de oogkleppen van een
‘restrictief, restrictief
en nog eens restrictief’
beleid afzetten en
onbevangen naar
oplossingen zoeken
in Nederland verblijven en die buiten de nieuwe Vreemdelingenwet (met z’n ver snelde procedures) vallen — en daardoor nog langer op behandeling van hun aanvraag moeten wachten. Dit is een logisch, en huma nitair gesproken onmisbaar complement van de nieuwe regelgeving, dat niet uit een onge gronde angst voor ‘precedentwerking’ achter wege mag blijven.
53
Deze beleidssuggesties zouden met vele andere aangevuld kunnen worden (bijvoorbeeld op het gebied van het illegalenbeleid — en hoe te ont komen aan de spiraal van uitsluiting en margi- nalisering/uitbuiting die zich ook in Nederland begint af te tekenen30). We noemden ze, omdat ze in de sfeer van oude en nieuwe ‘flinkheid’ die rond het immigratiebeleid is komen te hangen, niet de aandacht krijgen die ze verdienen. Ze zouden bovendien, zo menen we, stuk voor stuk S & D 3 | 2 0 0 2
Immigratiebeleid H irsi Ali & Kalm a ‘Aanzuigende werking’ Over de verkramptheid uan het immigratiebeleid
op een behoorlijke steun onder de bevolking kunnen rekenen.
Fortuyn en de zijnen verkondigen dat ons land nog altijd van de ‘politieke correctheid’ van de politieke en journalistieke elite bevrijd moet worden. Maar die correctheid is allang in haar tegendeel omgeslagen. Daarmee zijn er ook nieuwe taboes in het immigratiebeleid ontstaan: al datgene wat niet als restrictief kan worden omschreven en al wat onder de (vaak niet gespe cificeerde) verdenking van ‘aanzuigende wer king’ is komen te staan. Het doorbreken van die taboes ligt op de weg van de Partij van de Arbeid, die zich, terecht, tot taak heeft gesteld om, met
anderen, de opmars van populistisch-rechts in de Nederlandse politiek tot staan te brengen.
In het verlengde daarvan zou de sociaal-de- mocratie, op langere termijn, een migratiepoli- tiek moeten ontwikkelen, die in termen van be ginselen, van beleidsdoelstellingen en van insti tutionele vormgeving, recht doet aan de proble matiek zelf en aan de omstandigheden waarin ze zich voordoet: die van globalisering, van een ver minderd sturend vermogen van de nationale staat en van de risico’s voor de democratie die daaraan verbonden zijn.
Noten
1 P.Fortuyn, Droomkabinet. Hoe
Nederlandgeregeerdmoettvorden,
Amsterdam, Van Gennep, 2001, p.102.
2 Zie bijvoorbeeld het overigens stimulerende artikel van PvdA- Twee de-Kamerlid f.Belinfante over arbeidsimmigratie, ‘Het ideaal van "beheerste migratie”, in: Socialisme e'Democratie.jaar- gang58 nr. 10, oktober2001, p.4-6 3-4 7 0
-3 Zie voor een eerdere kritiek op de migrantenfobie van Fortuyn en Elsevier: P.Kalma, ‘De ontke tende kaaskop’, in: Trouw, 4 maart 2000.
4 P.Fortuyn,Droomkabinet,p. 121, 132,168.
5 Het laatste citaat is van (ex-)hoofdredacteurH.J.Schoo. Zie ook zijn afscheidsartikel, ('Nederland is volj, in: Elsevier, 1 januari 2000.
6 Vgl. bijvoorbeeld: Rapportage minderheden. Deel 1: meer werk; deel 2: vorderingen op school, Den Haag, Sociaal en Cultureel Plan bureau, 2001. De schoolpresta ties van allochtonen zijn vol gens deze rapporten in de afge
lopen periode sterk vooruitge gaan; de werkloosheid is drastisch gedaald. Van de Tur ken en Surinamers is thans 9% werkloos, tegen 30% resp. 20% in 1995. De werkloosheid onder Marokkanen is van 35% naar 13% gedaald. Het SCP wijster wel op dat deze successen, bij een ev. verslechtering van de economische conjunctuur, mo gelijk wankel zullen blijken te zijn. 7 Vgl. Elsevier, 19 februari 2000; P.Fortuyn, Droomkabinet, p.101- 102. 8 Vgl. Elsevier, 21 juli 2001; P.Fortuyn, Droomkabinet, p.102. 9 De Volkskrant, 5 maart 2002. 10 G.J.Pos/S.Wynia,‘Hetgevaar
van dubbele loyaliteit’, in: Else vier, 15 december 2001. In zijn nieuwste boek, De puinhopen
van achtjaarpaars, laat Fortuyn
zich in dezelfde bewoordingen uit (‘Nederland is wat het vreemdelingenbeleid, het ge- zinsherenigings- en het asielbe leid betreft verworden tot de malle pietje van de wereld’). 11 S. van der Zee,‘Trouw niet met
een buitenlander’, in: nrcHan
delsblad, 2/3 februari 2002.
12 Vgl.‘Europees asielbeleid door desemd van eigenbelang en paniek’, in: de Staatscourant, 20 juni 2000.
13 Overigens werden de lange wachttijden in het verleden ook wel ‘gebruikt’ om potentiële asielzoekers van hun komst naarNederland af te houden. Tegenwoordig worden korte (en strenge) procedures kennelijk als een beter afschrikkingsmid- del beschouwd.
14 Cynici zullen in deze‘productie’ van illegalen zelfs een verkapt arbeidsimmigratiebeleid zien. Feit is dat illegalen een belang rijke, zij het zelden toegegeven rol in de economie van de rijke landen spelen - aan de onder kant van de arbeidsmarkt ui teraard. Volgens schattingen van deskundigen wordt in Frankrijk ongeveer een-derde van alle autowegen door illega len gebouwd en genereren zij in Italië 20% tot 30% van het natio naal inkomen. ‘Reeds in 1990 schreef de Financial Times dat de Engelse bouwsector volstrekt van illegalen afhankelijk is ge worden en dat zonder hen de aanleg van de Kanaaltunnel, die
Immigratiebeleid Hirsi Ali & Kalma ‘Aanzuigende w erking’ Over de uerkram ptheid uan het im m igratiebeleid nu ironisch genoeg streng op
het transport van illegalen wordt gecontroleerd, onmoge lijk zou zijn geweest.' (L.Lucas- sen, ‘Een spel met valse kaarten. Migratiebeleid in historisch perspectief, in: Justitiële Verken-
n i n g e n , 2 0 0 i - 8,p.11)
15 Zie hierover: G.Engbersen/J. van der Leun, 'Uitsluiting van illega le immigranten. Risico’s van het restrictieve vreemdelingenbe leid’, in: Justitiële V e r k e n n in g e n ,
2001 - 8,p.8o-90.
16 G.Engbersen,'Patronen van in tegratie’, in: J. Burgers/G. Eng- bersen (red.), De o n g e k e n d e sta d (d eel 1). I lle g a le v r e e m d e lin g e n in R o tte r d a m , Amsterdam, Boom, I99,p.258.
17 L.Lucassen,‘Een spel met valse kaarten’, p.11.
18 Vgl. bijvoorbeeld A. Hirsi Ali, ‘Terugkeerbeleid afgewezen asielzoekers moet anders’, in:
P r o e flo k a a l nr.2, Amsterdam, Centrum voor Lokaal Bestuur van de WBS, 2001, p.9-14. 19 G.Engbersen/J. van der Leun,
‘Uitsluiting van illegale migran ten’, p. 8 7.17
20 J.Burgers/G.Engbersen, De o n g e
k e n d e s ta d (d e e l 1). I lle g a le v r e e m d e lin g e n in R o t t e r d a m , Amster dam, Boom, 1999; G.Engber sen/J. van der
Leun/R. Staring/J. Kehla, D e o n g e k e n d e s t a d (d e e l 2). I n b e d d i n g e n u it s lu it in g v a n i lle g a le v r e e m d e li n g e n , A m s t e r d a m , Boom, 1999. 21 Wetenschappelijke Raad voor
het Regeringsbeleid, N e d e r la n d a ls im m ig r a t ie s a m e n le v in g , Den Haag, Sdu, 2001.
22 In de discussie over de vraag hoe ‘vol’ ons land is, gaat het zel den over de autochtone bevol kingsaanwas, over de perma nente stroom van hoogopgelei de arbeidsimmigranten uit de EU, en over de grote groepen
studenten en toeristen die hier enthousiast worden ontvangen. Ook bij voorbeeld het ruimtebe slag dat een sterke uitgebreide fysieke infrastructuur (verkeer en vervoer) en veranderde woonbehoeften op ons land leg gen, worden zelden in het debat betrokken.
23 Zie bijvoorbeeld:‘Het Süss- muth-rapport. Migratie vorm geven, integratie bevorderen. Een samenvatting’, in: Justitiële
V e r k e n n i n g e n , 2001 -, p.41-48. Het kabinet-Kolc leek vorig jaar ook een grondige discussie over arbeidsmigratie te willen star ten, maar kwam daar enkele maanden later weer op terug. 24 Vgl. WRR, N e d e r la n d a ls i m m i g r a
t i e s a m e n le v i n g ; K.Groenendijk e.a., I m m i g r a t i e : w a a r l i g t d e g r e n s ’ , Amsterdam, PvdA/Wiar- di Beekman Stichting, 1993.
2 5 Zie naast het in noot 2 genoem
de artikel van J.Belinfante: B.Middel/N.Albayrak, ‘Streng om rechtvaardig te kunnen zijn. Dilemma’s van een sociaal-de- mocratisch asielbeleid’, in:
S o c ia li s m e e -D e m o c r a t ie , jaargang 58 nr.6,juni 2001, p.246-257. 26 Het is merkwaardig dat Formyn
zich zo boos pleegt te maken over vergelijkingen tussen zijn programma en dat van extreem rechtse politici. Zelfheeft hij na melijk vertegenwoordigers van deze politieke familie als Jan maat en Haider in zijn columns in Elsevier herhaaldelijk gepre zen. Janmaat is voor Fortuyn een ‘ten onrechte verguisd poli ticus’, die als een ‘goed waarne m er’ van de multiculturele samenleving kan worden be schouwd. En Haider stelt zich terecht teweer tegen de ‘onge breidelde toestroom van vreem delingen’, die de meeste landen van de EU voor problemen stelt
‘van een omvang die zij niet meer aankunnen’. De leider van de FPÖ representeert ‘de burge lijke middenklasse die zich zor gen maakt over de teloorgang van de samenleving. Ook in Nederland zouden we dat aan
de orde moeten stellen.'Vgl. El-
s e v ie r , 1 januari 2000; P.Fortuyn, D r o o m k a b in e t , p.131-132. 27 K.J.Bode, E u r o p a in B e w e g u n g . M i g r a t i o n v o m s p a t e n t S .J a h r h u n - d e r t b i s z u r G e g e n w a r t , München, Verlag C.H.Beck, 2000, p.452. 28 Vgl. de notitie ‘Arbeidsmigratie’, Amsterdam, FNV, 2001. 29 Vgl. P.Hilhorst, De w r a a k v a n d e p u b li e k e z a a k , Amsterdam, De
Balie, P87-99. Hilhorst verwijt
de Nederlandse overheid in de ze ‘de handdoek in de ring te hebben gegooid’, onder het mot to ‘zoek het zelf maar uit’. Om dat het de overheid ‘niet lukt mensen die afgewezen zijn voor asiel daadwerkelijk terug te stu ren, maakt ze de afgewezene zelf verantwoordelijk voor zij n terugkeer. D é b r o u ille z -v o u s . En lokale overheden, de politie en vrijwilligersorganisaties mogen vervolgens de schade van dit cy nisme opruimen.'
30 Zo kan gedacht worden aan een zekere ontkoppeling van de be strijding (door de arbeidsin spectie) van de mensonterende arbeidsomstandigheden waar aan illegale werknemers vaak onderworpen zijn, en de opspo ring en uitzetting van die illega len (door de vreemdelingenpo litie). Vgl. D.Kloosterboer/ A. Potmis, ‘Nederland te onver schillig over uitbuiting illegale werknemers’, in: T r o u w , 8 maart 2002. Zie ook: C.Inja, ‘Vakbond voor illegalen moet kunnen’, in: Het F in a n c ie e le D a g b la d ,
8 maart 2002.