Overzicht van de conflicten

De conflicten in Georgië zijn uiterst complex, omdat het deze afspelen op verschillende lagen van governance. Onderstaand wordt een beknopte beschrijving van de conflicten gegeven welke meer inzichten zullen verschaffen in de verschillende niveaus en dimensies.

Het Georgisch-Ossetisch en Georgisch-Abchazisch conflict

De twee conflicten zijn onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van de SU. Het uitbreken van de gewelddadige conflicten kwamen voort uit de val van de SU toen

tegenstrijdige eisen niet meer verenigd konden worden in het uiteenvallende rijk.140 _Tbilisi vocht voor territoriale integriteit en de twee provincies wilden meer autonomie en een speciale status in Georgië.

In januari 1991 (tot juni 1992) ontaardde het conflict in Zuid-Ossetië, dit leidde tot 1.000 doden, de ontheemding van 10.000 lokale bewoners en grote materiele schade in de regio. Ossetische troepen kregen controle over grote delen van de provincie, terwijl in het conflictgebied etnisch Georgische dorpen onder controle bleef van Tbilisi. In juni 1992 bemiddelde Rusland en dit leidde tot het Sotsji Akkoord. Hierin werd een wapenstilstand gerealiseerd en gewaarborgd door gezamenlijke Georgische, Ossetische en Russische troepen onder Russisch bevel. Daarnaast werd er een vierledig onderhandelingsmechanisme

ontwikkeld, de gemeenschappelijke controlecommissie, waarin Georgië, Zuid- en Noord- Ossetië, en Rusland participeerden.

In augustus 1992 brak er oorlog uit in Abchazië die duurde tot september 1993. Het was een bloedig conflict met 8000 doden en 18.000 gewonden. Tevens werden 250.000 - voornamelijk - etnische Georgiërs verdreven, die vervolgens niet meer in staat zijn geweest terug te keren met uitzondering van het gebied in het zuidelijke district van Abchazië.141 140 M. F. Grono, ‘Georgia’s Conflicts: What Role for the EU as Mediator?’, p. 9.

Onderhandelingen tussen de conflicterende partijen werden geleid door de VN en ondergebracht in het Genève proces. Gedurende de jaren ’90 werd er wel een status quo bewerkstelligd die de politieke en veiligheidssituatie beheerde, wat op zijn beurt ervoor zorgde dat het conflict 'frozen' bleef. Dit houdt in dat er geen vredesverdrag is ondertekend door de strijdende partijen. Een diepere uiteenzetting volgt in hoofdstuk 4.4.

Het Georgische-Russische conflict

Het Georgische-Russische conflict overlapt voor een groot deel met bovenstaande conflicten. Al voor de oorlog daterend van 2008 waren er toenemende spanningen tussen Rusland en Georgië. De Russische interventies in Georgië en het assertieve conflictresolutiebeleid van Georgië droegen bij aan de al bestaande diepgewortelde onderliggende structuren en

spanningen tussen de Georgische, Ossetische en Abchazische bevolkingen.142 _{Het Georgisch-} Russisch conflict reikte echter verder dan de conflictgebieden alleen.

Sinds de afscheiding van de SU en de daaropvolgende onafhankelijkheid in 1991, zijn er diverse momenten te constateren waar spanning tussen partijen hoog opliepen. Georgië wilde zich zo snel mogelijk afscheiden van de SU, waardoor verse frictie ontstond. Conform aan het post-Koude Oorlog tijdperk, ontstond er een nieuw Georgisch nationalisme met hun eigen identiteit, terwijl de autonome regio’s zich nog steeds identificeerden met Rusland. Door de inbreng van vrijwilligers uit Noord-Kaukasus en onafhankelijke militairen, veelal Russische, behaalden de separatisten overwinningen in beide conflicten. Moskou bemiddelde en dat leidde tot wapenstilstanden en een Russisch vredeshandhaving rol. In de

daaropvolgende periode namen Russische politieke, economische en militaire investeringen weer toe in de twee provincies en Tbilisi zag dit met argwanende ogen aan. Georgië voelde zich bedreigd door de toenemende invloed van Rusland in de regio’s.143

Op het moment dat de Georgiër Mikheil Saakashvili, de leider van de Rozenrevolutie, in 2004 aan de macht kwam, volgde een reeks van dieptepunten in de Georgisch-Russische relatie. De periode van 2004 tot en met 2008 kenmerkte zich door diplomatieke en

veiligheidsincidenten tussen de twee landen. Rusland legde Georgië een handelsembargo op en hief land-, lucht- en postverbindingen op. Ook de politieke betrekkingen bereikte een dieptepunt door de gebruikte vijandige retoriek van beide partijen en de bittere relatie tussen Poetin en Saakashvili die ontstonden uit de sterke prowesterse koers die Georgië voerde. Op 142 Ibidem, p. 10.

de achtergrond speelden meer zaken die de verhoudingen hevig beïnvloedde. Als eerste de geplande uitbreiding van de NAVO met Georgië en Oekraïne, geformuleerd tijdens de topvergadering in de zomer van 2008. Zoals omschreven in artikel 5, vormt de NAVO een systeem van collectieve verdediging, waarbij de lidstaten instemmen met wederzijdse defensie in reactie op een aanval door een externe partij. Rusland reageerde furieus betreffende deze plannen. De westerse erkenning van de onafhankelijkheid van Kosovo, waartegen Rusland hevig protesteerde, had inmiddels meer spanningen veroorzaakt tussen de EU en Rusland. Daarnaast speelde een economische factor die infrastructureel van aard was, aangezien de Kaukasus de enige alternatieve route is om Rusland te omzeilen betreffende Kaspische olie en gas.144 _{Rusland maakte zich zorgen om de toenemende economische} concurrentie in de regio. In Tbilisi nam de bezorgdheid over de veiligheid ongeëvenaarde proporties aan, toen Rusland in april en mei 2008 Abchazië voorzag van militair materiaal en extra Russische troepen. Al deze negatieve ontwikkelingen kunnen gezien worden als het beginstadia van de vijfdaagse oorlog.

Tbilisi lanceerde in de nacht van 7-8 augustus een militaire operatie in Zuid-Ossetië. Rusland reageerde spoedig onder het mom van ‘het helpen van Russische burgers’. Grote Russische troepen trokken eerst naar Zuid-Ossetië en Abchazië, daarna dieper Georgisch grondgebied binnen. Rusland bezette grote gebieden in Georgië tot het zich terugtrok in de twee provincies. Dit was naar aanleiding van de getekende wapenstilstandsovereenkomst van 12 augustus.