Motieven gekoppeld aan de competitieve functie van schaduwonderwijs

Schaduwonderwijs heeft een competitieve functie wanneer het ingeschakeld wordt om het leerniveau en de leerprestaties van de leerling te verbeteren, om de leerling zo een betere positie ten opzichte van andere leerlingen te geven. Ouders kunnen schaduwonderwijs ook inschakelen omdat ze zeker willen zijn dat hun kind niet achter gaat lopen op kinderen die schaduwonderwijs gebruiken. Binnen dit onderzoek lag de focus op tien verschillende motieven die gekoppeld kunnen worden aan de competitieve functie van schaduwonderwijs. Om structuur aan te brengen, zijn deze gereduceerd tot drie overkoepelende categorieën: zo

hoog mogelijke leerresultaten willen behalen, goed onderwijs en een hoog opleidingsniveau willen verzekeren en het creëren van een gevoel van zekerheid.

Competitieve motieven in Amsterdam

Alle Amsterdamse respondenten gaven aan dat ze schaduwonderwijs inzetten om

leerresultaten van hun kind te verhogen. Het gaat dan met name om resultaten op bepalende toetsen zoals die van het CITO. Alle Amsterdamse ouders binnen dit onderzoek zetten de ondersteuning dan ook in om hun kind voor te bereiden op deze toetsen, met als doel dat het kind goed kan scoren:

“Je wilt uiteindelijk dat ze goed scoren op de CITO-toetsen en dat ze niet achterlopen.” (Amsterdamse ouder)

Door goed (hoog) op deze bepalende toetsen te scoren wordt de mogelijkheid vergroot dat het kind naar een hoog niveau op de middelbare school kan doorstromen, later hoogopgeleid is en over een hoge sociaal/maatschappelijke positie kan beschikken. Dit is voor alle bevraagde Amsterdamse ouders een reden om schaduwonderwijs in te schakelen:

“Over het algemeen is het gewoon zo dat je met een hoger opleidingsniveau, gevarieerder werk kunt vinden en een betere inkomenspositie kan verkrijgen en daarmee vergroot je weer

keuzes voor jezelf. Dat wil je voor je kind.” (Amsterdamse ouder)

Wanneer gericht gevraagd werd of schaduwonderwijs gebruikt wordt om een plek op een goede middelbare school te verzekeren, gaf slechts de helft van de Amsterdamse

respondenten aan dat dit het geval was. Ouders gaven aan dat door de Kernprocedure PO-VO (het proces met loting en matching dat de overgang van het basisonderwijs naar het

voortgezet onderwijs voor Amsterdamse leerlingen regelt) het niet mogelijk is om je kind op een bepaalde school te plaatsen. Toch oefenen ouders hier wel invloed op uit. Om kans te maken op een middelbare school geplaatst te worden, moet het niveau van het kind overeenkomen met het niveau dat op deze school aangeboden wordt. Ouders gebruiken schaduwonderwijs zodat hun kind hoge scores kan halen op bepalende toetsen. Zo kan het doorstromen naar een hoog niveau en uiteindelijk op een bepaalde school geplaatst worden.

De meeste Amsterdamse respondenten gaven aan dat het gebruik van schaduwonderwijs hen een gevoel van zekerheid biedt:

“Je hebt wel het idee dat het dan sowieso beter moet gaan.” (Amsterdamse ouder)

Ze kunnen met schaduwonderwijs zeker zijn dat het maximale uit hun kind gehaald kan worden:

“Ik vind het belangrijk dat uit het kind komt wat erin zit en wij hadden wel het gevoel dat er meer in zat.” (Amsterdamse ouder)

Volgens de bevraagde Amsterdamse ouders kan de reguliere basisschool dit vaak niet bewerkstelligen, doordat het kind in een grote klas zit en de leerkracht zijn of haar aandacht over te veel kinderen moet verdelen.

Slechts een enkele Amsterdamse respondent gaf aan dat schaduwonderwijs gebruikt wordt om het kind een betere positie te geven ten opzichte van andere kinderen. De overige ouders gaven aan dat ze hun kind niet willen vergelijken met andere kinderen en dat ze enkel gericht zijn op de ontwikkeling die hun eigen kind doormaakt:

“Wat schiet mijn kind daarmee op? Ik hou sowieso niet van vergelijken, ik vind het belangrijk dat mijn kind alles uit zichzelf kan halen.” (Amsterdamse ouder)

Enkele Amsterdamse respondenten gebruiken schaduwonderwijs als second opinion omdat de school een ander idee heeft over de cognitieve capaciteit van het kind:

“School ging ervan uit dat hij minder capaciteiten had, door de bijles heb ik de bevestiging dat hij toch een hoger niveau aan kan.” (Amsterdamse ouder)

Competitieve motieven in Friesland

Het merendeel van de bevraagde ouders in Friesland gaf aan dat ze schaduwonderwijs gebruiken om leerresultaten te verhogen:

Schaduwonderwijs wordt in Friesland door het merendeel van de respondenten gebruikt om kinderen voor te bereiden op belangrijke toetsen:

“We hebben richting de eindcito ook extra getraind.” (Friese ouder)

Waar in Amsterdam alle respondenten aangaven dat ze met schaduwonderwijs een hoog opleidingsniveau wilden verzekeren, wordt dit door Friese ouders minder genoemd. Voor net iets meer dan de helft van de Friese respondenten is dit een reden voor het gebruik.

Schaduwonderwijs wordt door geen enkele bevraagde Friese ouder gebruikt om het kind een gunstige concurrentiepositie te geven ten opzichte van andere kinderen. Ook de plaatsing op een goede school voor voortgezet onderwijs lijkt geen motief te zijn voor het inschakelen van schaduwonderwijs:

“De keus is makkelijk hier want er is maar één school, bijna alle leerlingen gaan daar naartoe en de school biedt alle niveaus aan.” (Friese ouder)

Slechts enkele Friese respondenten gaven aan dat ze zich tijdens het gebruiken van

schaduwonderwijs zekerder voelen over het behalen van betere leerprestaties door hun kind. Enkele Friese respondenten gaven aan dat ze door het inschakelen van schaduwonderwijs het gevoel hebben dat ze aan hun plicht als ouder voldoen:

“Je hebt het gevoel dat je er iets aan doet, dat je actie onderneemt om je kind te ondersteunen.” (Friese ouder)

Het inschakelen van schaduwonderwijs omwille van het creëren van een gevoel van zekerheid is niet enkel toe te wijzen aan de competitieve functie van schaduwonderwijs. Ouders die schaduwonderwijs inschakelen om een inhoudelijke leerachterstand weg te werken kunnen dit ook doen om enige zekerheid te creëren.