Overige elementen

Van de overige milieurelevante elementen die in de verpakkingen zijn aangetroffen worden in dit rapport alleen de belangrijkste resultaten weergegeven. Hiervoor wordt uitsluitend gebruik gemaakt van de resultaten van de metingen met de XEPOS, omdat deze techniek het breedste bereik aan elementen beslaat. In de vorige paragrafen is gebleken dat de resultaten van de XEPOS analyses vaak gecorrigeerd moeten worden. Voor titanium en zink is een indicatieve correctie uitgevoerd, gebaseerd op de INAA

analyses. De correctie is indicatief, omdat het aantal metingen met INAA waarbij voldoende hoge waarden zijn gevonden, gering is. Voor de andere elementen kon geen correctie worden uitgevoerd en daarom zullen de gegevens voornamelijk in ordes van grootte worden uitgedrukt.

Titanium werd in 42 van de 114 deelmonsters aangetroffen in gehalten van 2000 tot 30.000 mg/kg. Zoals ook bleek uit de literatuurstudie, worden hoge gehalten aan titanium vooral aangetroffen in witte verpakkingen, al dan niet met opdruk. Bekend is dat

titaniumoxide veelvuldig wordt toegepast om de witte kleur te krijgen. Echter, ook in een aantal gekleurde deelmonsters werd titanium gevonden. Niet uitgesloten wordt dat deze monsters bestaan uit een wit basisproduct waaraan een kleurstof is toegevoegd. Qua type verpakking blijk titanium vooral voor te komen in draagtassen en hengsels daarvan, folies, zakken en deksels van potten of flessen. Daarnaast is in een enkel geval titanium

aangetroffen in een pot, een buisje, een beker en in de papieren sticker van een netzak. Ook de twee metalen deksels bleken titanium te bevatten (10.000-30.000 mg/kg). Opvallend hoge gehalten, van circa 20.000 tot meer dan 30.000 mg/kg, kwamen voor in alle vier de casing-verpakkingen. In de glazen en kartonnen verpakkingen werd geen of weinig titanium gevonden. Het veelvuldig voorkomen van titanium in kunststof

verpakkingen komt overeen met de chemische samenstelling van kunststofafval in het huishoudelijk restafval (Beker en Cornelissen, 1999). Daarin werd een gemiddeld gehalte van 4300 mg/kg gevonden.

De drie monsters waarin veel koper werd aangetroffen (twee goudbruin gekleurde deksels van resp. PP en PS kunststof en één goudkleurige kunststof draagtas met opdruk) blijken ook hoge gehalten aan zink te bevatten, namelijk ongeveer 1000-5000 mg/kg. Ook dit stemt overeen met de resultaten van de literatuurstudie. Daaruit bleek dat zink vrijwel altijd voorkomt in PS verpakkingen. In dit onderzoek kon van slechts twee deelmonsters worden vastgesteld dat ze uit PS bestonden. Eén daarvan is het zojuist genoemde

goudbruin gekleurde deksel (met circa 1000 mg/kg zink), de ander is een zwarte plaat. In de laatste werd minder dan 100 mg/kg zink gevonden. Veel zink werd aangetroffen in enkele draagtassen en in twee zakjes voor het verpakken kaas en vlees. De gehalten varieerden van 5000 tot 12.000 mg/kg. Daarnaast werd in 15 monsters (met name draagtassen en zakken, maar ook enkele andere) tussen de 100 en 600 mg/kg zink

gevonden. Een aantal van deze monsters bevatte PVC. In de glazen, metalen en kartonnen verpakkingen werd geen of weinig zink gevonden. Het gemiddelde gehalte aan zink in kunststofafval in het huishoudelijk restafval bedroeg 350 mg/kg (Beker en Cornelissen, 1999), hetgeen in grote lijnen overeenkomt met de hier gevonden waarden.

In ongeveer 30 van de 114 deelmonsters werd barium aangetoond. Hiertoe behoren alle glazen verpakkingen (5 stuks), 5 PVC-houdende verpakkingen (gekleurd en transparant), een aantal draagtassen, zakken en folies en een enkele pot of deksel. Vooral witte, gele, oranje en rode monsters bleken nogal eens barium te bevatten. Gehalten lagen in de orde van honderd tot enkele duizenden mg/kg. Opvallend was het hoge bariumgehalte in twee

bruin/grijze bindstrips. De XEPOS gaf waarden van resp. 8000 en 113.000 mg/kg. Ook uit de literatuurstudie bleek dat barium geregeld voorkomt in kunststof verpakkingen. In het onderzoek naar de chemische samenstelling van het huishoudelijk restafval is niet op barium geanalyseerd, zodat daar geen vergelijking mee gemaakt kan worden.

Tin werd aangetroffen in beide metalen deksels (enkele duizenden mg/kg) en in alle glazen potten (enkele tientallen mg/kg). Daarnaast bleken 5 van de PVC-houdende verpakkingen (drie transparante blisters, een transparante etui en een zwart deel van een etui) tin te bevatten in gehalten van enkele honderden tot enkele duizenden mg/kg. Strontium werd aangetoond in alle glazen en de meeste kartonnen verpakkingen, in gehalten van enkele tientallen tot meer dan honderd mg/kg. Daarnaast zijn concentraties van enkele tientallen tot enkele honderden mg/kg aangetoond in een aantal draagtassen (diverse kleuren), een rode kunststof fles en twee zakjes voor het verpakken kaas en vlees. Zeer hoge gehalten (meer dan duizend mg/kg) werden gevonden in de twee bruin/grijze bindstrips die ook veel barium bleken te bevatten.

Tenslotte is in een klein aantal monsters nikkel, kobalt en/of mangaan aangetroffen, overeenkomstig de resultaten van de literatuurstudie. Enkele duizenden mg/kg nikkel werd gevonden in een zwart kunststof schaaltje, dat ook relatief veel chroom (en ijzer) bevatte, en in twee van de vier casing-verpakkingen, namelijk de gele en de

crèmekleurige, en een paar honderd mg/kg werd aangetoond in een oranje kunststof deksel. Verder bevatten alle glazen potten enkele tientallen mg/kg nikkel.

Kobalt en mangaan zijn aangetoond in de twee metalen deksels (resp. enkele honderden tot meer dan duizend mg/kg). Daarnaast bleek het zwarte kunststof schaaltje en één van de twee PET verpakkingen (een groen bakje) enkele tientallen mg/kg kobalt te bevatten. Tenslotte werd veel (een paar honderd tot een paar duizend mg/kg) mangaan gevonden in de twee eerder genoemde bruin/grijze bindstrips en daarnaast honderd tot enkele

13. Vergelijking meetmethoden