Ontstaan vanuit concrete behoefte

“We creëren een aanbod dat er nog niet was, de taart wordt groter”

Quote uit de interviews met deelplatformen

De snelle groei van deelplatformen wordt niet alleen verklaard vanuit de context waarin ze ontstonden, ook hun relevantie voor de markt speelde een cruciale rol. Uit de interviews met de deelplatformen bleek keer op keer dat hun werking startte vanuit een bepaald gemis. Tabel 4 illustreert dit met de oprichtingsverhalen van de geconsulteerde platformen. Daaruit blijkt dat platformen een antwoord bieden op behoeften die leven bij potentiële aanbieders en gebruikers.

Vraagzijde. Aan de vraagzijde van de markt speelden vooral de volgende zaken een rol:

 Nood aan gebruiksvriendelijke tools die een snel antwoord bieden op een concrete vraag. Denk bijvoorbeeld aan de verhalen van Blablacar en Uber, waar de oprichters dringend nood hadden aan vervoer, en een knop of website zochten om hen bij een bestuurder te brengen die hen zou meenemen.

 Nood aan bijkomende capaciteit, ook waar het vanuit commercieel oogpunt niet interessant is. Voor professionele organisaties is het niet altijd rendabel om hotels, materiaal, wagens, etc. aan te bieden wanneer er slechts sporadisch vraag naar is. Dit inspireerde de oprichters van Airbnb om zelf logies aan te bieden.

 Nood aan een alternatieve manier van consumeren die duurzamer en goedkoper is. Zowel de oprichters van Peerby als FLOOW2 werden geconfronteerd met duur gereedschap/materiaal dat slechts zelden gebruikt wordt, wat ze zonde vonden. Het was één van de factoren die aanleiding gaven tot de oprichting van de platformen.

 Antwoord op de individualisering van de maatschappij. Initiatieven als Thuisafgehaald, Peerby en Konnektid hadden van bij de start als doel om het sociaal contact in de buurt te stimuleren. Ook Blablacar draagt sociaal contact hoog in het vaandel, zelfs in die mate dat het platform gespreksonderwerpen aanreikt om het contact tussen de chauffeur en passagier(s) te bevorderen⁹.

 Vraag naar maatwerk en unieke, authentieke ervaringen. Consumenten zijn steeds meer op zoek naar een aanbod dat naadloos aansluit bij hun behoeften, zoals het voorbeeld van FLAVR illustreert. Deelplatformen als Airbnb en Couchsurfing bieden reizigers bovendien onvergetelijke ervaringen door ‘locals’ in te schakelen. Die persoonlijke aanpak is moeilijk te evenaren door de traditionele hotelsector.

9 Zie: https://www.nl.blablacar.be/blablalife/reizen-met-blablacar/reistips/gespreksonderwerpen-voor-onderweg

Aanbodzijde. Uit de beschrijving van de factoren die aan de basis liggen van de opkomst van de deeleconomie, bleek al dat er ook aan aanbodzijde gelijkaardige vanuit concrete behoeften gehandeld wordt. Daar inspireerden vooral de volgende zaken tot de oprichting van de deelplatformen:

 Benutten van ‘idle resources’ (onbenutte capaciteit). De rode draad doorheen de verhalen is het optimaal benutten van de beschikbare capaciteit van goederen, tijd en talenten. Oprichters van meerdere platformen vonden het zonde om onbenutte capaciteit rondom hen te zien, terwijl anderen ernaar op zoek zijn. Zowel bij FLOOW2 als Konnektid merkten de oprichters van het platform dat ze anderen zouden kunnen helpen met wat zij ter beschikking hadden, maar nog niet optimaal gebruikten.

 Zelf actie ondernemen om marktfalen op te lossen. Over platformen heen is de redenering dat burgers het heft in eigen handen willen en kunnen nemen om een tekort aan logies op te vangen, het mobiliteitsprobleem mee op te lossen, ongebruikte talenten in te schakelen, etc. Die filosofie plaatst een voldoende grote aanbodzijde tegenover de consumenten met een specifieke behoefte, wat essentieel is in een tweezijdige markt (cf. paragraaf 5.1).

Tabel 4: Oprichtingsverhaal van de deelplatformen die werden geïnterviewd Platform Oprichtingsverhaal

Airbnb

Het begon in 2007 met 2 kamergenoten die hun huur niet meer konden betalen. Aangezien er op dat moment een designer-conferentie aankwam in San Francisco en alle hotels volledig bezet zouden zijn, besloten ze in hun appartement 3 luchtmatrassen te verhuren met een ontbijt erbij. Op deze manier konden ze de plaatsen verhuren aan wie geen slaapplaats meer vond in San Francisco. Ze creëerden hiervoor de website airbedandbreakfast.com.

Intussen is het aanbod veel breder geworden. Airbnb organiseert ook zogenaamde trips of ‘ervaringen’ die gebaseerd zijn op het delen van ervaringen met lokale mensen. Het draait steeds om uitzonderlijke dingen die je normaal niet vindt op de markt. Dit maakt het platform een soort ‘one-stop-shop’ voor reizigers.

Blablacar

BlaBlaCar zag het levenslicht op Kerstmis toen één van de oprichters naar zijn familie op het Franse platteland wou reizen. Hij had geen auto. De treinen waren volzet. Ook de wegen zaten vol met mensen die op weg naar huis waren, helemaal alleen in hun auto. Hij kwam op het idee om een van de vele bestuurders die zijn richting uitgingen, te zoeken en hem voor te stellen om de brandstofkosten te delen in ruil voor een plaats in de auto.

Hij dacht dat het internet hem daarbij wel kon helpen, maar helaas bestond er geen dergelijke website …

Couchsurfing

Eén van de oprichters kon een goedkoop vliegticket naar Ijsland op de kop tikken, maar wou niet logeren in een

‘saai’ hotel. Een e-mail naar een database van 1.500 studenten in IJsland leverde bijna 100 uitnodigingen op, wat hem bij het idee bracht dat mensen overal ter wereld hun huizen met vreemden zouden willen delen (of, zoals ze hen bij Couchsurfing graag noemen, ‘vrienden die je nog niet hebt ontmoet’).

FLAVR

De oprichters werkten allebei als consultant in Brussel, terwijl ze in Antwerpen woonden. Wanneer ze na het werk thuis kwamen, hadden ze geen zin om te koken en aten ze vaak dezelfde – bovendien ongezonde - afhaalmaaltijden, terwijl ze foodies zijn. Ze bleven dus letterlijk en figuurlijk ‘op hun honger zitten’, waardoor ze een manier zochten om op een eenvoudige manier thuisbereide maaltijden te kunnen delen.

Floow2 Eén van de drie oprichters was actief in de bouwsector en merkte dat er erg veel stilstaand materiaal was. Daarin heeft hij door komst van het internet de kans gezien om bedrijven onderling materiaal te laten uitwisselen.

Konnektid

Eén van de oprichters was als acteur aan het repeteren voor een nieuwe voorstelling, en ging na de repetitie naar huis met de bus. Achter hem zaten twee jongens die een sollicitatiegesprek achter de rug hadden. Uit hun conversatie kon hij afleiden dat ze afgewezen waren door een slechte presentatie. Toen bedacht hij: ‘dat hadden ze van mij kunnen leren, waarom kunnen die niet bij mij terecht komen?’. Dat is wanneer het kwartje viel.

ListMinut

Vier studenten met een verschillende academische opleiding, schreven samen een thesis voor hun Master in Enterpreneurship. Ze vertrokken van het idee dat iedereen iets te bieden heeft voor een ander en dat mensen opnieuw in contact zouden moeten komen met hun buurt. Al snel wilden ze de theorie in de praktijk brengen en tot de concrete uitwerking van hun project overgaan. Ze waren zich ervan bewust dat niet iedereen altijd zin of tijd heeft, of over de nodige competenties beschikt, om dagelijkse klussen uit te voeren. Daarom ontwikkelden ze een internetplatform waarop iedereen de geschikte persoon kan vinden om dergelijke diensten uit te voeren.

Peerby

Het sociaal-innovatieve idee ontstond nadat de oprichters zich tijdens verbouwingswerken afvroegen of ze echt al die - veelal dure - items zelf nieuw moesten aanschaffen. Vroeger was het heel gewoon om spullen te lenen van je buren, maar de individualisering in onze maatschappij maakt dat dit minder vaak gebeurt. Een online netwerksite biedt hier een ideale oplossing: het is gemakkelijk, sociaal, ecologisch en economischer.

Thuisafgehaald

Wanneer de oprichters in de tuin zaten, roken ze regelmatig dat hun buurvrouw aan het koken was. De geuren die uit haar keuken kwamen, maakten hen nieuwsgierig. Naar haar kookkunsten, en naar haar. Toen ze hun stoute schoenen aantrokken en haar vroegen of ze een keer mochten proeven, reageerde ze direct enthousiast.

Datzelfde weekend liepen ze met een paar euro naar haar voordeur en kwamen ze terug met drie porties pompoensoep. Toen realiseerden ze zich dat het delen van eten een geweldige manier is om je buren te leren kennen. Ook andere straatgenoten gingen meedoen. Het enthousiasme was groot. Toen besloten ze in het diepe te springen en een online platform te bouwen waarop iedereen maaltijden kan delen met buurtgenoten.

Uber

De oprichters van Uber woonden in Parijs een conferentie bij, en vonden na afloop geen taxi. Toen bedachten ze dat het geweldig zou zijn om een druk op een knop te kunnen geven zodat er een taxi verschijnt. Toen ze terugkeerden naar San Francisco hebben ze het idee uitgewerkt, uitgebreid en hebben ze gezien dat het enorm succesvol was. De UberBlack was eigenlijk het oorspronkelijk concept. Limo’s staan vaak heel lang te wachten (bv. voor hotels), terwijl ze tijdens die wachttijd een paar ritten kunnen doen. Daaruit ontstond het idee.

Bron: Interviews met deelplatformen die in het kader van deze studie werden uitgevoerd en hun websites.