5.4 ‘dankbaarheid, die uit het hart geweld is’
Bijlage 3: Naturalisatiedocument van P.W. Janssen uit 1865
107
Bijlage 4: Stamboom Peter Wilhelm Janssen met
voorouders en nageslacht (niet geheel compleet). Gemaakt met programma Aldfaer
Literatuur
Blom, C. H., en J. Talsma, De verzuiling voorbij: godsdienst, stand en natie in de lange negentiende eeuw (Amsterdam 2000)
Blom, J.C.H., en E.Lamberts red., Geschiedenis van de Nederlanden (Baarn 2001)
Boom, Mattie, ‘Fotografie in de Sumatra-albums van Paul Sandel’, in: Bulletin van het Rijksmuseum. Jaargang 53 (2005) / nummer 3, 251.
Brand, J. van den, en J.L.T Rhemrev, De millioenen uit Deli. (1902), hernieuwde uitgave van KITLV rapport uit 1992,
Brandt, Willem, De aarde van Deli (‘s-Gravenhage 1948)
Breman, Jan, Koelies, planter en koloniale politiek. Het arbeidsregime op de grootlandbouwondernemingen aan Sumatra’s Oostkust in het begin van de twintigste eeuw (Dordrecht 1987)
Breman, Jan, ‘Het beest aan Banden? De koloniale geest aan het begin van de twintigste eeuw’, in: Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 144 (1988), no: 1, Leiden, 19-43.
Brinkgreve, C., De bouwonderneming Jordaan : een experiment in de volkshuisvesting aan het einde van de negentiende eeuw ('s-Gravenhage 1985)
Brugmans, I.J., Paardenkracht en Mensenmacht. Sociaal economische geschiedenis van Nederland (Leiden 1983) 1e druk 1960.
Bruin, Kees, Een Heerenwereld ontleed. Over Amsterdamse oude en nieuwe elites in de tweede helft van de negentiende eeuw (Amsterdam 1980)
Deli-Maatschappij. Gedenkschrift bij gelegenheid van het vijftigjarig bestaan (Amsterdam 1919)
De Hollandse Revue (1903) vol. 8, 625-629.
Dongen, F. van, Van neutraliteit tot imperialisme. De Nederlands-Chinese betrekkingen van 1863 tot 1901 (Groningen 1966)
Fasseur, C., 'Cremer, Jacob Theodoor (1847-1923)', in Biografisch Woordenboek van Nederland. Deel 1. 122-125.
Galiart-Wellinghoff, Joske, Peters Kapok. Geschiedenis van een Amsterdamse Kapokfabriek (ongedateerd)
Gerretson, C., Geschiedenis der ‘Koninklijke’, tweede deel (Utrecht 1937)
Heijs, Eric, Van vreemdeling tot Nederlander. De verlening van het Nederlanderschap aan vreemdelingen 1813-1992 (Amsterdam 1995)
Heijst, Annelies van, Liefdewerk: een herwaardering van de caritas bij de Arme Zusters van het Goddelijke kind, sinds 1852 (Hilversum 2002)
Hugenholtz, P.H., Indrukken en herinneringen (Amsterdam 1904)
Jaarboek der Vereeniging Amstelodamum (1908)
Peter Hofland, Leden van de raad. De Amsterdamse gemeenteraad 1814-1941 (Amsterdam 1998)
Janssen, P.W., Verslag over het vijfentwintigjarig tijdvak 1869-1894, uitgebracht in de Buitengewone Algemeene Vergadering der Deli-Maatschappij op 1 November 1894 (Amsterdam 1894)
‘Koloniale Kroniek’, in: De Economist.Volume 44, Number 1 / (1895) 208-209.
Lucassen, Jan, en Rinus Penninx, Nieuwkomers, nakomelingen, Nederlanders. Immigranten in Nederland 1550 -1993 (Amsterdam 1994)
Lucassen, Leo, ‘Huwelijken van Duitse migranten in Nederland (1860-1940). De rol van herkomst, religie, beroep en sekse’, Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis, 2 (2005)
Lucassen, Leo, ed., Amsterdammer worden. Migranten, hun organisaties en inburgering, 1600-2000 (Utrecht 2004)
Luiten, Jan van Zanden en Arthur van Riel, Nederland 1870-1914. Staat, instituties en economische ontwikkeling (Meppel 2000)
Maurik, Justus van, Toen ik nog jong was (Amsterdam 1901)
Moerman, J.J., en T. Klijnhout-Moerman, Grote Nederlanders (Den Haag/Batavia s.a.) 94-102
Pots, R. Cultuur, koningen en democraten. Overheid en cultuur in Nederland (Nijmegen 2002)
Quack, H.P.G., Herinneringen uit de levensjaren van Mr. H. P. G. Quack, 1834-1914 (Amsterdam 1915)
Quack, H.P.G., Herinneringen uit de laatste 35 levensjaren van H. P. G. Quack, 1834-1913 (Amsterdam 1910)
Rijxman, Abraham Salomon, A. C. Wertheim, 1832-1897: een bijdrage tot zijn levensgeschiedenis (Amsterdam 1961)
Scheffer, H.J., Henry Tindal. Een ongewoon heer met ongewone besognes (Bussum 1976)
Schönbohm, Enno, ‘Peter Wilhelm Janssen, 1921-1903’, in: Historienkalender auf das Jahr 2003 (Jever 2002) 44-48.
Schrover, Marlou ,Een kolonie Duitsers. Groepsvorming onder Duitse immigranten in Utrecht in de negentiende eeuw (Amsterdam 2002)
Snepvangers, M. Sorée red., Ons Huis:, 100 jaar buurthuiswerk in Amsterdam (Amsterdam 1992)
Spits, Jet, Sporen van P.W. Janssen: Filantroop en ondernemer (Leeuwarden 2009) 10-11;
Taselaar, Arjen, De Nederlandse koloniale lobby. Ondernemers en de Indische politiek 1914-1940 (Leiden 1998)
Tijn, Theo van, Twintig jaren Amsterdam. De maatschappelijke ontwikkeling van de hoofdstad, van de jaren ’50 der vorige eeuw tot 1876 (Amsterdam 1965)
Vries, B. de, Electoraat en elite. Sociale structuur en sociale mobiliteit in Amsterdam (Amsterdam 1986)
Werkamn, Evert, en Hylke van der Harst, Amsterdam. Beeld van een haven 1970/1940 (Bussum 1974)
Zelm van Eldik,, J.A. van, Moed en deugd : ridderorden in Nederland : de ontwikkeling van een eigen wereld binnen de Nederlandse samenleving (Zutphen 2003)
Zimmerman, Joh. C., ‘De hoofdstad van Polderland’, (onder pseudoniem Bern. Koster jr.), in: De Gids, jrg. 28 (1864), 513-532.
Bronnen:
Internet: http://familytreemaker.genealogy.com/users/h/e/r/Scotti-A-Hermansen/GENE6-0009.html http://www.zeeburgnieuws.nl/specials/kolonialisme/sumatra.html#spotprent http://www.diaken.be/document/62%20contactbrief%20Permanente%20vorming%202009-2010.pdf www.iisg.nlDe website van de lutherse gemeente in Amsterdam Archivalia:
- Archief graanhandel Janssen en Barnstorff in het gemeente archief van Amsterdam inv. Nr. 655
- bevolkingsregister van het Amsterdamse gemeentearchief. - Het bevolkingsarchief van 185
- Beschrijving bij het Archief van de Commissarissen tot de Graanhandel in
Amsterdam. (G.A.A). invoernummer 93
- NV Deli-Maatschappij, Dochtermaatschappijen en Gefuseerde Bedrijven, 1869-1967. Nationaal Archief Den Haag, inv. nr.: 2.20.46.
- Archief van de NV Maatschappij tot Exploitatie der Verenigde Majanglanden (VML),
(1885) 1914-1971. Nationaal Archief in Den Haag, inv. nr. 2.20.07 - Privé collectie Frithiof Rehbock, te Abcoude. Nazaat van P.W. Janssen Kranten
- Algemeen Handelschblad van zaterdag 4, 7 en 8 November 1903 - De Groene Amsterdammer 23 november 1902
- Het nieuws van de dag: kleine courant 5-11-1903 - Utrechts Nieuwsblad 4-11-1903
Dankbetuiging,
Bij het maken van deze scriptie heb ik van veel mensen hulp gekregen. De belangstelling van familie, vrienden en anderen hebben mij altijd zeer gemotiveerd en ik wil daarom de volgende personen ontzettend bedanken voor hun bijdragen. Het is namelijk ook een beetje hun
onderzoek.
- Else Schoon – mijn oma die helaas niet meer leeft. De kennis die zij via familie over dit onderwerp heeft overgedragen was van essentieel belang. Ze wist erg veel over het onderwerp en het is jammer dat ik haar zelf nooit over Janssen heb horen spreken. Tegelijkertijd vrees ik ook dat Els sommige conclusies uit dit onderzoek minder enthousiast ontvangen zou hebben. Waar zij zelf vaak ‘Jan en alleman’ uitmaakte voor
nouveau riche, bleek de man over wie ze vaak sprak zelf ook voor parvenu te zijn uitgemaakt…
- Firthiof Rehbock. Het enthousiasme van Frithiof, mijn achteroom, heeft me altijd doen beseffen dat mijn onderwerp er in ieder voor sommige mensen toe deed. Als familie archivaris heeft hij me veel over P.W. Janssen en zijn nazaten kunnen vertellen. Ik hoop dat ik hem met deze scriptie nog van nieuwe details kan voorzien.
- Quinta Nutbey. Dat ik deze scriptie schreef heb ik in de eerste plaats te danken aan mijn moeder. Daarnaast heeft ze me goed geholpen met het vinden van bronnen en kon ik altijd bij haar terecht voor vragen over de familie.
- Jet Spits, die mij met haar boekje over Janssen inspireerde en aan het denken heeft gezet. Daarnaast heeft Jet Spits altijd de tijd genomen mijn vragen te beantwoorden en me ondersteund in het onderzoek.
- Titty de Vries, mijn begeleider bij de Universiteit, die erg veel geduld heeft getoond bij de afwikkelingen van deze scriptie.
- Joske Galiart-Wellinghoff - Arthur Nutbey
- De PW. Janssens Friesche Stichting
- Gemeente Archief Amsterdam en het Nationaal Archief in Den Haag - Hans Muller
- Bart Holthuis, die de kosten van het vertaalwerk op zich heeft genomen. - De Stichting Nederlandse Tabakshistorie
- Hans-Jürgen Jürgens, mijn contactpersoon in Wangeroog die me heeft voorzien van allerlei informatie over Janssen, Wangeroog en Jever.
- Hanneke Nutbey, voor het optekenen van de herinneringen van Else Schoon. - Margriet Frankema
- Justa, omdat het zo’n brave hond was.