Passend onderwijs
Het jaar 2013 heeft voor de LCG WMS voor een deel in het teken gestaan van de voorbereiding op de invoering van passend onderwijs per 1 augustus 2014. Aan die invoering gaat het een en ander op het gebied van medezeggenschap vooraf. Iedere school, zowel voor primair als voor voortgezet onderwijs, heeft moeten bepalen welke extra ondersteuning kan worden geboden aan leerlingen die dat nodig hebben. Bij het vaststellen van dat schoolondersteuningsprofiel heeft de MR adviesrecht. Daar-naast zijn in 2013 de nieuwe samenwerkingsverbanden passend onderwijs PO en VO opgericht en zijn de voorbereidingen getroffen voor het vaststellen van het ondersteu-ningsplan. Daarin is onder meer opgenomen hoe de extra ondersteuning binnen het samenwerkingsverband is georganiseerd, hoe de middelen verdeeld worden en welke criteria gelden voor toelaatbaarheid van leerlingen tot een speciale basisschool of een school voor (voortgezet) speciaal onderwijs. Het samenwerkingsverband dient aan iedere leerling een passend aanbod te kunnen doen. De aan ieder samenwerkingsver-band verbonden ondersteuningsplanraad heeft instemmingsrecht ten aanzien van de vaststelling en wijziging van het ondersteuningsplan (artikel 14a Wms).
Om goed voorbereid te zijn op de mogelijke geschillen die samenhangen met de invoering van passend onderwijs heeft de LCG WMS zich uitvoerig laten informeren over de werking en de (mogelijke) gevolgen van de wet. Op 7 februari 2013 heeft een aantal experts de Commissie inzicht gegeven in de ratio, de ontwikkeling en de verwachte werking van de Wet passend onderwijs. Op 12 september 2013 heeft de Commissie zich tezamen met leden van enkele andere geschillencommissies verdiept in het ondersteuningsplan. Aan de hand van de ondersteuningsplannen van twee al actieve samenwerkingsverbanden is de Commissie dieper ingegaan op de materie. Voor de LCG WMS is inzicht in het ondersteuningsplan van belang, omdat al in het voorjaar van 2014 instemmingsgeschillen tussen het bestuur van het sa-menwerkingsverband en de ondersteuningsplanraad (OPR) aan de Commissie kun-nen worden voorgelegd. Op 1 februari 2014 moet het (eerste) ondersteuningsplan ter instemming aan de OPR worden voorgelegd. Omdat de samenwerkingsverban-den het definitieve plan uiterlijk op 1 mei 2014 aan de Inspectie moeten aanbiesamenwerkingsverban-den, dient de hele procedure, inclusief het voeren van een geschil en het (eventueel) ver-werken van de uitspraak van de Commissie in het ondersteuningsplan in korte tijd te worden afgerond. Een spannende aangelegenheid, in de eerste plaats natuurlijk voor de direct betrokkenen, maar ook voor de LCG WMS. Om in korte tijd de geschillen te kunnen behandelen zal de Commissie (tijdelijk) worden uitgebreid en ook het bu-reau van Stichting Onderwijsgeschillen heeft zich geprepareerd op het – indien nodig – behandelen van een extra aantal geschillen in relatief korte tijd. Hoewel volstrekt onduidelijk is of het vaststellen van de – eerste – ondersteuningsplannen tot geschil-len zal leiden, zijn de LCG WMS en Stichting Onderwijsgeschilgeschil-len door het uitbreiden van de capaciteit voorbereid op het leveren van een bijdrage aan de tijdige invoering van passend onderwijs.
11
6 Opgenomen in de zogeheten Variawet, gepubliceerd in Stb. 2013, 88
7 www.infowms.nl
8 Zie bijvoorbeeld het rapport ‘Doeltreffender en meer effect’; mr. drs. F. Brekelmans en mr. dr. J. Sperling, augustus 2011; een uitgave van het Expertisecentrum van Onderwijsgeschillen.
Wijzigingen in de Wms
Behalve een ingrijpende operatie in de onderwijspraktijk is de invoering van passend onderwijs ook een ingewikkelde wetgevingsoperatie. De Wms ondergaat op verschil-lende tijdstippen wijzigingen of is al gewijzigd. Als belangrijkste kan hier worden ge-noemd de wijziging van artikel 4a Wms per 1 augustus 2013. Nadat dit artikel, waarin de ondersteuningsplanraad in het leven geroepen wordt, per 1 januari 2013 in werking was getreden, is het ook al voor de eerste keer gewijzigd. Deze wijziging6 hield in dat leden van de ondersteuningsplanraad niet noodzakelijk ook lid hoeven te zijn van de medezeggenschapsraad van een bij het samenwerkingsverband aangesloten school.
Voor de overige wijzigingen van de Wms wordt hier volstaan met een verwijzing naar de website Infowms.nl. Op deze site7 wordt, onder het kopje ‘Wijzigingen op komst’, nauwkeurig aangegeven in welke fase het wetgevingsproces van zowel de Wet pas-send onderwijs als de Wms zich bevindt. Behalve dat bevat de website onder meer aangepaste modelreglementen voor alle medezeggenschapsorganen.
De invoering van passend onderwijs is in 2013 zo veel als mogelijk verwerkt in deze modelreglementen en overige documenten.
Daarnaast wordt al geruime tijd de discussie gevoerd of de Wms niet op een aantal plaatsen gewijzigd zou moeten worden8. In het kader van het denken over governance komen enkele onderwerpen aan de orde die rechtstreeks raken aan medezeggen-schap: het recht op rechtsbijstand voor medezeggenschapsorganen, de kwestie van de nalevingsgeschillen, de mogelijkheid om de nietigheid van besluiten van het bevoegd gezag in te roepen en een regeling, waarbij het scholingsbudget rechtstreeks ter beschikking van de MR wordt gesteld. Zoals reeds aangegeven in de inleiding van dit verslag, hebben inmiddels alle belanghebbenden zich over de materie uitgesproken en heeft de minister in haar brief van 5 februari 2014 aan de Tweede Kamer aangekon-digd de knelpunten in de Wms door middel van een wetswijziging te willen oplossen.
12
9 Momenteel is bij de Tweede Kamer een initiatiefwetsvoorstel aanhangig. Daarin worden de positie van de mediator en de rol van mediation in het burgerlijk en het bestuursrecht verankerd.
10 Kamerstukken II 2012/2013, 33723
Bemiddeling en mediation
In eerdere jaarverslagen heeft de LCG WMS aandacht geschonken aan de behoefte vanuit het onderwijsveld aan andere vormen van geschilbeslechting, dan een procedu-re bij de LCG WMS of de Ondernemingskamer van het geprocedu-rechtshof Amsterdam. Deze ontwikkeling sluit aan bij andere bewegingen op het domein van conflictoplossing.9,10
Stichting Onderwijsgeschillen biedt mediation aan in klachtzaken en medezeggen-schapszaken die zich daarvoor lijken te lenen. Vooralsnog betreft het een pilot die in de loop van 2014 zal worden geëvalueerd. Partijen die een geschil hebben, heb-ben aanspraak op behandeling van hun geschil door en een uitspraak van de LCG WMS. Indien partijen zelf gedurende de procedure aangeven dat zij mediation willen beproeven, zal de Commissie de behandeling van het geschil aanhouden. Daarnaast blijft natuurlijk de – wettelijke – mogelijkheid van bemiddeling door de Commissie zelf bestaan. De artikelen 32, 33 en 34 Wms noemen nadrukkelijk de bevoegdheid van de Commissie om in zowel instemmings- , als advies- en reglementsgeschillen een be-middelingsvoorstel aan partijen voor te leggen. Hoewel op de website van Onderwijs-geschillen en ook door middel van toezending van een mediationflyer bij de indiening van een geschil, veel informatie wordt verstrekt over de mogelijkheid eerst te kiezen voor mediation, blijkt in de praktijk weinig gebruik gemaakt te worden van dit aanbod.
De ervaring leert dat partijen die zich voor een oplossing tot de Commissie wenden, prijs stellen op een uitspraak die duidelijk aangeeft hoe de regels hebben te gelden.
In 2013 hebben partijen in één geval geopteerd voor mediation door een mediator van Stichting Onderwijsgeschillen, nadat het geschil al door de Commissie in behandeling was genomen. Het geschil is enige tijd later ingetrokken.
Publiciteit
Alle uitspraken van de LCG WMS worden (geanonimiseerd) geplaatst op de website van Stichting Onderwijsgeschillen. De uitspraken worden voorafgegaan door een korte samenvatting. In tal van vakbladen wordt aandacht besteed aan de uitspraken van de Commissie en de gevolgen die deze uitspraken hebben voor de theorie en de praktijk van de medezeggenschap. Voorts wordt zowel op de website van Onderwijs-geschillen als op infowms.nl aandacht besteed aan politieke ontwikkelingen en andere nieuwswaardige aangelegenheden op het gebied van medezeggenschap. In 2013 lag de nadruk van deze berichtgeving op de invoering van passend onderwijs en op de discussie omtrent de wenselijkheid van het aanbrengen van fundamentele wijzigingen in de Wms.
13