Deel 2 Soorten beschermingsprogramma
8. Evaluatie en monitoring SBP Weidevogels
8.3 Samenvatting
Tabel 8 geeft per actiepunt een korte beschrijving van het voorziene evaluatie-instrument en de vooropgestelde termijnen van de geplande ‘deliverables’ op nationaal niveau. Teneinde de zichtbaarheid van de voortgang en uitvoering van dit SBP te maximaliseren wordt jaarlijks een voortgangsrapport opgeleverd, en wordt de website doorlopend up-to-date gehouden. Een website biedt kansen om korter op de bal te informeren over de gang van zaken, en laat ook meer ruimte voor anekdotische maar draagvlakversterkende bijdrages, zoals persoonlijke getuigenissen en dergelijke meer.
Tabel 8. Overzicht acties in het kader van het SBP weidevogels en de voorziene voortgangscontrole.
Actie Evaluatie-instrument Rapportage & publicatie
Actie 1.1: Instandhouding van de actuele
leefgebieden door gericht beheer Inventarisatie mogelijke bottlenecks
Rapportage: jaarlijks Website: doorlopend
Actie 2.1: Optimalisatie (verbetering van de
kwaliteit) van de leefgebieden door omvorming Inventarisatie genomen maatregelen
Rapportage: jaarlijks Website: doorlopend
Actie 2.2: Optimalisatie van het leefgebied door
aangepast waterpeilbeheer Inventarisatie genomen maatregelen
Rapportage: jaarlijks Website: doorlopend
Actie 2.3: Optimalisatie van de leefgebieden
door stimulerend beleid Inventarisatie afgesloten BO’s
Rapportage: jaarlijks Website: doorlopend
Actie 3.1: Optimalisatie vegetatief beheer van
het leefgebied Inventarisatie genomen maatregelen
Rapportage: jaarlijks Website: doorlopend
Actie 3.2: Nestbescherming Inventarisatie genomen maatregelen
Rapportage: jaarlijks Website: doorlopend Actie 3.3: Predatiecontrole Inventarisatie genomen maatregelen Rapportage: jaarlijks
Actie 4.1: Optimaliseren van de inzetbaarheid van beheersovereenkomsten en stimuleren van andere ondersteunende maatregelen
Overzicht ontwikkelingen ter zake
Rapportage: jaarlijks Website: doorlopend
Actie 5.1: Onderzoek naar broedsucces
Plan van aanpak Rapportage: jaar 1
Overzicht van de resultaten
Rapportage: jaar 3 & jaar 5 Website: jaar 3 & jaar 5
Actie 5.2: Onderzoek naar habitatgebruik en plaatstrouw van wulp
Plan van aanpak Rapportage: jaar 1
Overzicht van de resultaten
Rapportage: jaar 3 & jaar 5 Website: jaar 3 & jaar 5
Actie 6.1: Jaarlijkse monitoring van de populatie Overzicht van de resultaten
Rapportage: jaarlijks Website: jaarlijks
Actie 6.2: Jaarlijkse monitoring van het broedsucces van kievit, grutto en wulp
Plan van aanpak Rapportage: jaar 1
Overzicht van de resultaten
Rapportage: jaar 2 tot 5 Website: jaar 2 tot 5
Actie 7.1: Uitbouw van een
weidevogel-community Website lanceren < 1 jaar na start SBP
Actie 8.1: Aanstellen coördinator SBP en
opvolging bovenstaande acties Aanstelling coördinator < 3 maand na start SBP
9. V ERSLAG VAN HET OVERLEG MET DE ACTOREN
De opdracht voor de opmaak van het achtergrondrapport werd uitbesteed aan het Eigen Vermogen van het INBO (EVINBO). De opmaak van het achtergrondrapport werd begeleid door een stuurgroep met vertegenwoordigers van de leden van de Gewestelijke Overleginstantie voor het Instandhoudingsbeleid, aangevuld met een aantal experten en vertegenwoordigers van andere betrokken overheden en belangenorganisaties.
Volgende actoren werden via de stuurgroep actief betrokken bij de opmaak van het achtergrondrapport van het SBP: Agrobeheercentrum Eco², Boerenbond, VLM, Departement Landbouw & Visserij, De Vlaamse Waterweg, Defensie, Hubertus Vereniging Vlaanderen, Aanspreekpunt Privaat Beheer, Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW), Natuurpunt, Regionale landschap Schelde-Durme, Regionaal Landschap Zuid-Hageland en VOKA.
Er vonden 3 stuurgroepen plaats: op 28 mei 2019, op 11 december 2019 en op 11 juni 2020 (digitaal). Het EV-INBO heeft dit document nog aangepast in functie van de bespreking op de laatste stuurgroep en het finale document aan het ANB bezorgd eind juni 2020 waarna het document aan de stuurgroep werd bezorgd. Op vraag van Boerenbond en VLM werden ter verduidelijking nog een beperkt aantal passages bijgewerkt.
Naast een groot aantal nuttige suggesties ter verbetering van de ontwerptekst en kleinere inhoudelijke vragen tot verduidelijking, vroeg de stuurgroep bijzondere aandacht voor volgende aandachtspunten:
- Voor zowel de grutto als de wulp zijn, althans als broedvogel, geen Gewestelijke Instandhoudingsdoelstellingen vastgesteld. Gelet op het feit dat de context die aanleiding geeft tot de opmaak van dit SBP anders is dan die van SBP’s die worden opgemaakt in uitvoering van het instandhoudingsdoelstellingenbeleid, wordt verzocht een alternatieve terminologie te hanteren wat betreft de formulering van de doelstellingen. Door het niet gebruiken van termen als ‘populatiedoelen’ of ‘beoordeling van de lokale staat van instandhouding’ werd hieraan tegemoet gekomen. Respectievelijk werden deze termen doorheen het proces vervangen door ‘streefwaarden voor de populatie’ en ‘toetsingskader voor weidevogelgebieden’.
- Vanuit de landbouwsector is er bezorgdheid dat dit SBP bijkomende claims zal leggen op het landbouwgebied. Inderdaad is het landbouwgebied belangrijk als (onderdeel van het) leefgebied voor deze soorten. Weliswaar zijn de meest kritische leefgebiedcomponenten, die minst compatibel zijn met de gangbare landbouw, doorgaans te vinden in natuurgebieden (ondiepe plassen, plas-dras, natte heide, bloemrijke hooilanden, …). De synergie met landbouwpercelen optimaliseren vergt een gebiedsgerichte aanpak in overleg met alle betrokkenen, die in uitvoering van het SBP zal worden opgestart. Het SBP zélf geeft énkel in grote lijnen aan waar per gebied de uitdagingen liggen. In gebieden waar relevante gebiedsprocessen lopen, worden deze benoemd en voorziet het SBP hierop mee te liften of de uitkomst ervan af te wachten, eerder dan parallel een nieuw lokaal proces te starten.
- Vanuit de natuursector wordt aandacht gevraagd voor de kievit, gezien deze soort ook sterk achteruit gaat in Vlaanderen. De problematiek van de kievit is echter veel minder
gebiedsgericht te vatten en veel generieker gelinkt aan het bredere landbouwbeleid (omzetting grasland naar (maïs)akker, omzetting weiland naar maaigras, …). Een SBP lijkt voor deze soort dan ook niet het gepaste instrument om het tij te kunnen keren.
Los van de officiële stuurgroepen werd door de opdrachthouder, EV-INBO, contact gelegd met lokale vogelkenners die een goede kijk hebben op bepaalde specifieke broedclusters. Door deze gebiedsspecifieke input met betrekking tot concrete trends, knelpunten en kansen konden de streefwaarden voor de lokale populaties en de prioriteiten beter worden ingeschat.
10. LITERATUURLIJST
AEWA, 2018. 1st Meeting of the AEWA Eurasian Curlew International Working Group - N. a. arquata Breeding Range States – 4-6 September 2018, Aberlady, Scotland (UK) Doc: EC IWG 1.3 Date:
28.8.2018
Afton A.D. 1979. Time budget of breeding Northern Shovelers. The Wilson Bulletin 91: 42-49.
Bainbridge, I.P. & Minton, C.D.T. 1978. The migration and mortality of Curlew in Britain and Ireland.
Bird Study 25: 39-50.
Baines, D. 1994. Factors determining the breeding success and distribution of lapwings Vanellus vanellus on marginal farmland in Northern England. In: Tucker, G.M., S.M. Davies & Fuller, R.J. (eds).
The ecology and conservation of lapwings Vanellus vanellus. Peterborough, UK.
Bak, B. & Ettrup, H. 1982. - Studies on migration and mortality of the Lapwing (Vanellus vanellus) in Denmark. Danish Review of Game Biology 12: 1-20.
Bastian, A. & Bastian, H.V. 1996: Das Braunkehlchen: Opfer einer ausgeräumten Kulturlandschaft.
Aula-Verlag GmbH, Wiesbaden.
Beintema, A.J., J.B. Thissen, D. Tensen & Visser, G.H. 1991. Feeding ecology of charadriiform chicks in agricultural grasslands. Ardea 79: 31-44.
Beintema, A., O. Moedt & Ellinger, D. 1995. Ecologische atlas van de Nederlandse weidevogels.
Schuyt & co. Haarlem, Nederland.
Berg, Ǻ. 1992a. Habitat selection by breeding Curlews Numenius arquata on mosaic farmland. Ibis 134: 355-360.
Berg, Ǻ. 1992b. Factors affecting nest-site choice and reproductive success of Curlews Numenius arquata on farmland. Ibis 134: 44-51.
Berg, Å. 1993. Food resources and foraging success of curlews Numenius arquata in different farmland habitats. Ornis fennica 70(3): 22-31.
Berg, Å. 1994. Maintenance of populations and causes of population changes of Curlews Numenius arquata breeding on farmland. Biological Conservation 67: 233-238.
Biologische Station Kreis Steinfurt 1998. Jahresbericht 1998. Biologische Station Kreis Steinfurt e.V.
Steinfurt, Duitsland.
BirdLife International. 2015. European Red List of Birds. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. Digitaal.
BirdLife International. 2015. Numenius arquata. The IUCN Red List of Threatened Species 2015:
e.T22693190A60033961
.
Digitaal.BirdLife International 2017a. Limosa limosa (amended version of 2016 assessment). The IUCN Red List of Threatened Species 2017. https://www.iucnredlist.org/species/22693150/111611637, online geraadpleegd op 4/03/2019.
BirdLife International 2017b. Vanellus vanellus (amended version of 2016 assessment). The IUCN Red List of Threatened Species 2017. https://www.iucnredlist.org/species/22693949/111044786, online geraadpleegd op 4/03/2019.
BirdLife International 2019a. Species factsheet: Saxicola rubetra.
http://datazone.birdlife.org/species/factsheet/whinchat-saxicola-rubetra, online geraadpleegd op 05/04/2019
BirdLife International 2019b. Species factsheet: Spatula clypeata.
http://datazone.birdlife.org/species/factsheet/northern-shoveler-spatula-clypeata, online geraadpleegd op 09/04/2019
BirdLife International 2019c. Species factsheet: Spatula querquedula.
http://datazone.birdlife.org/species/factsheet/ garganey-spatula-querquedula, online geraadpleegd op 09/04/2019
Blums, P., Mednis, A., Bauga, I., Nichols, J.D. & Hines J.E. 1996. Age-specific survival and philopatry in three species of European ducks: a long-term study. The Condor 98: 61-74.
Bolton, M., G. Tyler, K. Smith & Bamford, R. 2007. The impact of predator control on lapwing Vanellus vanellus breeding success on wet grassland nature reserves. Journal of Applied Ecology 44:
534-544.
Boschert, M. 2004. Der Große Brachvogel (Numenius arquata [Linnaeus 1758]) am badischen Oberrhein. Wissenschaftliche Grundlagen für einen umfassenden und nachhaltigen Schutz.
Dissertation (PhDThesis) Universität Tübingen.
Brandsma, O.H. 2002. De Slobeend als broedvogel in reservaatgebied Giethoorn-Wanneperveen.
Vogels in Overijssel 1: 26-36.
Brandsma, O.H. 2004. De Zomertaling als broedvogel in reservaatgebied Giethoorn-Wanneperveen.
Vogels in Overijssel 3:12-23
Britschgi, A., Spaar, R. & Arlettaz, R. 2006. Impact of grassland farming intensification on the breeding ecology of an indicator insectivorous passerine, the Whinchat Saxicola rubetra: Lessons for overall Alpine meadowland management. Biological Conservation 130: 193-205.
Brown, D.J. 2015. International Single Species Action Plan for the Conservation of the Eurasian Curlew Numenius arquata arquata, N. a. orientalis and N. a. suschkini. AEWA Technical Series No. 58.
Bonn, Germany.
Bruinzeel, L.W., Van Der Kamp, J., Zwarts, L., Wymenga, E., Le Gouar, P., Schekkerman, H., Van Der Jeugd, H.P., Kentie, R., Lourenço, P., Hooijmeijer, J., Piersma, T. & Kleijn, D. 2009. Overleving, trek en overwintering van scholekster, kievit, tureluur en grutto. Altenburg & Wymenga Ecologisch onderzoek. Veenwouden, Nederland.
Cramp S., & Simmons, K.E.L. 1977. Handbook of the birds of Europe, The Middle East and North
Cramp, S. 1988. Handbook of the Birds of Europe, the Middle East and North Africa. The Birds of the Western Palearctic. Volume V. Tyrant Flycatchers to Thrushes. Oxford University Press. Oxford, UK.
Currie, D., Valkama, J., Berg, Ǻ., Boschert, M., Norrdahl, K., Hänninen, M., Korpimäki, E., Pöyri, V. &
Hemminki, O. 2001. Sex roles, parental effort and offspring desertion in the monogamous Eurasian Curlew Numenius arquata. Ibis 143: 642-650.
Delany, S., Scott, D., Dodman, T. & Stroud, D. 2009. An Atlas of Wader Populations in Africa and Western Eurasia. Wetlands International.
Del Hoyo, J., Elliott, A. & Sargatal, J. 1996. Handbook of the Birds of the World, Volume 3: Hoatzin to Auks. Lynx Edicions, Barcelona, Spain.
Devos, K., Anselin, A., Driessens, G., Herremans, M., Onkelinx, T., Spanoghe, G., Stienen, E., T’Jollyn, F., Vermeersch, G. & Maes, D. 2016. De IUCN Rode Lijst van de broedvogels in Vlaanderen (2016).
Natuur.oriolus 82 (4): 109-122.
Devos K., 2018. Brengen grutto’s in Vlaanderen genoeg jongen groot ? Vogelnieuws 30, 2018.
Nieuwsbrief van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), Brussel.
Fischer, K., Busch, R., Fahl, G., Kunz, M. & Knopf, M. 2013. Habitat preferences and breeding success of Whinchats (Saxicola rubetra) in the Westerwald mountain range. Journal of Ornithology 154: 339-349.
Flint, V.E., Boehme, R.L., Kostin, Y.V. & Kuznetsov, A.A. 1984. A field guide to the birds of the USSR.
Princetown University Press, Princetown, New Jersey.
Fokin, S., Kuzyakin, V., Kalchreuter, H. & Kirby, J.S. 2000. The Garganey in the former USSR: A compilation of the life-history Information. Wetlands International Global Series, Wageningen.
Franks, S.E., David J. T. Douglas, Simon Gillings and James W. Pearce-Higgins, 2017. Environmental correlates of breeding abundance and population change of Eurasian Curlew Numenius arquata in Britain. BIRD STUDY, 2017,VOL. 64, NO. 3, 393–409
Franks, S.E., Roodbergen, M., Teunissen, W., Cotton, A.C. & Pearce-Higgins, J.W. 2018.Evaluating the effectiveness of conservation measures for European grassland‐breeding waders. Ecology and Evolution 2018(8): 10555-10568.
Galbraith, H. 1988. Effects of Agriculture on the Breeding Ecology of Lapwings Vanellus vanellus.
Journal of Applied Ecology 25 (2): 487-503.
Gill, J.A., Langston, R.H.W., Alves, J.A., Atkinson, P.W., Bocher, P., Cidraes Vieira, N., Crockford, N.J., Gélinaud, G., Groen, N., Gunnarsson, T.G., Hayhow, B., Hooijmeijer, J., Kentie, R., Kleijn, D., Lourenço,
P.M., Masero, J.A., Meunier, F., Potts, P.M., Roodbergen, M., Schekkerman, H., Schröder, J., Wymenga, E. & Piersma, T. 2007. Contrasting trends in two Black-tailed Godwit populations: a review of causes and recommendations. Wader Study Group Bulletin 114: 43–50.
Glutz von Blotzheim, U.N., Bauer, K.M. & Bezzel, E. 1984. Handbuch der Vögel Mitteleuropas - Band 6 - Charadriiformes (Teil 1), 2e editie. Akademische Verlaggesellschaft. Wiesbaden, Duitsland.
Göransson, G., J. Karlsson, S. G. Nilsson & S. Ulfstrand, 1975. Predation on birds’ nests in relation to antipredator aggression and nest density: An experimental study. Oikos 26: 117-120.
Grant, M.C. 1997. Breeding curlew in the UK: RSPB research and implications for conservation. RSPB Conservation Review 11: 67-73.
Grant, M., Orsman, C., Easton, J., Lodge, C., Smith, M., Thompson, G., Rodwell, S. & Moore, N. 1999.
Breeding success and causes of breeding failure of curlew Numenius arquata in Northern Ireland.
Journal of Applied Ecology 36: 59-74.
Groen, N.M. & Hemerik, L. 2002. Reproductive success and survival of Black-tailed Godwits Limosa limosa in a declining local population in The Netherlands. Ardea 90(2): 239-248.
Groen, N.M., R. Kentie, P. de Goeij, B. Verheijen, J.C.E.W. Hooijmeijer & Piersma, T. 2012. A modern landscape ecology of Black-tailed Godwits: habitat selection in southwest Fries-land, The Netherlands. Ardea 100: 19-28.
Hayman, P. Marchant, J. & Prater, A. J. 1986. Shorebirds. Croom Helm, London.
Herremans, M., Jacobs, I. & Vanormelingen, P. 2017. Toekomst voor de Kievit: onderzoek naar oorzaken van de sterke afname. Rapport Natuurpunt Studie 2017/22, Natuurpunt Studie. Mechelen, België.
Holt, A.R., Z.G. Davies, C. Tyler & Staddon, S. 2008. Meta-analysis of the effects of predation on animal prey abundance: evidence from UK vertebrates. PLoS ONE 3(6): e2400.
Jensen, F.P. & Lutz, M. 2006. Management Plan for Curlew (Numenius arquata) 2007-2009, Natura 2000 Technical Report-003-2007 under the Directive 79/409/EEC on the conservation of wild bird.
Office for the Official Publications of the European Communities, Luxembourg.
Jensen, F.P., Béchet, A. & Wymenga, E. (Compilers) 2008. International Single Species Action Plan for the Conservation of Black-tailed Godwit Limosa l. limosa & L. l. islandica. AEWA Technical Series No.
37. Bonn, Germany.
Jeugd, H.P. van der 2011. Overleving van Slobeend en Zomertaling in de periode 1946-1995.
Vogeltrekstation rapport 2011-02. Vogeltrekstation, Wageningen.
Johnsgard, P. A. 1981. The plovers, sandpipers and snipes of the world. University of Nebraska Press, Lincoln, U.S.A. and London.
Kentie, R., J. Hooijmeijer, C. Both & T. Piersma 2011. Grutto’s in ruimte en tijd 2007-2010.
Eindrapport. Ministerie van LNV, Directie Kennis. Den Haag, Nederland.
Kentie, R., J. Hooijmeijer, K. Trimbos, N. Groen & T. Piersma 2013a. Intensified agricultural use of grasslands reduces growth and survival of precocial shorebird chicks. Journal of Applied Ecology 50:
243-251.
Kleijn, D., L. Lamers, R. van Kats, J. Roelofs & R. van ’t Veer, 2008a. Ecologische randvoorwaarden voor weidevogelsoorten in het broedseizoen – resultaten van een pilotstudie in het Wormer- en Jisperveld. Alterra-rapport 1613, Alterra, Wageningen.
Kleijn, D., H. Schekkerman, W.J. Dimmers, R.J.M van Kats, D. Melman & Teunissen, W.A. 2010.
Adverse effects of agricultural intensification and climate change on breeding habitat quality of Black-tailed Godwits Limosa l. Limosa in the Netherlands. Ibis 152: 475-486.
Knol, W. & S. Venema, 2019. Vermindering van predatiedruk bij weidevogels: vier scenario’s voor de grutto (Limosa limosa). Rapport Koninklijke Nederlandse Jagersvereniging 2019-01.
Leestmans S. & M. Smets, 2015. Is er nog een toekomst voor Grutto in de Noorderkempen? Deel 2:
weidevogelbeheer. Natuur.oriolus 81 (2): 37-46.
Leyrer, J., Brown, D., Gerritsen, G., Hötker, H. and Ottvall, R. (compilers). (2018) International Multi-species Action Plan for the Conservation of Breeding Waders in Wet Grassland Habitats in Europe (2018-2028). Report of Action A13 under the framework of Project LIFE EuroSAP (LIFE14 PRE/UK/002). NABU, RSPB, VBN and SOF.
Martay, B., Monteith, D.T., Brewer, M.J., Brereton, T.,Shortall, C.R. & Pearce-Higgins, J.W. 2016. An indicator highlights seasonal variation in the response of Lepidoptera communities to warming.
Ecol.Indicators 68: 126–133.
Martens, C., Jans, W., De Scheemaeker, F. & Vandepitte J. 2007. Broedvogels in de achterhaven van Zeebrugge. Natuur.Oriolus, 71(2): 48-57
Müller, M., Spaar, R., Schifferli, L. & Jenni, L. 2005. Effects of changes in farming of subalpine meadows on a grassland bird the whinchat (Saxicola rubetra). Journal of Ornithology 146: 14-23.
MURRAY GRANT, CHRIS ORSMAN, JON EASTON, CHRIS LODGE, MALCOLM SMITH, GUY THOMPSON, STEPHEN RODWELL and NIALL MOORE, 1999. Breeding success and causes of breeding failure of curlew Numenius arquata in Northern Ireland. Journal of Applied Ecology 1999,N° 36,59-74
Nijland F. 2002. Project Alarm, een verkennend onderzoek naar territoriaal succes van Scholekster, Kievit, Grutto en Tureluur in de periode 1997-2000 in Fryslân. Uitgave Stichting Weidevogel Meetnet Friesland. Publicatie Bureau nr. 10, Leeuwarden.
Nijland, F. 2008. Kuikenland, onderzoek naar gebruik van mozaïeken door steltlopergezinnen in drie gruttokringen in Fryslân in 2005-2007. Eindrapportage Innovatieve Monitoring deel 2.
Weidevogelmeetnet Friesland, publicatie Bureau N nr 31. Leeuwarden, Nederland.
Nijland, F., Schekkerman, H. & Teunissen, W.A. 2010. Methodes monitoring weidevogels. Sovon-onderzoeksrapport 2010/09. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen.Noordwijk, A.J. van &
Thomson, D.L. 2008. Survival rates of Black-tailed Godwits Limosa limosa breeding in The Netherlands estimated from ring recoveries. Ardea 96(1): 47–57.
O’Donoghue, B.G. (2017). Curlew Conservation Programme Annual Report 2017. National Parks &
Wildlife Service, Killarney.
Olejnik, O. 2018. Das Braunkehlchen Saxicola rubetra am Grünen Band bei Salzwedel - Teil 1:
Vorkommen, Habitat, Phänologie, Fortpfl anzung und Populazionsstruktur. Whinchat 3: 27-38.
Onrust, J., Wymenga, E., Piersma, T. & Olff, H. 2019. Earthworm activity and availability for meadow birds is restricted in intensively managed grasslands. Journal of Applied Ecology. doi: 10.1111/1365-2664.13356.
Oosterveld, E.B. 1999. Reproductief succes en immigratie bij het Paapje Saxicola rubetra in Geelbroek (Drenthe): sleutels tot voor- en achteruitgang? Limosa 72: 143-150.
Oosterveld,E.B. & W. Altenburg 2005. Kwaliteitscriteria voor weidevogelgebieden, met toetslijst.
(tweede druk) A&W-rapport 412. Altenburg en Wymenga ecologisch onderzoek bv, Veenwouden.
Oosterveld, E.B., P. Terwan & Guldemond, J.A. 2007. Mozaïekbeheer voor weidevogels: evaluatie en mogelijkheden voor optimalisering. Rapport DK nr 2007/074. Directie Kennis, Ministerie van LNV.
Ede, Nederland.
Oosterveld, E., Kleijn, D. & Schekkerman, H. 2008. Ecologische kenmerken van weidevogeljongen en de invloed van beheer op overleving. Rapport DK nr 2008/090. Directie Kennis, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Ede.
Oosterveld, E.B., Bruinzeel, L.W. & Wymenga, E. 2014. Ecologie van weidevogels: Kennisbundeling voor bescherming en beheer. A&W-rapport 1831 Altenburg & Wymenga ecologisch onderzoek.
Feanwâlden, Nederland.
Peach, W.J., Thompson, P.S. & Coulson, J.C. 1994. Annual and long-term variation in the survival rates of British lapwings Vanellus vanellus. Journal of Animal Ecology 63: 60-70.
Petersen, B.S. 2006. European Union Management Plan 2009-2011 – Lapwing Vanellus vanellus.
Technical Report - 2009 – 033, DDH Consulting. Roskilde, Denmark
Pearce-Higgins, J.W. 2010. Using diet to assess the sensitivity of northern and upland birds to climate change. Clim. Res. 45: 119–130.
Rickenbach, O., M.U. Gruebler, M. Schaub, A. Koller, B. Naeff-Daenzer & Schifferli, L. 2011. Exclusion of ground predators improves Northern Lapwing Vanellus vanellus chick survival. Ibis 153: 531-542.
Roodbergen, M, Schekkerman, H., Teunissen, W.A. & Oosterveld, E. 2010. De invloed van beheer en predatie op de overleving van weidevogelkuikens in Friesland. SOVON-onderzoeksrapport 2010/12, A&W- rapport 1510, SOVON Vogelonderzoek Nederland. Nijmegen, Nederland.
Roodbergen M., van der Werf B. & Hötker, H. 2011. Revealing the contributions of reproduction and survival to the Europe-wide decline in meadow birds: review and meta-analysis. Journal of Ornithology 153: 53-74.
Roodbergen, M., van der Werf, B. & Hotker, H. 2012. Revealing the contributions of reproduction and survival to the Europe-wide decline in meadow birds: review and meta-analysis. Journal of Ornithology 153: 53-74.
Roodbergen, M., van der Jeugd, H., van der Wal, J., van Els, P. & Teunissen, W. 2018. Jaar van de Kievit. Sovon-rapport 2018/27, Sovon Vogelonderzoek Nederland. Nijmegen, Nederland.
Schekkerman, H. & Müskens, G. 2000. Produceren Grutto's Limosa Iimosa in agrarisch grasland voldoende jongen voor een duurzame populatie? Limosa 73: 121-134.
Schekkerman, H., W. Teunissen & E. Oosterveld 2005. Broedsucces van Grutto’s bij agrarisch mozaïekbeheer in ‘Nederland Gruttoland’. Alterra-rapport 1291. Alterra. Wageningen, Nederland.
Schekkerman, H. & Beintema, A.J. 2007. Abundance of invertebrates and foraging success of Black-tailed Godwit Limosa limosa chicks in relation to agricultural grassland management. Ardea 95: 39-54.
Schekkerman, H., W. Teunissen & Oosterveld, E. 2009. Mortality of Black-tailed Godwit Limosa limosa and Northern Lapwing Vanellus vanellus chicks in wet grasslands: influence of predation and agriculture. Journal of Ornithology 150: 133-145.
Schuster, A. 1992. Vergleich der brut- und nachbrut-zeitlichen Habitatwahl von Neuntöter (Lanius collurio, L.), Schwarzkehlchen (Saxicola torquata, L.) und Braunkehlchen (Saxicola rubetra, L.) im Kulturland des Hanság (Burgenland). Universität Wien, Wien.
SOVON 2019a. Vogelinfo Grutto. https://www.sovon.nl/nl/grutto, online geraadpleegd op 28 februari 2019.
SOVON 2019b. Vogelinfo Kievit. https://www.sovon.nl/nl/soort/4930, online geraadpleegd op 4 maart 2019.
SOVON 2019c. Jaar van de Kievit (2016). https://www.sovon.nl/nl/jaarvandekievit, online geraadpleegd op 4 maart 2019.
SOVON 2019d. Vogelinfo Paapje. https://www.sovon.nl/nl/soort/11370, online geraadpleegd op 5 april 2019.
SOVON 2019e. Vogelinfo Slobeend. https://www.sovon.nl/nl/slobeend , online geraadpleegd op 9 april 2019.
SOVON 2019f. Vogelinfo Zomertaling. https://www.sovon.nl/nl/zomertaling, online geraadpleegd op 9 april 2019.
SOVON Vogelonderzoek Nederland 2018. Vogelatlas van Nederland. Broedvogels, wintervogels en 40 jaar verandering. Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen.
Spanoghe G. & Devos Koen, 2014. Broedvogels van natte graslanden. In:Handboek voor beheerders.
Europese natuurstreefwaardeen op het terrein. Deel II. Soorten. Van Uytvanck J. en Goethals V., 2014. INBO & Lannoo D/2014/45/118-ISBN 978 94 014 16771-NUR 944.
Spanoghe G., 2017. Nestsucces bij weidevogels: de Kievit. Vogelnieuws 29, december 2017.
Nieuwsbrief van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), Brussel.
Struwe-Juhl, B, 1995. Auswirkungen der Renaturierungsmassnahmen im Hohner See-Gebiet auf Bestand, Bruterfolg und Nahrungsokologie der Uferschnepfe (Limosa limosa). Corax 16: 153-172.
Tapper, S.C., G.R. Potts & Brockless, M.H. 1996. The effect of an experimental reduction in predation pressure on the breeding success and population density of Grey Partridge Perdix perdix. Journal of Applied Ecology 33: 965-978.
Teunissen, W.A. & Willems, F. 2004. Bescherming van weidevogels. SOVON-onderzoeksrapport 04/06. SOVON, Beek-Ubbergen, Nederland.
Teunissen, W., H. Schekkerman & Willems, F. 2005. Predatie bij weidevogels, SOVON-onderzoeksrapport nr. 2005/11. SOVON Vogelonderzoek Nederland. Beek-Ubbergen, Nederland.
Teunissen, W.A., F. Willems & F. Majoor 2007. Broedsucces van de Grutto in drie gebieden met verbeterd mozaïekbeheer. SOVON-onderzoeksrapport 2007/06. SOVON Vogel-onderzoek Nederland.
Beek-Ubbergen, Nederland.
Teunissen W.A. & Wymenga, E. (red) 2011. Factoren die van invloed zijn op weidevogelpopulaties.
Belangrijke factoren tijdens de trek, de invloed van waterpeil op voedselbeschikbaarheid en
Belangrijke factoren tijdens de trek, de invloed van waterpeil op voedselbeschikbaarheid en