EE~ TO 'IlTJE DOOR DE ARGE:-;TLJN' 'HE P.UIPA " 53
ven aan mensch n die zich naar hili willen b geven dan zou ik hun ze" 'en: - erlaat te i\Iontevideo de toomboot ' over zee r iz 'n is g en r 'iz 'n: het i' niet. and rs dan \'an plaats verander'11. En dan wat i' r a;1I1trckkelijks in? Wat zi t ge?
Lucht en water - en niets dan water en lucht.
De eindcloOi~e oppervlakte welk' ge \'an het strand b won-dert verm eit u, en wordt ge aan 'ctast do r 'afschu\\ 'lij_
I" kwaal waaraan bijna niemand ontsnapt, dan g \' elt ge u de ongelul'kigstc men~ch van de wcr ld.
Wilt ge naar 'hili gaan, reis dan 0\'('1 land en laat ti niet af. c1Jrikl-cJl d 'or denkbeeldige ~'varen; d' vlaktt hedt niets wat u vree. beho ,ft in te b ezell1 'n ('n cl, In liaan wordt 'r een zeldzame v rschijning, - E n ;'edeelte \ an d 'n wcg rci~t ge per spoor; een rijtuig à la Daum nt -- cl, i, met postil-lons op de trekpaard -n - van d 'n zonderlingst n stijl br 'ngt u v'rvolgens naar J\Iendoza en vijf dagen p r muil zd, te midden der natuurpracht van de on.lillièrcn, t 'llen u in staat om 'anta-Rosa-d 's-Andes t bereiken.
Ziedaar, aller 'er t :\Iontevideo, de liefst stad van Zuid-Amerika, mct haar zind 'Iijke en goed g richtc straten haar held r gc:childerd' Italiaansclw huizen, di er uitzien al. wa-r n ze pas daa,' te voren alg IV rh, Ol ,traat he r, cht en vroolijke drukte (n in de winl'C'Js wordt ij\'('rig gebabbeld; d menschen die gc tegenkomt, zien cr vriend 'lij)' (n opgc\\' 'kt uit 'n schijn n zich d' wereld, eh' zorg- n al he I weinig aan te trekken, W Ike lieve toiletjes 'n wclke '-nal pe vrouwen en meisje" - p de punten waar reizende kooplui, lot rij-ven-t l'S en verkoop 'rs \'all bouwterr in hun stall tjes hebb n op-geslagen, verzamel n zich de voorbijgangers, slenteraars n kinderm 'isj s, Voor 't eerst b merk ik in Am rika iets wat op nflane ren" gelijkt een ademtocht van Parij 111
ken, pleten, gaten, afgronden, waar d' pa' agier' gevaar loopen hun be 'nen te brek n. Om I' ngede rd over heen te komen moet men de b 'hendighcid van en acr baat bezitten.
l\Iaar d 'emeente-overheid tr~kt er zich ni -t van aanj het taat i 'd 'reen Hij hal nbcenen te bI' 'ken.
Eindelijk landt men aan en wel in e 'n ~r lte stad; \'oOl'al groot, als m n in aanmerkin~ neemt d n j ngen datum van het b gin harer ontwikkeling. In J860 was Bueno - yres on-geveer paansch en gvocId het den druk van de afzonde-nng, waarin I osas het had gebracht. Een enkel stoomboot-lijn bracht de stad in g 'meenschap met Ell1' pa. Teg 'nwoor-dig zijn cr vijftien. De bevolking b dro g nauwclijl's honderd-duiz nd zielen; ze i. sinds lang verdut b IJ. Eindelijk, h t
aantal land,'erhllizers, dat geen vijftluizend b dr cu, is tegen-woonlig \' -r vcr de honderdduiz nd.
Een spoorweg-station verheft zich op den \' 1', die als kade i,; a:ln~..;' (~,d n \'el1\\'Îjdig 10 pt een ni uw aangeplanten tuin. Ecn rij ~eb uwen op arcades - hot -I', W onhllizen en openbar g 'bouwen, - s rch zich van h -t noorden naar het zuiden uit. Gaat ge de t. din, d, n ontm et ge tram 10 alle straten; maar ule su-at 'n zijn \'uil slecht, 'pla\'cid en h b n hooge trottoirs, die m n met mueite beklimt en leclijk voor 't g ZIcht zijn. - In. ommigc wijken - die van de Beur , de B utC\ ar-Peru- n FI.:>rida-straten - zit d be\' IkinTdicht ope n; men zi ,t dat het n grootc stad is, maar 't g he I h eft iets treurig en mi t karakter en harmonie. Hier ziet men een huis l ndcr bovenverdieping, vlal' naast en gebouw van vicr vcrdiepin~'cn; daar e'n krot naast een paleis; ginds een v rvall 'n muur naast een overtlekt ' gal rij. Hipr en tiaar zi,t men c n nieuwe rwt t.ch huis; clan armoedigp kerl'en; trot-s .he bank-crebou ",en en ledige plein n. Ik ge f de 'oorkeur
EE~ l' H1'JE DO R DE ARGE~TIJ~ (,IlE PA:UPA '. 55 JACHT- E 'KRIJG T!FEREE[,E~,
een afgelegen hoekje der wereld. het te verwonderen?
D Italiaan n de Fran 'chman hebben er den boventoon en op een bevolking van honderd-\"ijftig duizend inwoners, zijn drie vierden vreemdelingen.
Een wand ling in de omstr k n zal u nog \' '1 meer beko-ren, want de \'oorsted n van Pa 0 :,1 lino, lignel tte, La Union zijn bezaaid m t prachtige landhuiz n en verrukkelijke tuinen. Voeg daarbij een altijd blauwc hemel, en he rlijke temp ratuur, d gezond te lucht van de wereld en dan zult ge mij wel wil! 'n toe t mm n dat de hoofd tad van Urugay, of 00 telijke Republiek, ·en d r rezegendstc oorden is die er be taan.
Een stoomuo t-Iijn \'erbindt :\lont 'video met Bu nos-Ayres, zijn grooten m d~dinger. De af 'tand tu' chen beide tcden wordt in twaalf uren afgelegd en al ge' avond vertrekt, ziet ge bij het aanbrek n van dcn dag de kad n en huizen der Argentijn eh ho fd tad.
Maar 't is niet genoeg dat men de stad ziet; men moet er ook aanlanden en dat i wel de koddig te ontschl.ping die men zich m t mogelijkheid kan voor tellen, Och welk een verschil met de oord- merikaan che haven', waar de groot-ste vaartuigen teg n d kaden aanleg' n! T Bueno -Ayres vindt ge e n laag strand met een chier onmerkbare glooiing, die de st oml::r vijf tot zes mijlen van den wal h udt en zelf aan de klein -tc vaartui,;en niet vergunt h ,t ani-cl dich-ter dan twee kilomedich-ter bij het trand te laten vallen, Bij hoog getij gaat het nog; dan kan een boot aan d n wal komen;
maar bij laacr water moet Je reiziger eer. t van den stoomer in een schuit, dan van d' schuit in een sloep n \ an de sloep in een karretje, dat hem naar het havenhoofd br ngt, En dan welk een hoofd! Uitgewek n half \'ergane of gebroken
plan-aan fontevideo n toch welk een rijkdom binnen hui ; welke heerlijke afzonderin,r-plekje en bekoorlijke ltaliaansche benedenhuizen. Zulk een woning be taat uit en v re niginrvan gebouwen met drie binnen plaat en, waarvan d' twee eer te omge\'en zijn d or ov rdekte ralerijen, beplant met bloemen 'n hee ter en m t marmer of mozai k bevloerd. Een sprin-gende fontein staat in het midden en in het warme eizoen be chut een groot uit~ ~pannen zeil de bewoners tegen de brandende zonnestral 'no Als men in dat g dempt zonlicht en in de dichte schaduw d'r magnolia's de kinder 'n ziet spe-len zou m n ze op en afstand voor b 'vallige monstertjes houden, di zich in en reu ach tig aquarium bew ren.
De omstr 'ken zijn, ondanks haar prachtige landhuizen, stoffig, eent ni~ 'n tr uri'J, Daar begon eertijds de Pampa, en 't i te:~nO\'el cl z ongenaakbare kust en deze eenzame vlakte, dat men lich d vraag doet wat d panjaard n in
J530 bewoofl hi 'r een kolonie te stichten) G en v'getatie Ie nde haar b 'ko rlijkh id aan dit onherb r rzaam strand; de Indianen di' drie' emv'n \'an trijd ni t tot onderwerping konden brengen war n barbaar ch en woc. ten, zooals heden noer in weerbar. tig \' 'rzet t gen alle beschaving; g' 'n akk 1'-bouwen geen \' d el; de kolonist mo :t alles me breng n, alles scheppen, en in Ii onmetelijke \'lakten was het zoek n naar goud e n her. cnschim. :\laar bewonder de hand die het lot der mel.lschen be. tuurt! Die Pampa, \'ier 'ind looz op-pervlakt ffener is dan de Oc aan bij windstilte, dit nm '-tc1ijk naakt gra \.' Id waarop lecht hier '11 daar in d v rte een eenzame stt'Uik b ven de vlakte uit te kt; die e 'rtijds alleen werd doorkruist door den guanac - s~haapkame I -den reebok en d n ,truis\'ogel, i~ thans bevolkt door millioe-nen runderen en ntelbare schapen. De hongerende woestijn
is herschap n in en land van ov rvlo d n de zoo dikwerf vernield post \'an 1530 is geword n Bu n s,Ayres, d ho fd-3tad van uitge tr ktc pr vinciën - een entr pêlt van hand ls-schattcn zond r tal n wereld tad zonder toekom t.
De poorbaan die on. bI' 'ngt naar Tigre, loopt strOOI11-opwaait. langs la Plata n ge ,ft h t uitzicht op het prachtig panorama lang d n oever. Daar i. Palermo, - cn park en acclimatatietuin van ni uwen aanlerT ' dan B'Igrano; v n'olg ns Rivadavia, welk landhuizen, beplant met oranjelom n, wil-gen en eucalyptU%ell, tegen dc hooge h 'llingcn van d n oever zijn aangebouwd. Dat is een tochtj' van en uur.
Te Tigre, - n drassig c\orp, - vl'r1aten we den trein om op e n st omb t ov r te gaan di haar ka rs neemt door en doolhof van bq~r 'ide kanalen muit t komen in de Parana, die herinn rt aan d n l\li issippi bij zijn uitwaterin r;
't i dezcl fde br 'edtc n dezelfde natuur. De e\ rs zijn laag, dikwijls v rstroomd 'n beplant ml't traag tierende wilg 11
en populien'n, De ·cr.ten dienen voor h utsk ol, de takk n der laat. ten tot dal'bekl eding van hu t n en chur 'n; de o \' 'rs chijnen onb 'wo nd. I lier n daar ontdel.;t men in de klein kn+ 'n en Indiaan che kano'; of w I, een blauwe ro k-zuil verraad d' aan wczigheid van n vis cher of ecn kol n-brandt'l"hut. \Velk 'cn treurige; stille, 'enzame natuur! Maar de onafhankelijl'h 'id heft ZOOI" lIlende! Den \'olgenden m rgen \'l'Ol'g zijn wc t, ampana n 's middag bereiken wc Rosario.
Rosario is het uitgang. punt van d n Pacifiqu -~poorweg,
waarvan een tal- no rdwest lijk over rdova naar Tacuman, n de anden we telijk naar Ri -Quarto en Villa-l\1ercedè loopt. Dat i een afstand van hond rd-vijftig mijlen dwars door de Pampas,
57 EE. T IlTJE DO R DE ARGE~TIJN' llE PAUPA "
JA HT- EN KRIJG'TAFEREELE~,
56
per toezi n zien we toch lev n in d w estijn: rechts link, dichtbij graz nde kudd n; hier zijn 't paarden daar rund ren ginds chapen. En daar -erder, die zwarte stipp n die m n nauwelijks kan zien, - weer paarden schap n n runder n;
dat is h t gr ot magazijn waaruit Enr pa gedurende de e r -t-volgend cuw 'n zijn voorraad 010 thalen.
Daar ziet ge bij gr ote wat 'rpIassen die in het zonlicht blinl-en, st !tI per. 'rnstig, deftig en onb 'weeglijl- op hun hoog poot n staan. Zijn 't0 ie\'aar', I' 'ig 'r5 f Oamingo's? \ rijdpn tc snel; z zijn al v'rdwenen.
Ven.!' ï ontmo ten wc kolonil'n van ecn nieuw s ort: 't zijn prairiehonden, - woals ze in oord-Amerika heetcn -- maar hier dragen z' den naam van /li.~caclw. 't Is 'cn klein dier van 't marmotten-g'Sacht dat in z cr grootI' hmilie~sam nwo nt zijn woning onder den gr nd uitgraaft (n br cd 'rlijk deelt met
n uil (n somtijds met 'en s1 n". '1' be aat geen eendrach-tig'1' gezin. Bij omc nadering z ,t zi h d' vi cacha op zjjn ach-ter tel ziet n' 'en oog 'nblik aan en verdwijnt. :\laar de uil i. mindcr vcrva:trd; hij ziet on met zijn l'nippcnJ oog kalm voorbij tI' 'kl-Ln.
Een vlucht pa rijzen diegt link: van on op; dan wc r i 't en tra pje struis\'0ti 'Is dat :TI,t de snclh ·id van den wind op cl' vlncht slaat; drie l' ,'b »'ken houd!'n zich \'oorzichtig p ('en afstanu, "aan er dan van donr met ,::rootc sprong 'n, t
'1'-wijl ni 'U\\:;gicrigl' guanaco's d n hal. ui n'l-ken, hun groot oren opzl'tten ('n ns \'l'rba:lsu n.\kijken.
Dezc woestenij is het b loofu' land der jager ; ze is h t va-derland van dl n Gauchu; hij y Igt 'r zijn w 'g zond 'r kompas m,:t het instinct \"111 u('n adL'1aar di' n,lar zijn n st tcrugvli'gt.
Oe Pa1l11 as b 'h rt 1ll'111; hij 11l'erscht 'r als In' -ter.
I [ tzij hij i.. ho' kr 0 eigcnaar ran 'c ; hetzij hij met zijn EEN TOrHTJF.: D OR DE \Hnr.i\Tr.J~,THE 1.\MPAS. 59 JA('liT- (o}.' KR[JG TAFEREELEN.
De Pampas i, woals ik reeds zei, een CTrasachtige vlakte, bijna zonder golvingen, met ecn horiz n die altijd dezelfde is en wier hopdo ze eentonigheid nauwelijks door een struik of den omtrck \'an een ranch 'n hoef of b uwhut -wordt afgebr k 'n. Voor rivi 'r 'n he tt z' dunn wat 'rloopjes, diep inr sneden tu ch n haar steil nlakte oeyer", en wier loop door niets wordt aangeduid. I laar naïevc benamingen verradcn het gemis aan "crbeeldingshaeht van hen die ze hcbben gedoopt. Zoo heeft men: de Rio's Primero, ecundo, T 'rcero. Lat 'r krijg-cn we Rio _uarto 'n de Quint I waren 'r vijftig rivi r('\l d taf I van Pythagoras is daar om ze een naam te even.
De dorpl'n zijn IJ'ter bede 'ld; z' hebb'11een naam in plaat·
\'an Cen nommer. Daar hebt ge: arcarana, B.dest 'rus Villa-l\laria' in de nabijheid \'an Posario vindt m n een talrijke be-v Iking, onder wclk weh'aart schijnt te heer chen. Bij de woon-huizen zien wc mooie b omgaanlcn. Jlaar hoc ycrder\\'Ckomen h e cha rseher de be\'olking wordt. Weldra be inden we on . te midd n der woe. t ·nij.
Altijd die vlal-te n di' naal·te circel, w Ik zich aanhou-dend verplaat.l. Bij de gedachte om in d 'ze cenzaamheid te moeten lcv n, gevoelt ge uw hart bcl'lemd \' elk een dood 'ch-heid! - :\laar waarom zouden wc hen bl;kla~en, die in hun ud Eur pee ch mederland nooit iets an ers hebb 'n geken' dan een ontaarde stiefmoed r en die hier een rijl-bedeelde voed-ster, een ontzagg lijke ruimte en de vrijlwid vonden? - En b vendien, heeft niet elke stn:ek, zo als el! e \TOUW,haar poe-zi , haar ei!;enaardig' aantH'kkelijkheid 'n 7.ijn de minst scha ne niet c1ikwijl" het meest geliefd? 1 Gr ('nlander sterft van h 'im\\'e' vcr van zijn bevrozen \ lakten; d Tollare~ aanbidt zijn woe tijn n d' Gancho zIjn Pamp"'·. !\laaral~we . ch
1'-EE~ TOCHTJE nOOR DE ARGE TIJN CUE PA~IPA 01
type i meer zonderling dan oorspronkelijk, maar evenmin schilderachtig, als choon. En in zijn veld-ko tuum is de Gaucho kortweg afzicht lijk. - Alle bij elkaar is hij en leelijke sinjeur, dien m n liefst niet alle n op den weg moet ont-moeten.
De locomoti f vervol~t haar weg; de station , b taande in en water-n~-ervoir om den stoomket 1 te uil 'n en eenige al-leenstaande gebouwtje., schijnen toereik nd voor de b hoefte der ver-afgelegen hoeven, van welke 'chter g en spoor t ont-dekk nis. omtijds stopt de trein te midden eener ni uwe kolonie; daar zien wc mannen bezig met h t graven van een put en het opslaan van hutt n; de vrouwen wa chen in drab-big water de plunje der famili , terwijl d kind ren, met dikke roode wan ren, rondspartel n te midd 'n \'an 'chre 'uw nd
ge-ogelte n mag re honden.
E n w inig verder zijn een paar ko ien met ingevallen flan-ken bezig voor 't e'r t den nieuwen grond af te . cher n. \V'ik een doorse taan leed n lijden ligt cr acht r dt' ontginn'Pi
van dl.:zen maagdelijken bodem? En welk el n . trijd en welke hoop ligt 'r in hun toekom ·t? Zal de Indiaan h ,t \' rtdrin-gen der hescha\'ing eerbi dig('n? En aL, d ' b '\\' nel'. d'r wo -tijn den oogt gcli 'v n te ontzien, wie zal hen dan be 'cher-men teg 'n den onmeedoo~cnden prinkhaan? \ len zijn dan ook d' ntginninJen welke weer wllrden opg 'ge\'en' groot is de teleurg 'stelde hoor,; tallo. zijn de in r ok verd\ enen v rwachting 'n.
Te beginnen bij Rio Quarto vroeger een \'crsterkten p . t nu een bi 'iende tad, die we bercii-en ove)- e 'n prachtige brug wclke 'en rivier zonder water ol' r. pant, loopt het ter-rein langzaam af en we komen te ViIJa-Mercédes, nadat we een bosch van wilde t, ]ans-broodboolllen zijn doorgespoord.
JA 'HT- EI KRIJG TAFEREELE -.
60
bolas den . trui vo cl of den reebok nazet; h tzij hij chapen teelt of een rund doodt, of w I, dat hij verraderlijk en vijand opwacht of met den dolk in de hand een quae tie uitmaakt, _ dc Gaucho drijft den 'pot met de stcd Iijke politic, met dc vervolging der alcade en alguazil . d' Pampa zijn d mein.
Als held der \V e 'tijn heeft hij zijn ~edichten waarin zijn held nfeiten en zijn moed worden bezonnen maar ik ken er geen die zijn ondcll 'den hrandmerken.
W Ike zijn die ondeugd 'n? hoor ik vrag n. Een di 'f lal, een kleinigh id. Een dali- toot, - 'en belli.:elin 6. E 'n moord niet anders dan keI' om leer. Zijn g laat is dan ook geteel-end, gesneden cn gek 'rfd op honderd rlel wijzen. \Velk een handig-heid beh ort er toe 'n w ,Ik een g 'no gen vcr. chaft h ,t hem, een vijand e n oog uit te -laan, h 'm en or of d 'n neus af t nijden, of ten min te zijn gelaat t kerven. De raucho is e n onvermoeid ruiter n I' i t som maand nacht reIkaar z nder al 't ware uit d( n zadel te kom n. I rij. lijt zijn I '\"I:n met door d' Pampas t dwalen naar zijn v e om te zi 'n, g duri~e bezo 'ken te brengen aan de jJllll)eri,t - de herb 'rg d'I' woestijn op d' guitaar te tokkelen, zijn r .. uit t' lapen, of v or zijn deur g 'hurkt t, I' oken.
Zijn hui. be. taat uit vier mur 'n \'an kl 'i, bed kt met riet;
zijn meubilair uit den sch 'dcl ('n de huid van e n rund; zijn keuk ngerei is ecn ijz 'ren ·tang waaraan hij 't de 'sch rijgt om zi.jn asw(o - gebraad - te b 'reiden, - h t enige voed-el dat hij kent. Zijn kostuum bestaat in 'en slappen vilthoed;
een pUI/citO - en groote wollen lap of deken m ,t een gat om
cr 't hoofd door t' stek n 'n die zjjn brt, rug en armen b dekt; cen chirip't - wijd broek van ge·trel~ptestof; e 'n lederen g rdel, imr10r genaamd en laarzen met rroote sporen.
Zicdaar zijn zondagskleeding, hetzij hij rijk of arm is. Het
Bo ch n zijn hier zoo schaarsch, daar ze zonder genade wor-den geëxploiteerd vo I' brandhout in de locomotief. \Vaar-schijnlijk i thans de laat-te boom reed \' rdwenen.
VilJa :\fercéd is' 'n oa~is in de wo stijn, I Iet dorp \' rdt bespr id door de Rio-Quinto - de ijfde rivier - en ligt al en v geinest in ecn \'crla'Ting van het terrein, omgeven van maïs-v'lden en ~rrocnendeaanplantingen, Lange rij n wil-gen en populieren omg ven de akkL:r.. Wij vinden in het plaatsj een zindelijk logement, een \\' 'Ivoorzi nen di ch en vri 'ndelijke gezichten.
Weet n uitstt.:kend, maar nauwelijks \s dl' ]-offi' rondge-diend, of de c nductcur der diligence st rmt de zaal binnen en v'rz +t dat w' ons haasten: dc aangespannen paarden wachten ons, z'gt hij en w . zullen ma ite Iwbb n om voor den nacht Fraga. - een gn'ospo·t - te bereiken.
Tadat wc nzc nh:nin.~ b'taaid 'n ons \'.111 cl n odi'"
proviand voorzil n h -hben, bI 1 \''n \\"' ns naar d' piel' waar ons d,' zonderling te be panning \'acht, die 11l n zich met mog lijkh id hm Horstdien. [I' \il ni ,t zc.!gm van het voer-tuig, waanan d' bal' min of me-I' oeleek op alle rijtuigbal"
ken, - maar onze acht paarJcn 'n e\'cnzoo\' I postilJon -neen maar' - Ik zou de p n van Hoffman of de teel- n tift van Doré mo ten hebb n, om ze naar wa. rheid t kunn n schet ·en. Zijn 't w'l IMard·'n die vilde dir'ren met üp.::etrok-I'cn flanken, zonder man n, ;wn cr staart, bereden dOOI' man-nen in cen aardkl uri~ kostuum en m t n(Ig wilder uiterlijk dan het hunne? - :\1en z u ze veclccr v or fantastische b~es
ken, - maar onze acht paarJcn 'n e\'cnzoo\' I postilJon -neen maar' - Ik zou de p n van Hoffman of de teel- n tift van Doré mo ten hebb n, om ze naar wa. rheid t kunn n schet ·en. Zijn 't w'l IMard·'n die vilde dir'ren met üp.::etrok-I'cn flanken, zonder man n, ;wn cr staart, bereden dOOI' man-nen in cen aardkl uri~ kostuum en m t n(Ig wilder uiterlijk dan het hunne? - :\1en z u ze veclccr v or fantastische b~es