Oplossingen en aanbevelingen

Het antwoord op de onderzoeksvraag luidt dat het wenselijk is om euthanasie voor kinderen onder de 12 jaar te legaliseren. De vraag die vervolgens resteert is hoe dit gerealiseerd zou kunnen worden.

In hoofdstuk 5 zijn een aantal oplossingen aangedragen om euthanasie te legaliseren voor wilsbekwame kinderen onder de 12 jaar:

1. De leeftijdsgrens van zowel de WGBO als de Wtl afschaffen; op deze wijze wordt er aangesloten bij het hedendaagse besef dat er meer gekeken dient te worden naar de ontwikkeling van ieder kind. Deze oplossing zou

daarnaast de systematiek van de wet ten goede komen omdat beide wetten nog steeds dezelfde leeftijdsgrenzen hanteren.

2. Enkel de leeftijdsgrens afschaffen van de Wtl; dit is minder wenselijk dan het afschaffen van beide leeftijdsgrenzen maar wel mogelijk. Indien hiervoor gekozen zou worden zou er wel belang gehecht worden aan het besef dat terminaal zieke kinderen een meer gevorderde mentale rijpheid hebben dan hun leeftijdsgenoten.

3. Een commissie instellen die voorafgaande toestemming verleend; dit zou de meldingsbereidheid vergroten van de artsen doordat er vooraf

ontheffing is verleend. In dat geval wordt er ontheffing verleend waardoor er geen beroep op artikel 40 WvSr gedaan hoeft te worden. Het is dan in 365 Kamerstukken II, 1997-1998, 26 000, nr. 3, blz. 2

beginsel uitgesloten voor deze leeftijdsgroep, tenzij aangetoond kan worden dat er een uitzondering gemaakt moet worden.

Tot slot volgen nog een tweetal aanbevelingen:

1. Het NVK heeft bepleit dat er in Nederland een vergelijkbare regeling als de Euthanasiewet dient te komen. Ik zou mij bij deze aanbeveling willen aansluiten. Hierdoor wordt verzekerd dat de wilsbekwaamheid van ieder kind wordt onderzocht door een psycholoog of een psychiater.

2. Uit onderzoek is gebleken dat tussen 2000 en 2002 22 keer is overgegaan tot levensbeëindiging op verzoek. Ik zou aanbevelen om te onderzoeken of dit nog steeds even vaak voorkomt en zo nee, waarom niet?

Literatuurlijst Kamerstukken Kamerstukken II, 1990-1991, 21 561, nr. 6 Kamerstukken II, 1991-1992, 21 561, nr. 11 Kamerstukken II, 1997-1998, 26 000, nr. 3 Kamerstukken II, 1998–1999, 26 691, nr. 3 Kamerstukken II, 2000-2001, 26 691, nr. 5 Kamerstukken II, 2000-2001, 26 691, nr. 6 Kamerstukken II, 2000-2001, 26 691, nr. 22 Kamerstukken II, 2000-2001, 26 691, nr. 45

Advies Raad van State en nader rapport, 1998–1999, 26 691, nr. A Rapport Staatscommissie Euthanasie 1985

Gezondheidsraad, Advies inzake zorgvuldigheidseisen euthanasie, ’s-Gravenhage, 1987

Jaarverslag 2015 van de regionale toetsingscies euthanasie

Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers 2013/14, 3245/004 Literatuur

Adams & Nys, De Euthanasiewet:grondrechten onder druk bundel 2006 Adams & Nys, Zet de Belgische Euthanasiewet de mensenrechten onder druk? De Belgische Euthanasiewet tussen zelfbeschikking en gewetensvrijheid, in De Euthanasiewet: grondrechten onder druk, Damon 2006

Blaak e.a., 2012

M. Blaak e.a., Handboek Internationaal Jeugdrecht, Leiden:Defence for Children, 2012

De Bond & Verhagen, NvK, 2014/005

E. De Bond & E. Verhagen, ‘Beslissingen rond het levenseinde’ NvK 2014/005 Brands-Bottema, TvGR 1991/15

W.G. Brands-Bottema, ‘De minderjarige en de geneeskundige behandelingsovereenkomst’, TvGR 1991/15, nr 3

Buijsen, De Euthanasiewet:grondrechten onder druk bundel 2006 M.A.J.M. Buijsen, Over Nederlandse romantiek en Europese bedaagdheid. Het denken over euthanasie, in: De Euthanasiewet: grondrechten onder druk, Budel: Uitgeverij Damon 2006

Cornelis, 2010

Corneslis, Een zijde draadje. Kinderen, jongeren en beslissingen rond het levenseinde, Brussel: VUBPress 2010

Davids, FJR 2010/5

W.E.M. Davids, ‘Verstandelijk gehandicapten met een kinderwens. De afweging tussen zelfbeschikking, maatregelen en preventie’, FJR 2010/5

Dijk, KNMG 2014

G. Van Dijk, Euthanasie bij kinderen: wedstrijd met België?, KNMG 10 maart 2014. Doek, TvGR 1998/01

J.E. Doek, ‘De minderjarige in het gezondheidsrecht: bekwaam en in staat tot een redelijke waardering van zijn belangen?’, TvGR 1998/01

Eijk, De Euthanasiewet:grondrechten onder druk bundel 2006

W.J. Eijk, Hoe maken we de Euthanasiewet transparant? in De Euthanasiewet: grondrechten onder druk, Budel: Uitgeverij Damon 2006

Gevers, TvGR 2007/4

J.K.M. Gevers, ‘Hoe functioneert de euthanasiewet? Bevindingen uit het evaluatie- onderzoek-‘ TvGR 2007/4

Hartogh, Njb 2016/638

Hartogh, De Euthanasiewet:grondrechten onder druk bundel 2006

G.A. Hartogh, Euthanasie en het recht op leven, in De Euthanasiewet: grondrechten onder druk, Budel: Uitgeverij Damon 2006

Hein 2015

I.M. Hein, ‘Children’s competence to consent to medical treatment or research’ (Proefschrift Universiteit van Amsterdam) 2015

Hooft, DJ 1986/2467

H. ’t Hooft, ‘De doolhof van het zelfbeschikkingsrecht. Recht als norm en als aspiratie. Opstellen over recht en samenleving ter gelegenheid van het 350 jarig bestaan van de Utrechtse juridische faculteit’, DJ 1986/2467

Hulst, De Euthanasiewet:grondrechten onder druk bundel 2006

E. Hulst, Euthanasiewet: geen einde aan een lijdensweg, in De Euthanasiewet: grondrechten onder druk, Budel: Uitgeverij Damon 2006

Kortman, AA 1993/01

M.G.J.M. Kortman, ‘Reactie op “Het zelfbeschikkingsrecht van de zwangere vrouw”’ AA 1993/01

Leenen e.a., 2014

Leenen e.a., Handboek Gezondheidsrecht, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2014

Legemaate, FJR 2016/33

J. Legemaate, ‘De wilsbekwaamheid van minderjarige patiënten’, FJR 2016/33

Liefaard, FJR 2015/47

T. Liefaard, ‘Levensbeëindiging kinderen 1-12 jaar’, FJR 2015/47, Afl. 10 Nationale Raad, 2003

Nationale Raad, ‘Advies betreffende palliatieve zorg, euthanasie en andere beslissingen omtrent het levenseinde’, Orde der Geneesheren 2003

Pahladish, SDU Commentaar Migratierecht 2013

A. Pahladish, Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie in: SDU Commentaar Migratierecht, Den Haag: SDU uitgevers 2013

Rood-de Boer, FJR 1988/01

M. Rood-de Boer, Medische besluitvorming minderjarigen, FJR 1988/01 Vink, AA 2007/56

T. Vink, ‘Haaks op de WTL, Reactie op ‘Hulp bij zelfdoding: een zaak voor justitie? Gedachtes naar aanleiding van de zaak Ton Vink’ AA 2007/56

Vito, NJB 2015/1402

L.L.A. de Vito, ‘Het recht op een zelfgekozen levenseinde’, NJB 2015/1402 Wal e.a., 2003

Wal e.a., Medische besluitvorming aan het einde van het leven, Utrecht: Uitgeverij De Tijdstroom 2003

Wijne, Groene Serie O.D. 2014

R.P. Wijne, Groene Serie Onrechtmatige Daad, Wolters Kluwer Online 2014 Winter & Baas, Lexplicatie 2009

J.A. Winter & A. Baas, Commentaar op artikel 1 Handvest van de grondrechten van de Europese Unie in: Wolters Kluwer Lexplicatie, Deventer: Kluwer 2009

Rechtspraak

EHRM, 29 april 2002, 2346/02 (Pretty vs. UK)

EHRM, 20 januari 2011, 31322/07 (Haas vs. Switzerland) HR 27 november 1984, TvGR 1985/16

HR 21 juni 1994, TvGR 1994/47 HR 24 december 2002, ECLI:HR:2002:AE8772 RvS, 24 februari 2016, ECLI:NL:RVS:2016:575 CRvB, 23 maart 2016, ECLI:NL:CRVB:2016:1016 Digitale bronnen https://www.amnesty.nl/mensenrechten/encyclopedie/menselijke-waardigheid https://www.amnesty.nl/mensenrechten/encyclopedie/universele-verklaring- de-rechten-de-mens-uvrm http://www.kinderrechten.nl/p/13/239/mo72-cg27/ms6-44/artikel-5 http://www.kinderrechten.nl/p/13/232/mo72-cg27/ms6-44/artikel-12 http://www.belgium.be/nl/gezondheid/gezondheidszorg/levenseinde/euthana sie