Op basis van de supplementaire fonologieschaal van Piccardo (2016) ontwikkelden we een test voor de respondenten. We haalden enkele formuleringen uit de schaal en brachten die onder bij een specifiek fonologisch aspect: gepercipieerde spraakverstaanbaarheid, vreemd accent, mate van inspanning en prosodie. Aangezien de fonologieschaal vrij uitgebreid is, was het noodzakelijk om de formuleringen te vereenvoudigen voor de respondenten. Het is dus belangrijk om te vermelden dat de antwoordopties in de online enquête niet letterlijk zijn overgenomen uit de schaal. Het gaat eerder om een interpretatie van de niveaubeschrijvingen. Daarnaast is er vanaf het B1 niveau geen expliciete verwijzing meer naar de mate waarin luisteraars zich moeten inspannen om sprekers te verstaan. Onderstaande tabel geeft aan per taalniveau in welke mate de antwoordopties uit de meerkeuzevragen overeenstemmen met de formuleringen in de fonologieschaal. Met behulp van vier kleuren schetsen we hoe we de antwoordopties in de enquête opstelden.
Niveau Oorsprong formuleringen uit de online enquête
A1 Antwoordoptie vraag 1: De spreker is niet of nauwelijks verstaanbaar
Antwoordoptie vraag 2: Het accent van de spreker wordt sterk beïnvloed door de moedertaal
Antwoordoptie vraag 3: Ik moet me heel sterk inspannen om de spreker te verstaan. Enkel
personen die gewend zijn om met de spreker om te gaan, kunnen de spreker verstaan.
Antwoordoptie vraag 4: De spreker legt uitsluitend de juiste klemtoon op een beperkt aantal
vertrouwde woorden en gebruikt zelden een passende intonatie. Formulering voor A1 niveau in de fonologieschaal:
De uitspraak van een zeer beperkt repertoire van aangeleerde woorden en frasen kan worden verstaan met enige inspanning van gesprekspartners die gewend zijn aan het omgaan met sprekers van de betreffende taalgroep. Kan een beperkt bereik van klanken correct reproduceren, evenals de klemtoon in eenvoudige, vertrouwde woorden en frasen.
Kan klanken in de doeltaal reproduceren met de juiste begeleiding. Kan een beperkt aantal klanken articuleren, met als gevolg dat de spraak alleen verstaanbaar is als de gesprekspartner helpt
(bijvoorbeeld door de klank correct te herhalen en te vragen om herhaling van nieuwe klanken).
Kan de prosodische kenmerken van een beperkt repertoire van eenvoudige woorden en frasen
verstaanbaar gebruiken, ondanks een zeer sterke invloed van een andere taal of andere talen die hij
of zij spreekt op de klemtoon, de intonatie en/of het ritme; de gesprekspartner moet welwillend zijn. A2 Antwoordoptie vraag 1: De spreker is soms verstaanbaar, maar ik zou toch af en toe om herhaling
moeten vragen
Antwoordoptie vraag 2: Het accent van de spreker wordt sterk beïnvloed door de moedertaal, maar
zou wel verstaanbaar zijn mits enige herhaling.
Antwoordoptie vraag 3: Ik moet me sterk inspannen om de spreker te verstaan en zal af en toe om
herhaling moeten vragen.
Antwoordoptie vraag 4: De spreker legt de juiste klemtoon op vertrouwde woorden en gebruikt af
Formulering voor A2 niveau in de fonologieschaal:
De uitspraak is meestal duidelijk genoeg om te worden verstaan, maar gesprekspartners zullen af en toe om herhaling moeten vragen. Een sterke invloed van een andere taal of andere talen die hij of zij spreekt op de klemtoon, het ritme en de intonatie, kan van invloed zijn op de verstaanbaarheid en kan de medewerking van gesprekspartners vereisen. De uitspraak van vertrouwde woorden is duidelijk.
De uitspraak is in het algemeen verstaanbaar bij communicatie in eenvoudige alledaagse situaties, mits de gesprekspartner zich inspant om specifieke klanken te verstaan. Stelselmatige uitspraakfouten van fonemen hinderen de verstaanbaarheid niet, mits de gesprekspartner zich inspant om de invloed van de taalachtergrond van de spreker op de uitspraak te herkennen en zich hieraan aan te passen.
Kan de prosodische kenmerken van alledaagse woorden en frasen verstaanbaar gebruiken, ondanks een sterke invloed van een andere taal of andere talen die hij of zij spreekt op de klemtoon, de intonatie en/of het ritme. Prosodische kenmerken (bijvoorbeeld klemtoon) zijn toereikend voor vertrouwde, alledaagse woorden en eenvoudige uitspraken.
B1 Antwoordoptie vraag 1: De spreker is in het algemeen verstaanbaar, ondanks regelmatige
uitspraakfouten
Antwoordoptie vraag 2: Het accent van de spreker wordt beïnvloed door de moedertaal en heeft
effect op de verstaanbaarheid.
Antwoordoptie vraag 3: Ik moet me inspannen om de spreker te verstaan.
Antwoordoptie vraag 4: De spreker benadert de juiste klemtoon en intonatie in het Nederlands
Formulering voor B1 niveau in de fonologieschaal:
De uitspraak is in het algemeen verstaanbaar; kan de intonatie en klemtoon op zowel uitspraak- als
woordniveau benaderen. Het accent wordt echter meestal beïnvloed door een andere taal of andere
talen die hij of zij spreekt.
Is in het algemeen verstaanbaar, ondanks regelmatige uitspraakfouten van afzonderlijke klanken en woorden waarmee hij of zij minder vertrouwd is
Kan zijn of haar boodschap op een verstaanbare manier overbrengen ondanks een sterke invloed van een andere taal of andere talen die hij of zij spreekt op de klemtoon, de intonatie en/of het ritme. B2 Antwoordoptie vraag 1: De spreker is volledig verstaanbaar, ondanks enkele uitspraakfouten.
Antwoordoptie vraag 2: Het accent van de spreker wordt beïnvloed door de moedertaal, maar heeft
weinig of geen effect op de verstaanbaarheid.
Antwoordoptie vraag 3: Ik moet me af en toe inspannen om de spreker te verstaan.
Antwoordoptie vraag 4: De spreker legt meestal de juiste klemtoon in het Nederlands en gebruikt in
het algemeen een passende intonatie.
Formulering voor B2 niveau in de fonologieschaal:
Kan in het algemeen een passende intonatie gebruiken, de juiste klemtoon leggen en afzonderlijke
klanken duidelijk articuleren; het accent wordt meestal beïnvloed door een andere taal of andere talen
die hij of zij spreekt, maar dit heeft weinig of geen effect op de verstaanbaarheid.
Kan een groot deel van de klanken in de doeltaal duidelijk articuleren in langere spreekbeurten; is volledig verstaanbaar ondanks een aantal stelselmatige uitspraakfouten. Kan generaliseren vanuit zijn of haar repertoire om de fonologische kenmerken van de meeste niet-vertrouwde woorden (bijvoorbeeld klemtoon) redelijk nauwkeurig te voorspellen (bijvoorbeeld tijdens het lezen).
Kan gebruikmaken van prosodische kenmerken (bijvoorbeeld klemtoon, intonatie, ritme) om de boodschap die hij of zij wil overbrengen te ondersteunen, hoewel er enige invloed is van andere talen die hij of zij spreekt.
C1 Antwoordoptie vraag 1: De spreker is heel goed verstaanbaar.
Antwoordoptie vraag 2: Het accent van de spreker wordt niet of nauwelijks beïnvloed door de
moedertaal en heeft weinig of geen effect op de verstaanbaarheid.
Antwoordoptie vraag 3: Ik moet me niet of nauwelijks inspannen om de spreker te verstaan.
Antwoordoptie vraag 4: De spreker heeft een goede tot zeer goede beheersing van intonatie en
klemtoon in het Nederlands.
Formulering voor C1 niveau in de fonologieschaal:
Kan gebruikmaken van het volledige scala van fonologische kenmerken in de doeltaal met voldoende beheersing om volledig verstaanbaar te zijn. Kan vrijwel alle klanken van de doeltaal articuleren; sommige kenmerken van een accent dat is overgehouden uit een andere taal of andere talen kunnen merkbaar zijn, maar dit is niet van invloed op de verstaanbaarheid.
Kan vrijwel alle klanken van de doeltaal met een hoge mate van beheersing articuleren. Hij of zij verbetert zichzelf meestal als hij of zij een klank hoorbaar verkeerd uitspreekt.
Kan een vloeiend, verstaanbaar gesproken discours produceren met slechts af en toe een wat mindere beheersing van klemtoon, ritme en/of intonatie, wat niet van invloed is op de verstaanbaarheid of effectiviteit. Kan variëren in intonatie en de juiste klemtoon leggen om precies uit te drukken wat hij of zij wil zeggen.