiliteit)
Uit de inventarisatie zijn vanuit de overige afdelingen in totaal 22 risico's in beeld gebracht. In het onderstaande overzicht wordt echter alleen het aantal risico's gepresenteerd met de hoogste bijdrage aan de berekening van de benodigde weerstandscapaciteit met een maximum van 10.
Risico nummer
Risico Gevolgen Kans Financieel
gevolg
Invloed
R81 De onzekere frictiekosten kunnen nadeliger uitvallen dan op basis van de schatting jaarrekening.
Financieel - In de voorziening personeel is gerekend met €1,7 mln aan frictiekosten. Er bestaat een kans dat de maximale frictiekosten nodig zijn, zijnde € 4 mln.
30% max.€ 2.300.00040.38%
R32 Eureka (Tranches FES-gelden):
1) Projecten worden niet uitgevoerd dan wel afgerond voor 1 januari 2015.
2) Onderzoek naleving subsdievoorwaarden niet volledig in beeld: een risico is evt stapeling subsidies en toerekening rente
Financieel - Subsidie wordt niet volledig
toegekend/inmiddels
gemaakte lasten niet gedekt; Imago - Politiek
50% max.€ 500.000 14.53%
R56 Niet verkrijgen van subsidiegelden waarmee wel rekening is gehouden in de begroting
Financieel - Begrotingstekort 50% max.€ 200.000 5.84%
R39 Niet aanbesteden terwijl wettelijk drempelbedrag aanbestedingen wordt overschreden
Financieel - Boetes 50% max.€ 200.000 5.81%
R63 In het regioprogramma 2012-2015 zijn €200.000 aan beheerkosten opgenomen, waarover verantwoording moet worden afgelegd.
Financieel - Wij krijgen de beheerkosten in 2015 niet vergoed
50% max.€ 200.000 5.79%
R49 Niet goed vastleggen van contractuele afspraken en/of aansprakelijkheid
Financieel - Schade komt voor rekening stadsregio
50% max.€ 200.000 5.77%
R15 Langdurig ziekteverzuim
Financieel - Extra financiele lasten 50% max.€ 100.000 3.49% R54 Onrechtmatig financiële middelen onttrekken door medewerker(s) Financieel - Financiële benadeling 30% max.€ 100.000 2.10% R43 Goedkeurende accountantsverklaring blijft uit
Financieel - Extra kosten voor herstel en accountant en/of mislopen subsidie; Imago - Negatieve publiciteit voor de gemeente en Ingrijpen provincie/rijk en imagoschade
R51 Verkeerde vaststelling of activiteiten bedrijfsmatig of overheidsmatig zijn Financieel - Naheffing omzetbelasting 70% max.€ 50.000 2.03%
Totaal grote risico's: € 3.900.000
Overige risico's: € 586.750
Totaal alle risico's: € 4.486.750
Op basis van de ingevoerde risico's is een risicosimulatie uitgevoerd. De risicosimulatie wordt
toegepast omdat het reserveren van het maximale bedrag (€ 4.486.750 - zie tabel 1) ongewenst is. De risico's zullen immers niet allemaal tegelijk en in hun maximale omvang optreden. Figuur 1 en de bijhorende tabel tonen de resultaten van de risicosimulatie.
Tabel 2: Benodigde weerstandscapaciteit bij verschillende zekerheidspercentages
Percentage Bedrag 5% € 224.611 10% € 282.434 15% € 326.805 20% € 366.518 25% € 403.401 30% € 439.652 35% € 477.940 40% € 517.302 45% € 560.227 50% € 606.448 55% € 657.842 60% € 715.713 65% € 785.606 70% € 873.475 75% € 1.007.240 80% € 1.302.021 85% € 1.677.882 90% € 2.054.358 95% € 2.431.928
Uit de grafiek en de bijbehorende tabel volgt dat 90% zeker is dat alle risico's kunnen worden afgedekt met een bedrag van € 2.054.358 (benodigde weerstandscapaciteit).
3. Beschikbare weerstandscapaciteit
De beschikbare weerstandscapaciteit van Stadsregio Arnhem-Nijmegen bestaat uit het geheel aan middelen dat de organisatie daadwerkelijk beschikbaar heeft om de risico's in financiële zin af te dekken.
Tabel 3: Beschikbare weerstandscapaciteit
Weerstand Startcapaciteit Mobiliteit € 0 weerstandsreserve € 3.138.990 Totale weerstandscapaciteit € 3.138.990
4. Relatie benodigde en beschikbare weerstandscapaciteit
Om te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, dient de relatie te worden gelegd tussen de financieel gekwantificeerde risico's en de daarbij gewenste weerstandscapaciteit en de beschikbare weerstandscapaciteit. De relatie tussen beide componenten wordt in onderstaande figuur
weergegeven. Risico's: Bedrijfsproces Financieel Imago / politiek Informatie / strategie Juridisch / Aansprakelijkheid Letsel / Veiligheid Materieel Milieu Personeel / Arbo Product Weerstandscapaciteit : Mobiliteit weerstandsreserve
WeerstandvermogenDe benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen.
Ratio weerstandsvermogen = Beschikbare weerstandscapaciteit = € 3.138.990 = 1.53 Benodigde weerstandcapaciteit € 2.054.358
De normtabel is ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit Twente. Het biedt een waardering van het berekende ratio.
Tabel 4: Weerstandsnorm
Waarderingscijfer Ratio Betekenis
A >2.0 uitstekend B 1.4-2.0 ruim voldoende C 1.0-1.4 voldoende D 0.8-1.0 matig E 0.6-0.8 onvoldoende F <0.6 ruim onvoldoende
Het ratio van uw organisatie valt in klasse B. Dit duidt op een ruim voldoende weerstandsvermogen.
5. Nieuwe ontwikkelingen
Door de afschaffing van de Wgr-plus regelgeving, op grond waarvan de mobiliteitstaken overgaan naar de provincie, en het feit dat er is uitgesproken in de stadsregioraad dat er geen GR komt voor de overige taken van de stadsregio, is voorgesteld de stadsregio te liquideren per 1 juli 2015. In deze jaarrekening zijn dan ook de onzekere frictiekosten opgenomen als voorziening en zijn de contractuele verplichtingen plus de inhaalafschrijvingen ten laste van 2014 gebracht. Het resultaat 2014 is
daardoor € 1,2 miljoen nadelig en zal bij de resultaatbestemming ten laste van het weerstandsvermogen worden gebracht.
In de risicoparagraaf is niet opgenomen de mogelijke risico’s die nog gaan ontstaan bij het niet of niet tijdig vinden van een rechtsopvolger voor de taken met financiële verantwoordingsverplichting, zoals het regiocontract van € 42 miljoen, NSL subsidies € 10,7 miljoen, € 500.000 Efro, € 500.000 groene hub, € 250.000 meters maken en € 60.000 Susreg. Als er niet tijdig een rechtsopvolger wordt gevonden voor deze subsidies, en er dus geen goede verantwoording en overdracht plaatsvind, zullen de subsidies (geheel of deels) terugbetaald moeten worden.